Þjóðmál - 01.12.2019, Blaðsíða 15

ÞJÓÐMÁL Vetur 2019 13
Aukin lífsgæði
Samkeppnishæfni er nokkurs konar heims­
meistaramót þjóða í lífsgæðum. Þeim mun
meiri sem samkeppnishæfnin er, þeim mun
meiri verðmæti verða til og þar af leiðandi
verður meira til skiptanna. Þannig aukast lífs­
gæði landsmanna. Landið verður eftir sóttara
til búsetu og atvinnurekstrar. Samkeppnis­
hæfni er náskyld framleiðni sem stendur á
fjórum meginstoðum sem eru menntun,
efnislegir innviðir, nýsköpun og starfs umhverfi
fyrirtækja. Menntun eða mann auður snýst
um að iðnaður geti fengið starfsfólk með rétta
hæfni til að takast á við þau verkefni sem
þarf að leysa af hendi. Nýsköpun færir ekki
eingöngu forskot í samkeppni heldur leysir
hún samfélagslega mikilvægar áskoranir.
Hvert og eitt ríki skapar fyrirtækjum starfs­
umhverfi með löggjöf sem getur verið
hvetjandi til rekstrar eða íþyngjandi og hefur
þannig bein áhrif á samkeppnishæfnina.
Daglegt líf er óhugsandi án traustra innviða
og er virði þeirra fyrir samfélagið mun meira
en stofnkostnaður þeirra gefur til kynna.
Afleiðingar mikils óveðurs í desember 2019
minna á þetta þegar rafmagnslaust var
svo dögum skipti víða um land. Helstu
útflutnings greinar reiða sig á innviði landsins,
ferðamenn koma til landsins með flugi og
aka um vegi landsins, sjávarafla er landað
við hafnir landsins og honum svo ekið um
vegi landsins og sendur út sjóleiðis eða með
flugi og iðnaður reiðir sig á raforku. Þá er
hið opinbera umsvifamikið í heilbrigðis­ og
menntamálum og rekur fjölmargar fasteignir
svo þeim sé kleift að sinna þeim verkefnum.
Það er því mikið í húfi að innviðir séu traustir.
Brýn þörf á uppbyggingu innviða
Uppsöfnuð viðhaldsþörf á innviðum sem
eru á ábyrgð hins opinbera nemur 382
milljörðum króna samkvæmt skýrslu Samtaka
iðnaðarins og Félags ráðgjafarverkfræðinga
sem kom út haustið 2017. Enginn þáttur
innviða var talinn geta fullkomlega sinnt sínu
hlutverki og heilt yfir var ástandseinkunn
innviða landsins 3 af 5 sem þýðir að staða
innviðanna er að meðaltali viðunandi en
ekki góð. Einkunnin gefur til kynna að búast
megi við umtalsverðu viðhaldi til þess að
halda uppi starfsemi þessara þátta innviða
og að nauðsynlegt sé að fjárfesta í þeim svo
þeir geti almennilega sinnt hlutverki sínu.
Þar kom einnig fram að miðað við þáverandi
áætlanir um fjárfestingar yrði staðan ekki
betri að tíu árum liðnum. Mun meira þyrfti
til. OECD tók undir þetta í nýlegri greiningu
sinni á íslensku efnahagslífi og sagði innviði
landsins komna að þolmörkum.
Skuld framtíðar
Öllum er ljóst að innviðir landsins hafa verið
vanræktir um margra ára skeið. Það er freistandi
fyrir stjórnvöld að draga úr fjárfestingum
og forgangsraða fjármunum í rekstur þegar
illa árar og þannig var með réttu eða röngu
forgangsraðað í ríkisrekstrinum hér á landi
eftir alþjóðlega fjármálaáfallið 2008. Framlög
til vegamála voru í sögulegu lágmarki þessi
ár og eru raunar enn sem hlutfall af lands­
framleiðslu. Reglulega berast fréttir af bágu
ástandi fasteigna hins opinbera. Rífa þurfti
skólabyggingu í Kópavogi og loka þurfti
skóla í Fossvogi vegna myglu.