Þjóðmál - 01.12.2019, Blaðsíða 18

16 ÞJÓÐMÁL Vetur 2019
Opnað á samvinnuleið
Haustið 2019 kom fram frumvarp í samráðs­
gátt stjórnvalda um samvinnuleið við vega­
gerð. Þar er Vegagerðinni veitt heimild til að
gera samning við einkaaðila um samgöngu­
framkvæmdir og nær heimildin til sex verkefna.
Þau eru brú á Ölfusá á hringveginum,
vegarkafli á hringveginum um Hornafjarðar­
fljót, Axarvegur, hringvegur um Mýrdal
og jarðgöng í Reynisfjalli, Sundabraut og
tvöföldun Hvalfjarðarganga. Verði frumvarpið
að lögum verður heimilt að kosta slík verkefni
með gjaldtöku af umferð og verða mann­
virkin eign ríkisins við lok samningstíma án
sérstaks endurgjalds.
Þarna er mótuð umgjörð um samvinnuleið
í vegagerð, ábatasamir vegarkaflar eru
byggðir upp og ríkissjóður getur nýtt
takmarkaða fjármuni í aðrar framkvæmdir
sem verður þá ráðist í fyrr en ella.
Samkeppni er mikilvægt stef í þessari stefnu­
mörkun. Þessi sex verkefni sem heimilt
verður að ráðast í með samvinnuleið stytta
vegalengdir og spara þannig tíma og fjármuni.
Vegfarendur hafa jafnframt val um aðrar
leiðir og því er skýr samkeppni þar sem valið
stendur á milli þess að greiða fyrir tímasparnað
eða fara eldri leið sem jafnframt er lengri og
tímafrekari en ekki þarf að greiða fyrir. Þetta
þekkja landsmenn vel í Hvalfirði þar sem
ótvíræður ávinningur er af því að greiða gjald
fyrir að aka um Hvalfjarðargöng. Forsenda
þess að einkaaðilar sjái sér hag í slíkum
samvinnuverkefnum er að ábati vegfarenda
sé til staðar þannig að verkefnið sé arðbært.
Önnur lögmál
Umferðartafir á höfuðborgarsvæðinu
hafa aukist um hátt í 50% á fáeinum árum
sé miðað við ferðatíma á annatíma. Árið
2012 var undirritað samkomulag af hálfu
innanríkisráðuneytis, fjármálaráðuneytis,
Vegagerðarinnar og Samtaka sveitarfélaga
um eflingu almenningssamgangna og
frestun á stórum vegaframkvæmdum
á höfuðborgarsvæðinu. Nær engar
vega framkvæmdir hafa átt sér stað á
höfuðborgar svæðinu frá þeim tíma og
fjármagni varið í meira mæli í almennings­
samgöngur. Samkomulagið virðist þó ekki
hafa borið ávöxt en hlutdeild fjölskyldubílsins
hefur aukist til muna á þessu tímabili þvert á
fyrirætlanir borgaryfirvalda.
Samgöngusáttmáli höfuðborgarsvæðisins
var undirritaður haustið 2019 en þar eru
ráðgerðar framkvæmdir upp á 120 milljarða
þar sem mest munar um borgarlínu (50
milljarðar) og lagningu Miklubrautar í stokk
(22 milljarðar). Markmiðið er meðal annars
að auka hlutfall almenningssamgangna á
höfuðborgarsvæðinu. Það er sannarlega
tímabært að ráðast í umfangsmiklar
samgönguframkvæmdir af þessu tagi á
höfuðborgarsvæðinu. Á sama tíma og þessum
áformum er fagnað þá er fjármögnun
verkefnisins ekki tryggð, það vantar 60
milljarða upp á. Ríkissjóður og sveitarfélögin
á höfuðborgarsvæðinu hafa samþykkt að
leggja til 60 milljarða en hinn helmingurinn
á að koma af innheimtu svokallaðra flýti­ og
umferðargjalda. Þetta hafa einnig verið
kölluð tafagjöld.
Undanfarinn áratug eða svo hafa innviðir landsins setið á hakanum og
fjármagni varið í önnur málefni. Afleiðingar þessa eru reglulegt fréttaefni
og með þessu hefur skuldum verið velt á komandi kynslóðir.