Þjóðmál - 01.12.2019, Blaðsíða 48

46 ÞJÓÐMÁL Vetur 2019
Leiðtogar arabískra íbúa Palestínu boðuðu
stranga sniðgöngu árið 1936 og hótuðu
beinu ofbeldi í garð þeirra sem brytu ban­
nið [en þá hófst einnig uppreisn Araba gegn
yfirráðum Breta þar í landi með skefjalitlu
ofbeldi]. Með sniðgöngu þessari átti ekki
aðeins að valda skaða þeim gyðingum sem
þegar bjuggu á umboðsstjórnarsvæðinu
heldur einnig að hræða gyðinga í dreifingunni
[utan Landsins helga] frá því að halda áfram
að flytja þangað. Sniðgöngur þessar báru
ekki árangur vegna þess að samfélag Araba
í Palestínu þurfti þá að treysta mjög á lækna
og aðra sérfræðinga af gyðingaættum.
Arababandalagið var stofnað um miðjan
fimmta áratuginn og 2. desember 1945
bannaði það kaup eða notkun á vörum sem
fyrirtæki gyðinga framleiddu í Palestínu og
bannaði Aröbum að nota verktaka af gyðinga­
ættum, samgöngutæki þeirra, tryggingafélög
og banka. Það kom á laggirnar varanlegri
sniðgöngunefnd með skrifstofur í öllum
ríkjum Araba og krafðist þess að allir sem
seldu vörur til Arabaríkja sýndu fram á að þær
ættu ekki upptök hjá gyðingum í Palestínu.
Sniðgangan skilaði ekki tilætluðum árangri og
gaf fyrsta ársskýrsla sniðgöngunefndarinnar
til kynna að fram færu traust viðskipti á milli
Palestínu, þar sem flest fyrirtæki voru í eigu
gyðinga, og arabísku nágrannaríkjanna.
Nefndin var lögð niður í kjölfar sjálfstæðis­
yfirlýsingar Ísraels í maí 1948 en Araba­
bandalagið hélt áfram að kalla eftir sniðgöngu
á fyrirtækjum gyðinga í Ísrael. Arabaríkin
lokuðu mærum sínum á landi, sjó og í lofti
að hinu nýstofnaða ríki, gerðu upptækar
ísraelskar vörur sem voru fluttar um nokkrar
helstu hafnarborgir Egyptalands – og var það
umtalsverð áskorun fyrir útflutning Ísraela.
Farúk Egyptalandskonungur gaf út fyrirmæli
hinn 6. febrúar 1950 um að bannað væri
að flytja vörur til Ísraels eftir suðurleiðinni
um Tíransund og Akabaflóa. Fyrir utan að
valda Ísrael miklum skaða, en á þeim tíma
komu 90% allrar olíu til landsins frá Íran um
þessar flutningaleiðir, varð þetta til að reynt
var að víkka sniðgönguna út til að hindra
öll viðskipti Ísraels við önnur lönd. Araba­
bandalagið samþykkti útvíkkuðu sniðgönguna
hinn 8. apríl 1950. Öryggisráð Sameinuðu
þjóðanna fordæmdi þessar aðgerðir en gerði
engar ráðstafanir til að stöðva þær.
Hinn 19. maí 1951 stofnaði Arababandalagið
miðstýrðar sniðgönguskrifstofur í öllum
Arabaríkjunum. Viðfangsefni þeirra var að
samræma aðgerðir og greina frá brotum
fyrirtækja sem fóru á svig við sniðgönguna á
Ísrael. Arababandalagið sendi frá sér ályktun
11. desember 1954 þar sem arabískum ríkjum
og fyrirtækjum var bannað að eiga samskipti
við fólk eða fyrirtæki sem tæki að sér verkefni
fyrir Ísrael eða hefðu útibú í landinu. Þeir sem
yrðu uppvísir að því að flytja út arabískar
vörur með það í huga að senda þær áfram til
Ísraels yrðu beittir hörðum viðurlögum og
þrælkunarvinnu.
Sniðgangan gegn Ísrael efldist um miðjan
6. áratuginn þegar ráðstjórnarríkin hófu að
taka þátt í henni. Þátttaka ráðstjórnarinnar
í sniðgöngunni gaf henni bæði alþjóðlegt
lögmæti og efnahagslegt vægi. Air France var
fyrsta stóra fyrirtækið sem lét undan þrýstingi
sniðgönguaðila og hætti samskiptum við
Ísrael eftir að hafa verið neitað um leyfi til
að fljúga yfir og lenda í arabískum ríkjum
í 18 mánuði í kjölfar þess að hafa fjárfest í
verkefnum Ísraela. Sama ár var sniðgangan
útvíkkuð til að banna nú einnig allar vörur
sem einstakt ríki flutti út og samsvaraði að
einhverju leyti afurðum sem sama ríki flutti
inn frá Ísrael. Einnig voru skip sett á bannlista
ef í ljós kom að þau sigldu til hafna í arabískum
ríkjum og Ísrael í sömu ferð.
Mesta áskorunin á þessu sviði kom í október
1973, í kjölfar Yom Kippur­stríðsins, þegar
Arabaríki bönnuðu olíusendingar til Banda­
ríkjanna, Kanada, Bretlands, Hollands og
Japans vegna stuðnings þessara landa við
Ísrael. Þau hótuðu að draga úr olíuframleiðslu
um 5% á mánuði „uns ísraelskur herafli yrði
að fullu kallaður til baka frá öllum arabískum
svæðum sem hernumin voru í júnístríðinu
1967“. Viðskiptabannið stóð þó aðeins yfir í
fimm mánuði.