Þjóðmál - 01.12.2019, Blaðsíða 17

ÞJÓÐMÁL Vetur 2019 15
Ýmsar útfærslur
Samvinnuleið er ekki ein tiltekin leið heldur
eru á henni margar útfærslur. Helstu þættir
sem slíkur langtímasamningur fjallar um eru
eftirfarandi:
• Hönnun
• Framkvæmdir
• Fjármögnun
• Viðhald
• Rekstur
Samningur er gerður til langs tíma, t.d. 20
ára. Þar með fara hagsmunir saman þar sem
hönnun og framkvæmdir þurfa að standast
tímans tönn og lágmarka viðhald og rekstrar­
kostnað á samningstímanum. Í þessu er
innbyggður hvati til nýsköpunar til að útfæra
lausnir sem draga úr kostnaði til lengri tíma
litið án þess að draga úr gæðum.
Útfærsla samninga skiptir meginmáli. Eins vel
og samvinnuleiðin getur reynst eru vissu lega
til dæmi um hið gagnstæða. Af þeim dæmum
má læra en þau eiga ekki að fæla frá. Í
upphafi þarf endinn að skoða og því þarf
að taka afstöðu til grundvallarþátta eins og
eignarhalds að loknum samningstíma.
Sem fyrr segir er minni sveigjanleiki eftir
að samningi hefur verið komið á þannig að
undirbúning þarf að vanda sérstaklega vel.
Forgangsröðun verkefna
Fjárfestingar í samgönguinnviðum eru
skilgreindar í samgönguáætlun stjórnvalda,
annars vegar til fimm ára og hins vegar til 15
ára. Þessar áætlanir segja til um forgangs­
röðun verkefna en hún er að miklu leyti
pólitísk frekar en að byggjast á svokölluðum
kostnaðar­ábatagreiningum þar sem litið
væri á framkvæmdir sem fjárfestingar og
þeim forgangsraðað eftir þjóðhagslegri
arðsemi.
Aðra þætti þarf einnig að vega og meta eins
og öryggi vegfarenda og mikilvægi innviða
út frá útflutningsgreinum. Með samvinnu­
leið fæst náttúruleg forgangsröðun því ef
verkefni er ekki ábatasamt er ekki ráðist í
það. Þau verkefni sem eru ábatasömust eru
framkvæmd fyrst.
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
200
Br
as
ilí
a
Br
et
la
nd
Ka
na
da
In
dl
an
d
Ba
nd
ar
ík
in
He
im
sm
eð
al
ta
l
Þý
sk
al
an
d
Sp
án
n
Kí
na
Pó
lla
nd
Íta
lía
Sv
iss
Su
ðu
r A
frí
ka
Da
nm
ör
k
Ísl
an
d
No
re
gu
r
Ja
pa
n
Virði innviða, % af VLF