Þjóðmál - 01.12.2019, Blaðsíða 69

ÞJÓÐMÁL Vetur 2019 67
Gagnrýni af þessum toga er þekkt og fyrr­
nefnd Greta Thunberg hefur gengið langt í
að kalla eftir breyttum lífsháttum og neyslu­
venjum. Móðir hennar ritaði raunar bók, sem
að einhverju leyti er í nafni dótturinnar, þar
sem kallað er eftir því að öll flugumferð í
heiminum verði stöðvuð. Svo langt gengur
Andri Snær ekki, en miðað við vandann sem
hann lýsir og þær hræðilegu afleiðingar sem
hann mun að hans sögn leiða yfir mannkynið
væri það í raun ekki fórn heldur varnarsigur
að kyrrsetja flugvélaflota heimsins.
Í umfjöllun sinni tengir Andri Snær með
skemmtilegum hætti Himalaja­fjöllin og
íslensku jöklana. Bendir hann á að fyrrnefndur
fjallgarður í Asíu sé lífæð hundraða milljóna
manna þar sem þaðan streymi vatnið sem
öllu lífi er nauðsynlegt. Þegar hann talar um
svæðið bendir hann á að í Indlandi einu bíði
um milljarður manna þess að rísa úr fátækt.
Það er rétt mat og ákall um slíka þróun er
víða að finna, m.a. í ályktunum Sameinuðu
þjóðanna en einnig annarra alþjóðastofnana
sem berjast fyrir mannréttindum, útrýmingu
hættulegra sjúkdóma sem helst leggjast á
fátækasta hluta heimsins.
Það sem Andri Snær ákveður hins vegar
að taka ekki til umfjöllunar ­ ekki frekar en
móður Gretu Thunberg – er hvaða afleiðingar
það hefði ef skrúfað yrði fyrir alla olíufram­
leiðslu heimsins á næstu 5 til 10 árum.
Kannski er það spurning sem ekki er þarft að
velta fyrir sér í samhengi við loftslagsvána
en þó er ósennilegt að almenningur sé þeim
sammála. Að minnsta kosti er ósennilegt að
almenningur í fátækasta hluta heimsins sé á
þeirri skoðun.
Sé litið til flugumferðarinnar sérstaklega er
ljóst að hún er einn helsti drifkraftur aukinnar
hagsældar í þróunarríkjunum og ef stórlega
yrði dregið úr henni í heiminum myndi það
hafa geigvænlegar afleiðingar í för með sér
fyrir hagkerfi ríkja á borð við Indland og Kína.
Sem dæmi má nefna að af þeim 30 flug­
völlum þar sem umferð er í mestum vexti eru
12 vellir bara í fyrrnefndum tveimur löndum.
Í umfjöllun um loftslagsmálin og þær
aðgerðir sem grípa verður til er nauðsynlegt
að krefja þá sem harðast ganga fram um
svör við áleitnum spurningum sem þessum.
Ekki vegna þess að svörin liggi augljós fyrir
eða vegna þess að það einfaldi umræðuna,
heldur vegna þess að þetta verður allt að
skoðast í samhengi.
Þar er hins vegar við ramman reip að draga.
Þeir sem kalla eftir svörum sem þessum
eru stimplaðir sem „afneitunarsinnar“ og
sífellt verður sú krafa háværari að þeim sé
með handafli haldið utan við umræðuna.
Sú afstaða kom t.a.m. skýrt fram í viðtali við
Andra Snæ sem birt var í Morgunblaðinu 29.
nóvember 2019. Kvartaði hann þar sáran
undan því að „afneitunarsinnar“ fengju alltof
mikið pláss í fjölmiðlum og virtist fella þá sem
einfaldlega leyfðu sér að benda á að þessi mál
væru „umdeild“ í sama flokk. Segir hann áhrif
slíks málflutnings slík að almenningur láti
glepjast. Svo virðist sem sú staðreynd kalli á
að mati Andra Snæs að farið sé í yfirgripsmikla
ritskoðun til að fjarlægja röng eða óæskileg
sjónarmið af hinu opinbera sviði.
Í sama viðtali segir Andri Snær að hann hafi
ekki ástæðu til þess að vantreysta vísinda­
mönnum og kallar eftir því að almenningur
geri slíkt hið sama. Kallast það mjög á við það
sem fram kemur í bók hans. Vísar hann þar í
ýmsar rannsóknir sem að nokkru marki, en
ekki öllu, er hægt að rekja sig í áttina að í fyrr­
nefndum aftanmálsgreinum.
Á síðu 137 vísar hann m.a. til rannsókna um
að „75% fljúgandi skordýra virðast horfin
miðað við rannsóknir á verndarsvæðum
í Þýskalandi.“ Þótt ekki sé vísað á þessa
rannsókn með viðhlítandi hætti er þetta
eflaust mál sem höfundur hefur pikkað
upp í gegnum umfjöllun New York Times
eða The Guardian sem bæði slógu þessum
ógnvænlegu tíðindum upp svo eftir var tekið.
Rannsóknin og aðferðafræðin sem hún
byggðist á hefur hins vegar verið harðlega
gagnrýnd ­ en væntanlega af fólki sem ekki
má tala við.