Þjóðmál - 01.12.2019, Blaðsíða 51

ÞJÓÐMÁL Vetur 2019 49
Þegar skýrslan kom út í byrjun árs 2019 var
áhersla Oxfam helst á tvennt; annars vegar
að aðeins átta einstaklingar ættu jafnmikið
af eignum og allur fátækari helmingur
íbúa á jörðinni og hins vegar að ríkasta 1%
jarðarbúa ætti meira en hin 99% samanlagt.
Þetta eru stórar fullyrðingar sem settar eru
fram með nokkuð einföldum hætti. Með enn
einfaldari hætti er það síðan matreitt ofan í
almenning að svona þurfi þetta ekki að vera.
Þessir aðilar halda því fram, leynt og ljóst,
að hægt sé að minnka hlut þeirra efnameiri
og færa þeim sem minna hafa – þó alltaf í
gegnum ríkisvaldið.
Að öllu óbreyttu verða fluttar sambærilegar
fréttir í byrjun árs 2020, skrifaðir verða langir
leiðarar á miðla sem gera út á málstað vinstri­
flokkanna og væntanlega munu leiðtogar
verkalýðsfélaganna ekki láta sitt eftir liggja í
málefnalegri umræðu um eignaójöfnuðinn.
Þetta minnir á kvikmyndina Groundhog day.
Að stækka kökuna
Aðferðafræði Oxfam er gagnrýnisverð. Eftir
útgáfu síðustu skýrslu benti dálkahöfundurinn
Óðinn í Viðskiptablaðinu réttilega á það að
ungur námsmaður í Bandaríkjunum er skv.
skýrsluhöfundum Oxfam talinn fátækari en
kotbóndi í Kína. Það er vegna þess að banda­
ríski námsmaðurinn skuldar ýmist námslán
eða húsnæðislán (jafnvel hvort tveggja) en
hefur ekki náð að mynda sér eign á móti.
Möguleikar hans til hagsældar eru þó mun
meiri en kínverska kotbóndans, það á að vera
öllum ljóst.
Óðinn benti líka á að þeir átta einstaklingar
sem fjallað var um í skýrslunni hafa allir
hagnast á því að bjóða almenningi vöru eða
þjónustu sem gerir líf fólks betra. Án þess að
fjalla sérstaklega um hvern og einn er hægt
að taka undir með Óðni um að velgengni
þeirra hefur ekki verið öðrum til trafala.
Skýrsla Oxfam einblínir sem fyrr segir á hreina
eignastöðu ákveðinna hópa og meinta mis­
skiptingu auðæfa í því samhengi. Lítið fer
fyrir umræðu eða áherslu á það hversu mikið
fátækt hefur dregist saman í heiminum, sem
þó er staðreynd. Þess í stað er auðæfum lítils
hóps jarðarbúa varpað upp sem sérstöku
vandamáli sem þurfi að leysa – og lausnir
Oxfam fela í stuttu máli í sér að þróuð ríki
hverfi frá nútímamarkaðshagkerfi.
Í meginatriðum eru tvær leiðir til að takast
á við fátækt í heiminum. Í daglegu tali er
gjarnan talað um að stækka kökuna eða
tekist er á um það hvernig eigi að skipta
henni jafnt. Þeir sem vilja stækka kökuna
leggja áherslu á hagvöxt sem er til þess
fallinn að bæta hag allra, ríkra og fátækra,
burtséð frá áhyggjum af því hvort og þá
hversu mikið bil er á milli þeirra.
Síðan eru þeir sem vilja skipta kökunni jafnt
niður á alla. Þeir sem aðhyllast þá kenningu
telja að auður heimsins sé sá sem hann er
í dag og verði ekki aukinn frekar. Á meðan
sumir hafi meira á milli handanna hafi aðrir
þannig minna, stundum er talað um að hinir
ríku verði ríkari en þeir fátæku verði fátækari.
Eina lausnin við því sé að færa auðinn frá
hinum ríku til hinna fátækari. Það verður
auðvitað aðeins gert með valdi en það er
vissulega hægt.
Ef áhyggjur Oxfam, sem og þeirra sem hafa
dálæti á skýrslu samtakanna, snúast raun­
verulega um áhyggjur af fátækt í heiminum
ættu þessir aðilar að leggja áherslu á aukinn
hagvöxt þannig að hægt sé að stækka
kökuna eins hratt og eins mikið og mögulegt
er. Aðeins þannig verður hagur jarðarbúa
bættur. Gallinn er bara sá að áhyggjur Oxfam
snúast ekki um fátækt.