Þjóðmál - 01.12.2019, Blaðsíða 67

ÞJÓÐMÁL Vetur 2019 65
Hljómgrunnur
Þótt ekki hafi þessi nálgun hlotið hljómgrunn
í kosningunum hefur Andri Snær haldið
ótrauður áfram. Sífellt færist meiri þungi í
umræðuna um loftslagsbreytingar og þær
aðgerðir sem grípa þurfi til í því skyni að
sporna við þeim. Skýrasta dæmið um þessa
þróun er sú frægð sem unglingsstúlkan Greta
Thunberg hefur hlotið á undra skömmum
tíma og skipað henni í hóp áhrifamestu
aðgerðasinna í heimi. Fyrir rúmu ári vissu fáir
hver hinn ungi eldhugi var en nú í desember
var hún útnefnd maður ársins af Time maga-
zine.
Og bókin hefur tekið flugið, líkt og Greta
(jafnvel þótt hún neiti að fljúga). Hún hefur
fengið gríðarlega umfjöllun í fjölmiðlum
og augljóst að margir hafa gefið sér tíma til
þess að kynna sér efni hennar. Athyglin er
verðskulduð og kemur það til af nokkrum
ástæðum. Í fyrsta lagi brennur málefnið á
mörgum, í öðru lagi er Andra Snæ einkar
lagið að koma hugsunum sínum á framfæri
með frumlegum hætti og þá skemmir alls
ekki fyrir að bókin er snotur, fer vel í hendi og
hönnunin er á heimsmælikvarða.
Síðastnefnda atriðið kemur ekki á óvart.
Hönnun bókarinnar var í höndum Barkar
Arnarsonar og Einars Geirs Ingvarssonar
en sá síðarnefndi hefur hlotið mikið lof
fyrir hönnun bóka ljósmyndarans RAX á
síðustu árum. Sérstök ástæða er til að nefna
myndirnar sem birtar eru í bókinni. Fram­
setningin er óvenjuleg en mjög áhrifamikil,
þekur ávallt opnu í senn, allar myndir svart­
hvítar og ekki endilega lögð áhersla á mynd­
gæðin heldur þau hughrif sem þær kalla fram
í samhengi við textann sem þær fylgja. Þar er
mjög vel að verki staðið.
Villur
Að öðru leyti er frágangur texta í nokkuð
góðu horfi, letrið læsilegt og passlega stórt.
Verkið líður hins vegar fyrir að það er ekki
nægilega vel yfirlesið og á allnokkrum
stöðum má sjá innsláttarvillur eða að orð
hafi fallið brott eða þeim ofaukið (dæmi má
sjá um þetta á s. 66, 107 og 211). Þetta er í
raun talsverður ágalli á verkinu sem skrifað
er á kynngimögnuðu og góðu nútímamáli
og gefur lesandanum óþægilega tilfinningu
fyrir því að ekki hafi verið vandað nægilega
til verka, að minnsta kosti í frágangi, jafnvel
öðru. Þegar ráðist er í útgáfu bókar af þessu
tagi, þar sem búist er við miklu af höfundi,
má prófarkalestur ekki bregðast.
Áður en orðum er vikið að innihaldi bókar­
innar er nauðsynlegt að nefna eitt atriði
umfram önnur sem vanda hefði mátt betur
til. Á nokkrum stöðum í bókinni, nánar
tiltekið sjötíu og fjórum, notast höfundur við
aftanmálsgreinar til þess að gera lesandanum
kleift að átta sig á því hvert tilteknar beinar
tilvitnanir eða þekkingaratriði eru sótt. Það
á við um skýrslur, fréttir, heimasíður, blaða­
greinar o.fl., tímarit og bækur. Þótt halda
verði vísunum af þessu tagi innan eðlilegra
marka er þó nauðsynlegt að gæta samræmis,
ekki síst þar sem um beinar tilvitnanir eða
vísanir í rannsóknir er að ræða. Þar verður
höfundi oftar en ekki fótaskortur á svellinu,
m.a. þar sem vitnað er til ummæla Roberts
Oppenheimer í „einhverju“ viðtali (s. 126)
og eins þar sem fjallað er um hvernig jöklar
í Alaska hafa hopað á síðustu árum (s. 180).
Það dregur úr vigt textans að ekki sé gætt að
þessu atriði.