Þjóðmál - 01.12.2019, Blaðsíða 40

38 ÞJÓÐMÁL Vetur 2019
Alþjóðastjórnmál
Kjartan Fjeldsted
Popúlismi, evran og
hugsanleg aðild að ESB
Í þessari grein færi ég rök fyrir því að upp­
gangur „popúlískra“ afla í Evrópu eigi sér að
hluta til skýringu í stofnanauppbyggingu
Evrópusambandsins, sem grefur undan
þjóðríkinu, sem er þrátt fyrir allt sú skipulags­
eining, sem nýtur hollustu þegnanna og er
meginvettvangur lýðræðislegrar umræðu og
pólitískrar ábyrgðar. Æskilegt væri að endur­
skipuleggja sambandið og færa völd aftur til
aðildarríkjanna en vanhugsað efnahags­ og
myntbandalag hefur torveldað þá leið.
Á sama tíma er engin samstaða um þær
breytingar, sem nauðsynlegar væru til að
evrusamstarfið virkaði sem skyldi, enda væri
sú aukna miðstýring sem því fylgdi óæskileg.
Afleiðingin er sú að sambandið kemst hvorki
aftur á bak né áfram og er fast í eins konar
pattstöðu, sem ekki er augljóst hvernig hægt
er að leysa. Vegna þess hversu ósveigjanleg
stofnanauppbygging sambandsins er hafa
allir valkostir hvað varðar fyrirkomulag
samskipta við það talsverða ókosti í för með
sér. Upptaka evru fæli í sér afdrifarík mistök
sem mikilvægt er að forðast. Í því ljósi er
lítið að græða á fullri aðild; áhrif Íslands yrðu
nokkurn veginn jafn lítil innan sambandsins
og þau eru utan þess meðan að aðild hefði í
för með sér að vægi evrópskra laga í íslensku
lagaumhverfi yrði mun meira en raunin er í
dag. EES­samningurinn er skásti hugsanlegi
valkosturinn, betri en bæði full aðild og
hugsanlega vera utan innri markaðarins.