Þjóðmál - 01.12.2019, Blaðsíða 26

24 ÞJÓÐMÁL Vetur 2019
„Það verður að höggva á þennan hnút með
t.d. þeim hætti að löggjafinn setti lágmarks­
stærð á stéttarfélög með sama hætti og gert
er fyrir sveitarfélög. Þetta mætti gera með
góðri aðlögun, til dæmis á 5­10 ára tímabili.
SA hafa reglulega vakið máls á þörf fyrir
breytingar á vinnulöggjöfinni, þ.e. lögum
um stéttarfélög og vinnudeilur, á liðnum
árum. Það er vitanlega umdeilt og pólitískur
vilji eða kjarkur virðist ekki fyrir hendi þótt
hún sé barn síns tíma og hafi lítið breyst frá
því að hún var sett árið 1938. Löggjöfin er
að verða níræð og er nátttröll sem hamlar
framþróun á vinnumarkaði. Viðkvæðið hjá
stjórnmálamönnum hefur verið að það þurfi
að vera fyrir hendi algjör sátt á milli SA og ASÍ
til þess að breyta löggjöfinni. Sú algjöra sátt
hefur í raun aldrei náðst og mun ekki nást.“
Þú nefnir að íslenskur vinnumarkaður skeri sig
úr í samanburði við hinar Norðurlandaþjóðirnar.
Eru aðrir þættir sem hafa heppnast vel þar sem
við gætum nýtt okkur hér á landi?
„Það eru fjölmargir þættir. Í Danmörku, þar
sem stéttarfélög eru skipulögð á starfsgreina­
grundvelli eins og hér á landi, andstætt
atvinnugreinaskipulagi í Finnlandi, Noregi og
Svíþjóð, þurfa félög sem eiga ósamið að taka
afstöðu til samningsins sem markað hefur
stefnuna,“ segir Halldór Benjamín. Það gerist
fyrir atbeina ríkissáttasemjara, sem leggur
fram eina sameiginlega miðlunartillögu fyrir
þessa hópa, ef þau hafa ekki gert samninga á
eigin spýtur.
„Það þýðir að lítil stéttarfélög geta ekki dregið
endalaust að gera samning við viðsemjendur
sína og reynt að ná fram meiri launahækkunum
en almennt hefur verið samið um, því eftir
ákveðinn umþóttunartíma leggur ríkissátta­
semjari Danmerkur fram eina sameiginlega
miðlunartillögu sem nær til allra stéttarfélaga
á almennum vinnumarkaði með þeim
kjara breytingum sem felast í hinum stefnu­
markandi kjarasamningi sem stóru heildar­
samtökin hafa samið um. Þar skapast sterkur
leikjafræðilegur hvati fyrir stéttarfélög
að semja snemma til þess að hafa áhrif á
niðurstöðuna. Þar með er búið að breyta
því ferli sem er mjög tafsamt á Íslandi og sér
ekki enn fyrir endann á. Þess vegna hefur
málflutningur okkar verið alveg kristaltær
gagnvart okkar viðsemjendum; við erum að
semja um Lífskjarasamninginn og útfærslur á
honum. Útfærslur geta verið ýmsar á
samningnum en grunnurinn sem er
markaður, krónutöluhækkanir yfir
samnings tímabilið, hagvaxtarauki og
launa þróunartrygging, eru grunnþættir
Lífskjara samningsins sem munu gilda og
marka launastefnuna í landinu. Frá þeirri
nálgun munum við hvergi hvika.“
Kemur ekki til greina að víkja frá þessum
þáttum til að klára samninga við þau 3% sem
eftir eru?
„Afdráttarlaust nei, og ég á þetta samtal við
vini mína í verkalýðshreyfingunni mjög oft,“
segir Halldór Benjamín.
„Það er ekki valkostur fyrir SA að svara
kröfum einhvers stéttarfélags með þeim
hætti að félagsmenn þess séu það sérstakir
eða fáir að þeim standi til boða allt öðruvísi
samningur en Lífskjarasamningurinn og meiri
launahækkanir. Ef SA kæmu fram með þeim
hætti myndu þau þurfa að rekja upp alla
gerða kjarasamninga, við u.þ.b. 70 stéttar­
félög og 120 þúsund manns. Grunnurinn
er alltaf sá sami; að gera stefnumarkandi
kjarasamninga og fylgja þeim síðan eftir allt
til loka samningalotunnar. Í leikjafræðinni
kallast þetta fullkomlega trúverðug hótun,
þ.e. hver og einn á að geta séð fyrir viðbrögð
okkar við samningaborðið.“