Þjóðmál - 01.12.2019, Side 38

36 ÞJÓÐMÁL Vetur 2019
Það þarf líka að hafa í huga að neyslan breytist.
Tökum lítið en gott dæmi um farsíma.
Farsímar nútímans búa yfir meiri tækni en
við höfum nokkurn tímann kynnst áður. Fyrir
30 árum áttu fáir tölvu á heimilinu, þær voru
dýrar, stórar og eyddu miklu rafmagni (það
gerðu önnur heimilistæki líka). Í dag notum
við símann okkar í stað myndavélar, útvarps,
korta, dagbóka, geislaspilara, dagblaða og
nú nýlega í stað greiðslukorta. Þessari þróun
er hvergi lokið. Þeir sem búa til nýjar vörur
hugsa helst um það hvernig þeir geta komið
henni að í símanum okkar. Á móti kemur að
við erum ekki að nýta auðlindir heimsins í að
búa til myndavélar, útvörp eða geislaspilara,
við prentum minna af pappír og þannig
mætti áfram telja.
***
Það er hægt að nefna fleiri svona dæmi. Það
sem skiptir þó máli er að tækniþróunin hefur
og mun áfram leysa flest okkar vandamál.
Sumt tekur meiri tíma en annað, en vanda­
málin verða ekki leyst á þjóðþingum landa
eða hjá alþjóðlegum stofnunum. Þá er einnig
vert að hafa í huga að þó svo að við hér á
Vesturlöndum njótum mikilla gæða (það
mikilla að við eigum skv. orðræðunni að hafa
samviskubit yfir því) þá er það ekki þannig
alls staðar í heiminum. Íbúar Venesúela þjást
undir ofríki stjórnvalda þar og munu að öllu
óbreyttu gera næstu árin. Það verður ekki
sagt nógu oft að vandamál heimsins verða
heldur ekki leyst með miðstýrðu valdi ríkisins,
þvert á móti.
***
Það er aftur á móti eðlilegt að velta því fyrir
sér hvernig framtíðin lítur út. Við vitum það
ekki, en við vitum að það ríkir óvissa víða um
heim. Það munu geysa stríð, það ríkir óvissa
um framtíð Evrópusambandsins og einstaka
hagkerfa á meginlandi Evrópu og það ríkir
óvissa í alþjóðastjórnmálum. Okkur er sagt
að ef við grípum ekki til aðgerða í umhverfis­
málum þá eigi jörðin ekki mikið eftir. Við
erum að vísu búin að heyra þann söng í
áratugi en vissulega er ekki hægt að horfa
alfarið framhjá því. Við munum sjá einhverjar
dýrategundir hverfa, það munu geysa óveður
og aðrir umhverfisþættir eiga eftir að koma
fram.
***
Til að svara spurningunni þá vitum við ekki
hvernig framtíðin lítur út. En við vitum að
við búum yfir hugviti, þekkingu, tækni og
fjármagni til að takast á við flest vandamál
heimsins. Hagkerfi heimsins munu finna
leiðir til að takast á við þær áskoranir sem eru
framundan. Það hefur enginn hag af því til
lengri tíma að viðhalda matarsóun, mengun
eða ofneyslu. Við erum að sjá stanslausa
þróun í heilbrigðismálum, bíla­ og flugvéla­
framleiðendur leita sífellt leiða til að minnka
umhverfisáhrif af framleiðslu sinni, menntun
er að aukast út um allan heim sem og
jafnrétti, við erum að nýta minna land undir
landbúnað en við gerðum og þannig má
áfram telja.
***
Það eina sem getur stöðvað framþróun
mannkynsins eru of mikil afskipti stjórn­
málamanna. Þeir geta komið í veg fyrir aukin
alþjóðaviðskipti og með of miklum afskiptum
geta þeir hindrað frekari nýsköpun og
tækniþróun. Þess vegna eigum við að stíga
varlega til jarðar þegar þess er krafist að ríki
heimsins taki ábyrgð og sýni í verki að þau
séu meðvituð um hvað það vandamál sem
rætt er hverju sinni.
***
Það er rétt að hafa Kóbra-áhrifin í huga þegar
kallað er eftir því að stjórnvöld bregðist við
hinu og þessum með einhverjum hætti. Það
færir okkur ekki alltaf þá niðurstöðu sem við
viljum.