Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2009, Page 25

Egill Gunnarsson
Mjólkurbúið á
Egilsstöðum
Mjólkurvinnsla á Egilsstöðum í 50 ár
Miklar og heitar umræður hafa verið
um mjólkurstöðina á Egilsstöðum
síðustu ár og sér í lagi síðustu
mánuði. Starfsemi þess var og er enn í
mikilli hættu að í skjóli hagræðingar verði
öllu lokað, starfsfólki sagt upp og bændum,
sem hafa lagt mikla orku og peninga í að
byggja upp er sagt að fara með mjólkina
annað.
Þetta ástand virðist alls ekki vera nýtt af
nálinni þegar kemur að mjólkurvinnslu á
Héraði. I þessi tæpu 50 ár sem mjólkur-
vinnsla hefur verið á Egilsstöðum hefur
gengið á ýmsu og í samtölum við mér eldra
fólk var mér tjáð að það hefði verið umdeilt
á sínum tíma hvort K.H.B. ætti nokkuð yfír
höfuð að byrja á mjólkurvinnslu.
Mál þetta vakti forvitni hjá mér að skoða
betur, þó ekki endilega að kafa mjög djúpt,
sögu mjólkurbúsins á Egilsstöðum sér-
staklega með tilsjón af starfsemi Kaup-
félags Héraðsbúa á sama tírna. Hér gefur að
líta afraksturinn.
Upphafíð og aðdragandinn
Það var að morgni 18. apríl 1959 að sá
örlagríki atburður átti sér stað að fyrsta
mjólkin var lögð inn til vinnslu í Mjólkur-
samlagi Kaupfélags Héraðsbúa, M.S.K.H.B
Þar var á ferðinni Sveinn Jónsson bóndi á
Egilsstöðum en hann lagði inn 141 lítra af
mjólk.1
Þar með hófst starfsemi mjólkurbúsins
sem í gegnum tíðina hefur einkennst af
nokkrum sviptingum enda skemmst að
minnast fréttanna haustið 2007 þegar
Mjólkursamsalan oftast nefnd M.S.
(núverandi eigendur) hugðist hætta allri
starfsemi.
Það var víst umdeilt á sínum tíma hvort
K.H.B. ætti nokkuð að skipta sér af
mjólkurframleiðslu, en skoðun margra var
sú að það væri frekar ráðlegra að efla
sauðfjárrækt á svæðinu. Lengi vel var þessi
skoðun við líði hjá stjóm kaupfélagsins.
Menn deildu um það hvort kæmi á undan
aðstaðan eða fjöldi kúa sem þyrfti til þess
að byggja upp mjólkuriðnað á svæðinu.
Stjóm K.H.B. hélt því fram að aðstöðu
til móttöku mjólkur yrði komið upp þegar
ákveðinn fjöldi mjólkurkúa væri fyrir hendi
á félagssvæðinu meðan aðrir sögðu að
aðstaðan yrði að vera fyrir hendi til þess að
bændur gætu komið upp þessum fjölda
mjólkurkúa.2 Því má segja að menn hafi
deilt um hvort kæmi á undan, hænan eða
23