Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2009, Blaðsíða 94

Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2009, Blaðsíða 94
Múlaþing Viðbót: Jón fróði og þjóðsögurnar Jón Sigurðsson í Njarðvík varð einna fyrstur til að skrá þjóðsögur á Austurlandi, líklega mest fyrir tilstilli Sigurðar Gunnars- sonar (1812-1878) prests á Desjarmýri og síðar á Hallormsstað, sem var í bréfa- sambandi við Jón Ámason bókavörð og þjóðsagnasafnara, en engin bréfaskipti virðast hafa átt sér stað milli þeirra nafna. I ritinu Ur fórum Jóns Arnasonar 1-11 (1950-51) eru nokkur bréf frá séra Sigurði til Jóns Ámasonar, rituð á árunum 1859- 1862. Þar minnist Sigurður nokkrum sinnum á Jón í Njarðvík. í fyrsta bréfmu, frá 10. jan. 1859 ritar hann: „Hér er einn fræðimaður, sem væri fús til að safna, en mér er nauðugt að níðast á honum, nema eg gæti borgað honum vel. Hann er bláfátækur bamamaður og á því ætíð annríkt, eins og von er. En það tekur tíma að skrifa margar sögur, þulur og kvæði.“ Á þetta bréf hefur Jón Árnason ritað: „Jón Borgfirðingur skrifar 8/2 '59: Jón Sigurðsson í Njarðvík, annexíu síra S. Gunnarssonar, á mest safn af öllu gömlu msli og er manna fróðastur.“ í öðmm bréfum Sigurðar kemur fram að Jón í Njarðvík hefur ritað þjóðsögur að beiðni hans. Langflestar þjóðsögur Jóns fróða eru úr umhverfí hans í Borgarfírði, Njarðvík og á Uthéraði. I skýringum við sögumar í hinni nýju útgáfu (1958-61) er mjög sjaldan getið um heimildarmenn Jóns fróða, en eftir öðmm heimildum að dæma hefur hann haft margt eftir Hjörleifí Árnasyni sterka. Við sögumar af Skessunni í Mjóafirði hefur hann ritað: „Að garnni mínu hef ég tínt saman það heyit hafði af Mjóafjarðarskessu, eftir ýmsum mönnum, svo þótt missagnir finnist miklar verður ekki að gjört.“ I þjóðsögusafninu Huld, sem út kom 1890-98, minnist Olafur Davíðsson á Jón í Njarðvík, í skýringum við kafla um Bustarfellsætt (bls. 107-115 í I. bindi, 2. útg. 1935) sem hann segir mestmegnis tekinn eftir blöðum með hendi hans, er hann sendi Jóni Ámasyni. I Sagnakveri Björns Bjarnasonar frá Viðfirði (I-II), sem út kom 1900 og 1903, er Jóns hvergi getið sem sögumanns eða skrásetjara. I Þjóðsagnasafni Olafs Davíðssonar, sem byrjaði að koma út 1895, í aukinni útgáfu 1935 og loks í heild sinni 1945 (2. útg. 1978-1980), em nokkrar sögur eftir handriti Jóns í Njarðvík, þ.e.: Alfkonan á Axai'vegi (I, 9), Skrímslið í Lagarfljóti (I, 147), Galdra-Ingibjörg og niðjar hennar (Eftir sögn Hjörleifs sterka að mestu leyti. II, 174-179), Magnús sálarháski (fyrsti hluti, III, 167), Hljóða-Bjarni Pétursson (Fyrri hluti. III, 204). Þær em nær allar teknar eftir handritum úr safni Bókmennta- félagsins í Khöfn, sem Jón Sigurðsson forseti safnaði. I Þjóðsagnasafni Sigfúsar Sigfússonar er alloft minnst á „Jón fræðimann í Njarðvik“ sem Sigfus kallar jafnan svo, og visað til sagna hans, en engin saga í safninu er beinlínis tekin upp eftir honum, enda munu þeir lítið eða ekkert hafa þekkst. I hinum ágæta sagnaþætti Sigfúsar af Hafnarbræðmm, er Jóns getið sem eins af fjölmörgum heimildarmönnum, og á einum stað í þættinum ritar Sigfús þetta um Hjörleif: „Hann var vinur mikill Sigurðar, sonar Jóns Brynjólfssonar, og heimsótti hann og Jón son hans, bæði meðan þeir voru í Hólshjáleigu og á Hóli. Einkum heimsótti Hjörleifur þó Jón, er hann hafði eignast Sigþrúði, dóttur Sigurðar Gísla- sonar, frændkonu Hjörleifs, og var farinn að búa i Njarðvík. Jón var gáfumaður mikill, mjög fróðleiksgjam og að flestu að skapi Hjörleifs. Löngum las Jón honum í bókum. 92
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180

x

Múlaþing: byggðasögurit Austurlands

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Múlaþing: byggðasögurit Austurlands
https://timarit.is/publication/1153

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.