Gripla - 2021, Blaðsíða 256

GRIPLA254
Administration, Literacy, and the Formation of an Elite Clerical Identity.“
Doktorsritgerð, University of Leeds, 2011.
Svanhildur Óskarsdóttir. „Um aldir alda: Veraldarsögur miðalda og íslenskar aldar-
tölur.“ Ritið 5.3 (2005): 111–33.
Svanhildur Óskarsdóttir. „Universal history in fourteenth-century Iceland: Studies
in AM 764 4to.“ Doktorsritgerð, University College London, 2000.
Svanhildur Óskarsdóttir. „Writing Universal History in Ultima Thule: The Case
of AM 764 4to.“ Medieval Scandinavia 14 (2004): 185–94.
Sverrir Tómasson. „Heimsaldrar og annálar.“ Íslensk bókmenntasaga I. Ritstj.
Vésteinn Ólason. Reykjavík: Mál og menning, 1992, 402–10.
Uther, Hans-Jörg. The Types of International Folktales: A Classification and Biblio-
graphy Based on the System of Antti Aarne and Stith Thompson. Part II: Tales of
the Stupid Ogre, Anecdotes and Jokes, and Formula Tales. FF Communications
285. Helsinki: Academia Scientiarum Fennica, 2004.
Þorvaldur Thoroddsen. Árferði á Íslandi í þúsund ár. Kaupmannahöfn: Hið íslenska
fræðafjelag, 1916–17.
Þorvaldur Thoroddsen. Landfræðissaga Íslands: hugmyndasaga manna um Ísland,
náttúruskoðun og rannsóknir, fyrr og síðar. Kaupmannahöfn: Hið íslenzka bók-
menntafjelag, 1892–1904.
Ævar Petersen og Þórir Haraldsson. „Komur hvítabjarna til Íslands fyrr og síðar.“
Villt íslensk spendýr. Ritstj. Páll Hersteinsson og Guttormur Sigbjarnarson.
Reykjavík: Hið íslenska náttúrufræðifélag, 1993, 74–78.
Á G R I P
Til þess eru ill dæmi að varast þau: Um Bjarna í Efranesi í Skarðsárannál
Efnisorð: Skarðsárannáll, AT 2401/ATU 1343*, annálamenning síðari alda,
við tökur annála, félagslegt og menningarlegt hlutverk annála, glæpur og refsing
á árnýöld
Í annálum birtist flókið samspil erlendra og innlendra frásagna og bergmál fortíðar,
nútíðar og framtíðar. Atburðir sem virðast ótengdir og kaótískir við fyrstu sýn
fá merkingu við niðurröðun þeirra í skipulögðu annálsformi. Annállinn felur í
sér meðvitað val um frásagnarform og mikilvægt er að skilja menningarlegt og
félagslegt hlutverk þess forms á hverjum tíma og stað fyrir sig.
Íslenskir annálar hafa fyrst og fremst verið notaðir til þess að rannsaka innlenda
viðburði en í þessari grein er sjónum beint að annálsgrein í Skarðsárannál sem er
af þekktri alþjóðlegri sagnagerð (AT 2401/ATU 1343*) og sýnir hvernig óhugnaði
er beitt til þess að flytja sterkan viðvörunarboðskap til viðtakenda. Sagan um
bóndann Bjarna í Efranesi sem missir allt sitt fyrir að bregðast hlutverki sínu
sem höfuð fjölskyldunnar er lúthersk dæmisaga þar sem engin skyndiaflausn eða