Andvari

Árgangur

Andvari - 01.01.2017, Blaðsíða 87

Andvari - 01.01.2017, Blaðsíða 87
86 HJALTI HUGASON ANDVARI er mýkri leið þar sem horfið er aftur til hefða kristinnar kirkju í helgihaldi og tilbeiðslu án þess að berjast endilega gegn nýjungum utan kirkjunnar. Skerping og innhverfing leiða óhjákvæmilega til aukinnar einangrun ar kirkjunnar. Í aðlögun felst aftur á móti að leitast er við að túlka kenningar kristninnar í ljósi nýrra aðstæðna og boða þær með nýjum áherslum og orð- færi. Þetta er meðal annars gert til að vinna gegn einangrun.4 Hér verður litið svo á að húslestrabók Páls Sigurðssonar prests í Gaul- verjabæ, Helgidaga­prédikanir, hafi verið ein fyrsta tilraunin sem gerð var til að mæta nýjum aðstæðum hér á landi í anda aðlögunar. Í greininni verður sagt frá útgáfu bókarinnar og viðbrögðunum sem hún fékk hér á landi og meðal Vestur-Íslendinga. Höfundur stefnir aftur á móti að því að greina guð- fræði bókarinnar og setja höfundinn í fyllra guðfræðilegt samhengi á öðrum vettvangi. Páls-postilla, eins og bókin var tíðum nefnd, sætti tíðindum og er eðlilegt að forystumenn í íslenskum kirkjumálum beggja vegna Atlantsála brygðust við henni sem og aðrir sem létu þessi mál til sín taka. Skiptust dómar þeirra mjög í tvö horn og komu fram í lofi og lasti. Vissulega voru menn hér heima fyrri til að bregðast við og dómar þeirra voru framan af yfirgnæfandi lof- samlegir. Íslensku prestarnir í Vesturheimi, Jón Bjarnason (1845–1914) og Friðrik J. Bergmann (1858–1918), voru neikvæðari. Þegar þar að kemur verð- ur þó fyrst gerð grein fyrir lastinu en síðan hinum jákvæðu dómum en for- mælendur bókarinnar brugðust oft öðrum þræði við gagnrýni hinna. Höfundurinn og bókin Páll Sigurðsson var bóndasonur fæddur í Vatnsdal í Austur-Húnavatnssýslu 1839. Hann útskrifaðist úr Prestaskólanum í ágúst 1863. Næstu þrjú ár var hann barnakennari á Litla-Hrauni við Eyrarbakka. Páll vígðist til Miðdals í Laugardal í ágúst 1866, þjónaði Hjaltabakka á Ásum í tíu ár frá 1870 en Gaulverjabæ frá 1880 til æviloka. Hann lést 1887, aðeins rúmlega 48 ára að aldri. Kona hans var Margarethe Andrea (1841–1938), dóttir Þórðar Guð- mundssonar (1811–1892) kammerráðs og sýslumanns á Litla-Hrauni. Þau eignuðust tíu börn en fimm náðu fullorðinsaldri. Árni (1878–1952) síðast prófessor varð þeirra þekktastur.5 Páll Sigurðsson var mikill áhugamaður um „[…] viðreisn lands og þjóðar […]“.6 Kom það ekki síst fram í fræðslumálum en nýkominn til prestakalls- ins kom hann á fót barnaskóla í Gaulverjabæ með 20 börnum og bar fyrir brjósti áform um alþýðuskóla á Eyrarbakka sem þó komst ekki á laggirnar.7 Það sem Páll taldi þó að þjóðin þyrfti fyrst að leiðrétta var „[…] sumt af trúarskoðunum hennar.“8
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167

x

Andvari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.