Andvari

Volume

Andvari - 01.01.2017, Page 96

Andvari - 01.01.2017, Page 96
ANDVARI „...BILUÐ TRÚ OG BILAÐUR KRISTINDÓMUR...“! 95 Valdimar Briem um afstöðu Páls til hefðbundinna kennisetninga en hann hélt því fram að Páll túlkaði þær upp á nýtt án þess að hafna þeim (sjá síðar). Með því áliti að Páll misskildi hinar hefðbundnu kenningar tók Jón undir skoðanir prestanna vestanhafs sem gagnrýndu Pál fyrir menntunarskort. Þess skal getið að Friðrik og Jón voru mun yngri en Páll og báðir menntaðir og hagvanir erlendis. Hefur þetta mótað mat þeirra á ritinu og höfundi þess. Jón kvað helsta veikleika bókarinnar þó ekki felast í gagnrýni eða höfnun á hefðbundnum, biblíulegum kenningum heldur því að í hana vantaði endur- lausnarkenningu kirkjunnar, enda ætti hún þar tæplega heima þar sem í bók- inni væri tæpast nokkuð fjallað um synd né réttlætingu af trú.62 En látum það nú vera, þótt ræður þessar kæmu í bága við einhverja „svo nefnda lúterska lærdóma“, ef kjarninn í sjálfu sjer væri heilbrigður, ef þær flyttu að öðru leyti og í aðalatriðunum hreinan […] biflíulegan kristindóm. En því miður verður því að neita.63 Niðurstaða Jóns um predikanir Páls Sigurðssonar var tæpitungulaus: „Þær eru talandi vitnisburður um kristindómsskoðun, er gengur framhjá öllum grundvallaratriðum kristinnar trúar!“64 Loks brást Jón Helgason svo við andmælum Bjarna Þorsteinssonar á Siglufirði við dómum um Páls-postillu í fyrrnefndum ritdómi um Aldamót. Bjarni hafði mótmælt því er honum fannst ómakleg ummæli um bókina sem hann taldi bæði góða og uppbyggilega.65 Ekkert af þessu áleit Jón þó að hnekkti þeim dómum sínum að postillan væri sorglegt tákn tímanna, að hún boðaði únítaríska kristindómsskoðun er bryti í bága við kenningu evangel- ísk-lútherskrar kirkjudeildar.66 Jón Helgason var þannig í öllum meginatrið- um sammála dómum vestur-íslensku prestanna. Dómar Jóns Helgasonar um Páls-postillu áttu þó eftir að mýkjast. Löngu síðar eða á 3. áratug 20. aldar gat hann ritsins stuttlega í yfirferð um bóka- gerð á 19. öld og í byrjun þeirrar 20. Þá sagði hann aðeins að bókin hafi vakið „[…] mikla eftirtekt vegna óvenjulegs frjálslyndis í trúarskoðunum […]“.67 Fyrir og um aldamótin 1900 var litið svo á að Jón Helgason væri einkum mótaður af danska heimatrúboðinu og því fulltrúi íhaldssamrar guð- fræði. Nokkrum árum síðar átti hann eftir að taka miklum sinnaskiptum í því efni, einkum í tengslum við biblíuþýðingu þá sem kom út 1908 og 1912. Um það leyti kynntist hann nýjum stefnum í biblíutúlkun og varð í kjölfar- ið einn helsti boðberi frjálslyndu aldamótaguðfræðinnar. Líku máli gegndi raunar um Friðrik J. Bergmann. Gerði Jón um þetta leyti rækilega upp við ýmsa höfuðlærdóma kirkjunnar á grundvelli sögulega-gagnrýnna túlkunar- aðferða og gekk í því efni mun lengra en Páll í Gaulverjabæ, sem hafði látið sér nægja að skauta framhjá hinum hefðbundnu kenningum. Eftir að Jón
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152
Page 153
Page 154
Page 155
Page 156
Page 157
Page 158
Page 159
Page 160
Page 161
Page 162
Page 163
Page 164
Page 165
Page 166
Page 167

x

Andvari

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.