Vaka : tímarit um þjóðfélags- og menningarmál - 01.03.1938, Side 21

1. árgangur . 1. ársfjórðungur
TAKA
beðið af þeirri vanrækslu mein og
tjón?
í þúsund ár hefir æska þessa
lands verið fóstruð og alin í Beru_
rjóðrum íslenzl^a sveita og dala. I
nánu sambýli við náttúrufegurð-
ina og gróandann, hefir hún þró-
azt að vizku og vexti, og rætur
þroska hennar og manndóms
staðið djúpt í jarðvegi hinnar
fornu þjóðlegu menningar. Á
þessu er nú að verða stórstíg
breyting og ör. Þjóðin er að yfir-
gefa sín fornu Berurjóður að æ
meira leyti og flytja í mararbúð-
irnar við sjóinn. Kaupstaðir og
kauptún landsins hafa margfald-
azt að fólkstölu^á fáum áratugum
, og telja nú mikíð.meira en helm-
ing allra landsbúa. Breyttir tímar
og breytt viðhorf réttlæta að vísu
að verulegu leyti þessa breytingu,
eða að minnsta kosti gjöra hana
eðlilega. En hinu verður ekki lok-
að augunum fyrir, að svona stór-
felld og gagngjör breyting þjóð-
lífsins á skömmum tíma, hlýtur
að marka djúp og þýðingarmikil
spor, ekki aðeins að því er snertir
atvinnuhætti og ytri kjör, heldur
einnig í sjálfa þjóðarsálina. Og
ef svo heldur enn fram, sem horf_
ir, ef Berurjóður sveitanna halda
enn áfram að blása upp og verða
yfirgefin auðn, þá er hættan fyrir
hendi að völuspáin rætist, Faxa-
höfuðið komi í ljós og naðran veiti
þjóðinni sár, sem seint gróa. Það
er því full ástæða til þess að vera
vakandi á verðinum og freista í
tima að finna skynsamleg ráð til
aukins jafnvægis milli sjávar og
sveita, áður en það er orðið um
seinan.
En það eru einnig til mörg fleiri
Berurjóður, sem þjóðinni þurfa
að vera kær og heilög, Berurjóður,
sem hún óhjákvæmilega bíður af
mein og tjón, ef hún vanrækir þau
eða vanhirðir. Þjóðfrelsið sjálft
er slíkt Berurjóður. Og seint ætti
oss að gleymast sú forna harm-
saga Sturlungaaldarinnar, þegar
höfðingjar landsins brenndu upp
Berurjóður síns forna frelsis í
eldi innbyrðis deilna, haturs og
flokkadrátta, unz skinið Faxahöf-
uðið kom í ljós og soltin naðran
veitti þjóðinni þau sár aldalangs
ófrelsis og erlendrar kúgunar,
sem sáran hafa sviðið og mörgum
þroska hamlað á liðinni tíð. En
þótt við höfum nú fyrir ótrauða
og djarfa baráttu margra ágæt-
ustu sona þjóðarinnar endur-
heimt fullveldið á ný, þá má það
aldrei gleymast, að því aðeins
getur það Berurjóður gróið og
dafnað, að þjóðin sjálf finni og
skilji á hverjum tíma hvers virði
fullveldið er, og gjöri sér jafnan
ljósa grein þeirrar heilögu skyldu,
sem hver einstaklingur, og þjóðin
í heild, hefir til þess að vernda
það og verja. Framtíð hins ís-
lenzka fullveldis hvílir fyrst og
fremst á manndómi, ræktarsemi
og þjóðhollustu þegnanna sjálfra
15