Vaka : tímarit um þjóðfélags- og menningarmál - 01.03.1938, Page 71

1. árgangur . 1. ársfjórdungur VAKA
um þjóðarinnar, þar sem unnið
var að því, að fegra hana og göfga
og gefa henni það menningarlega
gildi, sem glíman óneitanlega
hefir, þegar hún er rétt iðkuð. í
þessum tveim áðurnefndu skólum
eignaðist glíman heimili, þar sem
hún naut þess fósturs og aðbúðar,
sem þroskaði hana sem íþrótt, og
þaðan breiddist hún út meðal
þjóðarinnar, fegurri og fullkomn-
ari en áður. En þegar þessir skól-
ar lögðust niður, voru það Bessa-
staðir, sem fóstruðu snjöllustu
glímumennina, enda höfðu Bessa-
staðamenn þessa fornu þjóðar-
íþrótt mjög í heiðri, og má segja,
að hún kæmi þar í stað skólaleik-
fiminnar nú á dögum.
Sumir þessara manna urðu síð-
ar þjóðkunnir, t. d. þeir Jónas
Hallgrímsson og Tómas Sæ-
mundsson, sem báðir voru ágætir
glímumenn.
Þessu næst hefst niðurlæging-
artímabil glímunnar, sem óhætt
er að segja að vari enn. Bessa-
staðaskóli hvarf úr sögunni, og
þá átti glíman ekkert heimili
lengur. Þessi göfuga íþrótt okkar
féll smám saman í gleymskunnar
dá, og menn fóru að líta á glím-
una sem forna frægð, er tilheyrði
liðnum tímum. Á einstöku stöðum
á landinu hefir þó glíman verið
iðkuð nokkuð stöðugt, t. d. í sum-
Uhi sveitum Suður-Þingeyjarsýslu.
En það var ekki nóg með það,
glíman yrði hálfgleymd íþrótt
og iðkuð af fáum, heldur missti
hún smátt og smátt hinn rétta
svip sinn, fegurð og gildi, og má
þar mikið um kenna nýju ákvæði
sem sett var inn í glímureglurnar,
ákvæðinu um handvörnina. —
Glímureglunum var breytt á þann
veg, að glímumaður mátti verja
sig falli með því að bera fyrir sig
hendur og taldist það eitt bylta,
ef hann snerti jörð fyrir ofan hné
eða olnboga. Áður var það al-
mennt gildandi regla, að „fallinn
væri sá, er fótanna missti“, eða
snerti jörð fyrir ofan hné, því að
þá var handvörnin ekki komin til
sögu.
Það er og sannanlegt mál, að
jafnhliða hinni nýju reglu, varð
glíman þunglamalegri, stirðlegri
og oft á tíðum ódrengilegri leikur
en hún á að vera og þarf að vera.
Handvörnin hefir svo að segja út-
rýmt lágbrögðunum, t. d. krækju,
hælkrók og leggjarbragði, sem
settu sinn létta, skarpa og fjöl-
breytilega blæ á glímuna. Lág-
brögðin útheimtu ekki mikla
krafta, heldur flýti, skerpu,
bragðvissi og lipurð. Þá stóðu litlir
menn tiltölulega jafnvel að vígi
og stórir, í stað, þess, að nú þýðir
lítið fyrir aðra en sterka menn
og stórvaxna að taka þátt í glím-
um, t. d. kappglímum. Litlir menn
eru oft snöggir og liprir í glímu,
og eiga auðvelt með að koma sér
stærri og sterkari mönnum af fót-
unum, en þá taka hendurnar við
65