Milli mála - 2022, Blaðsíða 97

MILLI MÁLA
96 Milli mála 14/2/2022
veraldar komið (hrafnar eru margendurtekið leiðarstef í sögunni), þó
það sé ólíklegasta skoðunin. Eins og Danijela Petković sýnir fram á,
þá er Agnes „gerð að dýri“, bæði í eigin frásögn af því sem hún telur
aðra hugsa um sig („kónguló“, „lamb“), sem og í ummælum ann-
arra sögupersóna um Agnesi, en henni er t.d. líkt við „lamb undir
slátrun“ (56).44 Innsti kjarni Agnesar er tekinn frá henni og honum
snúið í mismunandi útgáfur af henni, útgáfur sem hún hvorki
þekkir né getur samsamað sig við. Frásögnin undirstrikar ítrekað
þá tilhneigingu að steypa Agnesi í mót staðalímyndar, eins og t.d.
í hugleiðingum hennar um hvernig snúið var út úr fyrir henni við
réttarhöldin: „Allt sem ég sagði var frá mér tekið og því umturnað
uns sagan var ekki lengur sagan mín“ (110). Í augum annars fólks
innan sögunnar er Agnes þegar orðin að einvíðri persónu sem tengist
einungis Illugastaðamorðunum. Þannig sýnir Kent fram á hvernig
goðsögnin varð til sem sprottin er úr almenningsálitinu um hið
hefnigjarna morðkvendi.
Önnur sjónarhorn innan sögunnar sem eru Agnesi hagstæðari
sýna aðra hlið á henni og vinna á móti staðalímyndinni sem Kent
vill afbyggja. Margrét á Kornsá er t.d. mikilvæg hér, þó að við fyrstu
kynni beri hún Agnesi saman við konur úr Íslendingasögunum sem
„myrtu úr fjarlægð og flekkuðu ekki hendur sínar“ (62). Margrét
kemst svo að þeirri niðurstöðu að Agnes sé ekki lík konunum sem
þannig er lýst heldur sé hún „allslaus vinnustúlka, alin á vellingi úr
grösum og örbirgð“ (63). Þessi skoðun Margrétar býr þó til vissa mót-
sögn því sýnt er fram á skýrar hliðstæður í textanum milli Agnesar
og Guðrúnar Ósvífursdóttur í Laxdælu, en mat Margrétar nær eigi
að síður að fanga kjarnann í áherslum Kent því saga Agnesar er saga
mikils harðræðis og skorts allar götur frá barnæsku hennar fram að
hinum örlagaríku atburðum á Illugastöðum.45 Enda kemur í ljós að
eftir því sem Margrét heyrir meira af sögu Agnesar áttar hún sig á því
að Agnes er í raun „fórnarlamb feðraveldisins sem hampar stilltum
og saklausum konum“, líkt og Paramita Ayuningtyas bendir á.46 Við
komumst að því að Agnes er vel gefin og metnaðargjörn; hún íhugar
44 Petković, „Like a Lamb Ripe for Slaughter“, 82.
45 Touitou, „Burial Rites is as much a dark love letter“; Finn, „Review: ‚Burial Rites“; „Hannah Kent
Answers Questions From Our Reading Group“, 352.
46 Ayuningtyas, „Deconstructing the Stereotypes of Women“, 78.
„TILLAGA AÐ LÍFI“ : UM ÖRLÖGIN Í NORÐRINU OG ENDURSKÖPUN AGNESAR Í
NÁÐARSTUND EFTIR HÖNNUH KENT
10.33112/millimala.14.1.5