Milli mála - 2022, Blaðsíða 136

MILLI MÁLA
Milli mála 14/1/2022 135
sköpunarverkið veitir eða speglar ákveðna sýn á skapara sinn.
„Maddaman hitti naglann rakleitt á höfuðið þegar kom að fortíð
Macabéu, hún vissi meira að segja að hún hefði aldrei þekkt föður
sinn og móður og verið alin upp af ættingja sem var eins og vonda
stjúpmóðirin. Macabéa var furðulostin yfir þessari opinberun: hingað
til hafði hún trúað því að frænka hennar hefði veitt henni tilsögn í
því augnamiði einu að gera hana að góðri stúlku“ (67). Maddaman
dregur ekkert undan en eðli málsins samkvæmt hlýtur lesandi að
draga í efa allt sem hún segir, jafnvel þótt Macabéa sjálf gleypi við því
öllu. Ekki síst vegna þess að „list“ spákonunnar er gjarnan tekið með
fyrirvara, en einnig vekur hin spegilslétta plastáferð óhjákvæmilega
hugmyndir um að hún sé fölsk. Macabéa er eftir allt saman mállaus
og undirorpin valdi þeirra sem málið hafa. Og þegar spákonan hefur
á vissan hátt endurskrifað upplifun Macabéu af eigin lífi, þá ljær hún
henni öllu glæstari framtíð:
[…] líf þitt á eftir að umturnast! Og það sem meira er: það mun snarbrey-
tast um leið og þú stígur út úr þessu húsi! Þér á eftir að líða allt öðruvísi.
Þú mátt vita það, litla blómið mitt, að meira að segja kærastinn þinn
mun koma aftur og biðja þig að giftast sér, hann sér eftir öllu saman! Og
yfirmaðurinn mun láta þig vita að hann hefur hugsað málið og ætlar ekki
að reka þig! […]
Og meira til! Þú átt eftir að eignast heilmikla peninga sem þér verða
færðir að nóttu til af útlenskum manni. Þekkirðu einhvern útlending? (67)
Spákonan sparaði ekki fögru fyrirheitin, slíka spá yrðu flestallir
fegnir að fá en um leið yrðu þeir fremur reiðir ef kærastinn léti síðan
ekki sjá sig, enga atvinnu væri að fá og engir útlendingar færðu þeim
pening að nóttu til. En spákonan sver að þetta sjái hún, hún myndi
ekki ljúga að henni og til marks um það hafi hún spáð stúlkunni á
undan snörpum dauðdaga. En vissulega hljómar þetta of gott til að
vera satt.
Þannig að völvan var annaðhvort svona ægilega glámskyggn eða
þá að hún hefur logið að Macabéu. Svo virðist sem greina megi í
senn togstreitu og tengsl á milli spákonunnar og söguhöfundarins.
Spákonan verður óvænt valdamikill aðili innan frásagnarinnar og
þjónar sem miðill aristótelískra kennsla og hvarfa í skilningi klass-
ARNÓR INGI HJARTARSON