Milli mála - 2022, Blaðsíða 140

MILLI MÁLA
Milli mála 14/1/2022 139
eingöngu sem ímynd kvenlegrar fegurðar og leikkona, heldur var hún
líka þekkt fyrir ótímabæran dauðdaga sinn, 37 ára að aldri. Einnig
missti Marilyn fóstur og reyndist því á vissan hátt, líkt og Macabéa,
ófær um að skapa líf. Draumur Macabéu um að verða kvikmynda-
stjarna, að líkjast Marilyn Monroe, snýst ekki um frægð og frama,
fegurð og glæsileika. Það er draumurinn um að deyja sem rennur
saman við kynhvötina. Þetta birtist á magnaðan hátt þegar hún
bregður sér á klósettið í vinnunni og setur á sig skærrauðan varalit
til að ná þokkafullum áhrifum leikkonunnar: „Þegar hún var búin
stóð hún og horfði í spegilinn á veruna sem horfði furðulostin á móti.
Því í stað varalitar leit út fyrir að þykkt blóð hefði frussast af vörum
hennar eftir kjaftshögg sem mölvaði tennur og sprengdi hold“ (53).
Dauði Macabéu hvín og veinar, kórsöngur hljómar, þegar hún
stígur út á götuna fyrir utan hús spákonunnar, og „feiknarlegur sem
flutningaskip keyrði Benzinn á hana (70)“. Hún er ekki sorgmædd,
hún hefur nægan tíma til að átta sig á því hversu fínn bíll keyrir á
hana. Að því leytinu hafði spákonan á vissan hátt rétt fyrir sér. Það
var að rætast úr þessu. „Dagurinn í dag, hugsaði hún, dagurinn í dag
er fyrsti dagur lífs míns: Ég fæddist“ (71). Á vissan hátt springur hún
út, sólblómið sem fæddist í gröf lýkst upp í dauða sínum. Þetta er
hennar stjörnustund. Hún verður sýnileg þar sem hún hniprar hún
sig saman líkt og í fósturstellingu á götunni. „Og síðan – þar sem
hún lá – sveif á hana makalaus og vot hamingja“ og „það var eitthvað
svo nautnalegt við það hvernig hún hnipraði sig saman. Eða er það
vegna þess að for-dauði líkist ofsalegum unaðskippum“ (74).
Er Rodrigo kannski bak við stýrið á þessum risavaxna Mercedes
Benz? Er hann útlendingurinn sem spákonan spáði fyrir um að
Macabéa yrði samstundis ástfanginn af? Eða er það lesandinn? Í
því ljósi verður áreksturinn að ofsakenndum ástaratlotum höfundar
og persónu, sem lýkur í senn með fullnægingu, fæðingu og dauða.
Skapari Macabéu nýtur hér ásta með sköpunarverki sínu og drepur
það um leið, áður en hann sjálfur „laumast út um bakdyrnar“.50
Orðalagið gæti hæglega átt við um morðingja jafnt sem ástmann,
50 Hér er vísað til síðasta undirtitils skáldsögunnar (ef undirtitil skyldi kalla fremur en t.d. hliðar-
titil, hjátitil eða aukatitil) sem hljómar á frummálinu, með hástöfum, þannig: SAÍDA DISCRETA
PELA PORTA DOS FUNDOS og í enskri þýðingu Benjamins Moser: DISCREET EXIT
THROUGH THE BACK DOOR.
ARNÓR INGI HJARTARSON