Skýrslur um I. Landsfund Íhaldsflokksins og Sjálfstæðisflokksins og II.-VI. Landsfund Sjálfstæðisflokksins 1931, 1932, 1933, 1934, 1936 - 15.04.1929, Blaðsíða 40

er í skuld, er árleg vaxtagreiðsla óumflýjanleg. Loks er
þriðja tegund tilkostnaðarins umbætur og aukning stofn-
fjármunanna. Fyrirtæki getur að vísu lifað án þessa til-
kostnaðar, en verður þá algjört kyrrstöðufyrirtæki, getur
ekki aukið framleiðsluna, ekki fjölgað starfsfólki og venju-
lega ekki hækkað kaupgjaldið eða fylgzt með í almennri
kaupgjaldshækkun. Verður síðar vikið nánar að þessu.
Þessar stuttu athuganir um stofnfé
atvinnufyrirtækja almennt gefa tilefni til að minna aftur
á, að það eru ekki peningar, heldur tilteknir nothæfir og
verðmætir fjármunir, sem sérhvert framleiðslufyrirtæki
verður að hafa til umráða og afnota sem stofnfé. Að
undanskildum sjálfum náttúrugæðunum (óræktuðu landi,
fiskimiðum) er allt stofnféð þess eðlis, að það er sjálft
afrakstur af framleiðslu. Til er það, að atvinnufyrirtæki
fáist sjálft við að framleiða stofnfé handa sér að
einhverju leyti. Svo er t.d. um sveitabúskap, að hann
framleiðir sjálfur búfé handa sér, bústofn, sem kallaður
er, af því að sá hluti búfjárframleiðslunnar verður einn
þátturinn í stofnfé býlisins. En annars eru það venjulega
önnur fyrirtæki, sem framleiða stofnféð, heldur en þau,
sem nota það. Þess vegna má líka flokka alla framleiðslu
í heiminum í tvennt: Sumt eru neyzlu- og notkunarvörur
handa mönnum og fyrirtækjum; sem dæmi má nefna
matmæli, salt, kol, olíu. Sumt eru stofnfjármunir - hús,
skip, vélar o.s.frv. eða efnivörur í slíka stofnfjármuni.
Þeirri kenningu hefir stundum skotið upp hjá
kommúnistum á síðustu áratugum, að óréttmætt væri að
greiða vexti eða arð af stofnfé fyrirtækja. Það er nú hvort
tveggja, að þessari kenningu hefir ekki verið haldið fast
fram, enda fær hún með engu móti staðizt. Sé hún krufin
til mergjar og henni framfylgt til fulls, þýðir hún það, að
38