Úrval - 01.04.1944, Blaðsíða 90

t*að er fróðlegt að fylgjast með einum
þætti í þróunarferli náttúrunnar:
Þróun skynfœranna.
Grein úr „Fram“,
eftir mag. phil. Jeremi Wasiutynski.
J)AÐ er meiri nautn að horfa
á fallegt sólarlag, en að
lesa sálfræðilegar ritgerðir um
áhrif sólarlagsins á sál skálds-
ins, og það er betra að borða
góðan mat en að lesa um hvað
og hvemig aðrir borða. Þegar
ég samt sem áður dirfist að bera
fjrrir lesendann nokkrar sund-
urlausar athuganir á eðli skyn-
færanna, er það í trausti þess,
að hann hafi séð, heyrt og
bragðað á sitt af hverju það
sem af er ævinni, og iáti sér
því ekki leiðast yfir lestrinum.
Sólarlag getur orðið leiðinlegt,
ef menn horfa allt of oft á það,
og þá er gott að taka sér bók
í hönd og lesa gott kvæði eða
vísindalega grein um liti regn-
bogans. „Primum edere, deinde
philosophare“ (matinn fyrst,
síðan heimspekina), segir gam-
alt máltæki.
Það er gamaikunn staðreynd,
að skilningarvit mannsins eru
sjón, heyrn, ilman, smekkur og
tilfinning. En þó að ég sitji graf-
kyrr í algerlega einanguðum
og dimmum klefa, og hafi
ekkert til að bragða á eða
lykta af, skynja ég samt
ýmislegt. Ég finn kuldann frá
veggjunum, eða hitann frá mið-
stöðvarkerfinu, ég finn sárs-
auka, ef ég hefi tannpínu, og
ég finn til sjálfs mín, innýfla
minna og vöðva og þyngd lík-
amans, sem hvílir á stólnum.
Alis staðar í líkama mínum eru
skynfrumur, sem svara
áhrifum hita, þrýstings eða
spennu með því að senda skila-
boð um þau til heilans, með
taugunum. Ef einnig væri hægt
að stöðva þessi skilaboð, myndi
ég ekki vera annað en andi, eða,
réttara sagt heili. Ekkert nýtt
bærist þá til mín, hvorki frá
umheiminum né líkama mínum.
Eina leiðin, sem ég hefi til að
sannfæra mig um, að ég sé til
er að hugsa, að rif ja upp gamlar
skynjanir, andlit, sem ég hefi