Læknaneminn - 01.10.1993, Blaðsíða 30

Mynd 3. Áœtlað ojframboð/eftirspurn eftir læknum
1990-2000 rniðað við mismunandi eftirspurnar
aukningu. -M- Eftirspurn 1.5%.
-0— Eftirspurn 2.0%. -M— Eftirspurn 2.5%.
ára aldur og má því telja líklegt að læknar fæddir 1957
og fyrr hafi flestir lokið sémámi. íslenskir læknar
fæddir 1951-1957 búsettir erlendis og lokið hafa
sémámi em alls 131. A Islandi em um 166 læknar í
sama aldurshópi.
Ef velt er áfram vöngum á sama hátt má sjá að lík-
lega em 145 læknar við sérnám erlendis eða u.þ.b. að
ljúka því. Á íslandi em 165 læknar á sama aldri (7).
Til viðbótar þeim tæplega 800 læknum sem
starfandi em á íslandi er áætlað að tæplega 300
myndu vera reiðubúnir að flytja heim ef viðunandi
starfsaðstaða byðist. Af þessu má álykta að
“atvinnuleysi” í íslenskri læknastétt gæti orðið allt að
30-40% ef íslenskir læknar erlendis sem lokið hafa
eða em u.þ.b. að ljúka sémámi myndu flytja heim.
Flestir íslenskir læknar fara í sémám erlendis og
dvelja þar að jafnaði í 3-6 ár. Eftirtektarvert er að
aðeins um fjórir læknar hvers árgangs virðast kjósa að
dvelja áfram erlendis að loknu sémámi.
íslenskum læknum mrm halda áfram að fjölga
næsm áratugi og framboð þeirra verður talsvert meira
en eftirspumin (mynd 2). Um aldamótin má búast við
að 60 læknum verði ofaukið hér á landi. Orsakir þessa
em stórir árgangar lækna sem útskrifuðust á ámnum
1975-1988 og of margir læknar sem munu útskrifast
næstu ár. Búist er við að offramboð íslenskra lækna
nái hámarki árið 2010 (70 læknar) og að ekki náist
jafnvægi milli framboðs og eftirspumar fyrr en í
fyrsta lagi á tímabilinu 2015-2020. Þannig virðist
ísland vera a.m.k. 10-15 árum á eftir þróuninni í V.-
Evrópu hvað þetta varðar.
Mynd 2. Framboð og eftirspurn eftir læknum á
íslatidi. ■ Framboð. II Eftirspurn 1%.
Á núverandi áratug er talið að eftirspurn eftir
læknum á Islandi þurfi að vera um 2.5% á ári að
meðaltali umfram eðhlega endumýjun svo að framboð
og eftirspum haldist í hendur (mynd 3).
Þetta krefst að meðaltali um 20 nýrra stöðugilda á
ári umfram eðlilega endumýjun sem er að meðaltali
um 14 stöðugildi á ári (mynd 4).
Á áratugnum 1991-2000 verða útskrifaðir um 160
læknar umfram eðlilega endumýjun ef miðað er við að
fram til aldamóta verði útskrifaðir 30 læknar á ári.
í Svíþjóð er samsvarandi fjöldi útskrifaðra lækna
27, í Danmörku 26, í Finnlandi 25, í Noregi 22 og í
Bandaríkjunum 15 (8).
ATVINNUHORFUR Á NORÐURLÖNDUM
Miklar breytingar hafa orðið á atvinnuhorfum
lækna í Svíþjóð. Fyrir um ári síðan vantaði lækna til
starfa á ýmsiun svæðmn en nú em tæplega 600 skráðir
atvinnulausir, þar af em um 170 á atvinnuleysisbótum
og er langstærsti hluti þeirra unglæknar. Aðeins 45
þeirra em sérfræðimenntaðir (9). I Svíþjóð em 26.200
starfandi læknar en því hefur verið spáð að um aldamót
verði um 5-6000 á atvinnuleysisskrá (10, 11).
Helstu orsakir þessara miklu umskipta á
atvinnumarkaði sænskra lækna er fyrst og fremst
efnahagssamdráttur sem hcfur leitt til minni framlaga
til skólaheilsugæslu og fyrirtækjalækninga. Þessi
þróun mála er áhyggjuefni fyrir íslenska lækna.
Vegna atvinnuástands lækna í Svíþjóð má telja
líklegt að fleiri íslenskir læknar leiti til annarra Norður-
28
UEKNANEMINN 2 1993 46. árg.