Læknaneminn - 01.10.1993, Blaðsíða 28

Hugleiðingar um atvinnuhorfur íslenskra lækna
Kristján Oddsson1
Davíð O. Arnar2
FJÖLDI NEMA INNRITAST í læknisfræði við
Háskóla Islands á hverju hausti, æda má að fáir þeirra
leiði hugann að atvinnuhorfum að námi loknu. A
undanförnum árum hefur þrengt talsvert að
atvinnumarkaði lækna hér á landi og það fer því fjarri
að allir íslenskir læknar geti búist við að fá starf við
hæfi á íslandi.
Hér verður fjallað um atvinnuhorfur lækna í Evrópu
og byggt að nokkru leyti á grein höfunda um sama
efni er birtist í aprílhefti Læknablaðsins 1992 (1). Sú
grein er unnin eftir spá Evrópusamtaka ungra
sjúkrahúslækna, Permanent Working Group of
European Junior Hospital Doctors (PWG) og
Samnordisk arbetsgrupp för prognos- och
specialistutbildningsfrágor (SNAPS-nefndin).
Félag ungra lækna (FUL) er aðili að PWG en þau
samtök gerðu nýlega könnun á atvinnuhorfum og
atvinnuleysi lækna í V.-Evrópu. Þetta var í fyrsta
sinn sem samræmd könnun var gerð milli Evrópulanda
á þessu sviði. Niðurstöður voru kynntar á ráðstefnu um
atvinnumál lækna í Evrópu haustið 1991 (2). SNAPS-
nefndin er vinnunefnd á vegum læknafélaganna á
Norðurlöndum sem aðallega fjallar um atvinnu- og
sérfræðimenntunarmál (3).
ATVINNULEYSIMEÐAL LÆKNA
Þegar könnun PWG var gerð árið 1990 voru í V,-
Evrópu um 1.054 milljónir lækna. Atvinnulausir
læknar voru þá tæplega 62.000, eða um 6%
(landsmeðaltöl 0-17.3%). Afþeim voru 60% ítalir,
'Höfundur stundar sérnám í heimilislækningum í
Noregi.
2Höfundur stundar sérnám í lyflækningum við
University of Iowa Hospitals át Clinics í
Bandaríkjunum.
23% Þjóðverjar, 9% Spánverjar, 2.9% Austurríkis-
menn og 2.6% Hollendingar. Atvinnuleysið var því
aðallega að finna í þessum fimm löndinn en í þeim
voru 57% allra lækna V.-Evrópu.
FJÖLGUN LÆKNA í V.-EVRÓPU
Frá lokum seinni heimsstyrjaldar hefur læknum
fjölgað jafnt og þétt í V.-Evrópu og er búist við að sú
þróun haldi áfram til aldamóta. Læknum mim fjölga
að meðaltali um 1.85% (af heildarfjöldanum) á ári á
þessum áratug en það er rúmlega helmingi minna en
fjölgunin sem varð á áratugnum 1980-1990. Aftur á
móti er búist við að læknum fjölgi nánast ekkert í V.-
Evrópu á áratugnum 2000-2010. Þessi þróun á
reyndar ekki við um Island þar sem fjöldi lækna
verður líklega mestur um árið 2010, eins og vikið
verður að síðar.
FRAMBOÐ OG EFTIRSPURN
í V.-Evrópu þyrfti eftirspum eftir læknmn að vera
um 2.3% á ári að meðaltali umfram eðhlega endumýjun
áratugirm 1990-2000 ef uppræta á allt atvinnuleysi
fyrir aldamót og um 3-3.5% í þeim löndum þar sem
atvinnuleysi er mest. Á árimum 2000-2010 þyrfti
eftirspumin umfram eðlilega endumýjun hins vegar
aðeins að vera um 0.4% á ári að meðaltali til þess að
framboð og eftirspum haldist í hendur. Talið er að árið
2005 verði komið á jafnvægi milli framboðs og
efúrspumar. Atvinnuástand lækna í V.-Evrópu virðist
því vera nokkuð bærilegt þegar til lengri tíma er litið,
gagnstætt því sem almennt hefur verið álitið.
Aðalástæðumar fyrir þessu em tvær. I fyrsta lagi
jókst ásókn verulega í læknanám á sjöunda áratugnum
og útskrifuðum fjölgaði. Þessi fjölmenna kynslóð
lækna mun ná eftirlaunaaldri upp úr aldamótum.
26
LÆKNANEMTNN 2 1993 46. árg.