Læknaneminn - 01.10.1993, Blaðsíða 88

and that these receptors might be coupled to PTX insensitive G-
proteins.
NOTKUN GETNAÐARVARNAPILLUNNAR Á ÍSLANDI
Valdís F.ManfreðsdóUir1. Laufey Tryggvadóttir2, Hrafn
Tulinius1, G.Birna Guðmundsdóttir2, Guðrídur H.Ólafsdóttir2,
Jón Hersir Elíasson'
‘LHÍ, 2Krabbameinsskrá Krabbameinsfélags íslands
Inngangor: Um 1960 má segja að pillan komist á almennan
markað í heiminum og á sama tíma hófst innflutningur hennar til
íslands. Á þessum rúmlega 30 árum hefur pillan náð mikilli
útbreiðslu um allan heim. Aukaverkanir hennar eru vel þekktar
en með tilkomu lágskammta-pillunnar hefur þeim fækkað til
muna. í nýlegum rannsóknum hefur þó komið í ljós að ef til vill
sé samband milli langtíma pillunotkunar ungra kvenna og
brjóstakrabbameins fyrir tíðarhvörf. Tilgangur þessarar
rannsóknar var að athuga mynstur pillunotkunar á íslandi frá
1965-1989.
Efniviðar og aðferðir: Notaðar voru upplýsingar sem
Leitarstöð Krabbameinsfélags Islands hafði aflað. Á þessum 24
árum hefur byggst upp gagnabanki með upplýsingum um
fæðingarsögulega þætti frá um 74.000 konum. Kallast þessi
banki Heilsusögubanki Leitarstöðvar K.f. Gögnin í
Heilsusögubankanum em á tölvutæku formi.
Niðurstöður: Af þeim konum sem hafa allt sitt frjósemisskeið
haft tækifæri til að taka pilluna, hafa um 90% einhverntíman
prófað pilluna. Tæplega helmingur kvenna á aldrinum 20-24 ára
tók pilluna árið 1989. Aftur á móti hefur notkunin farið minnkandi
hjá eldri aldurshópunum og einungis 3% kvenna 40-44 ára kaus
pilluna sem getnaðarvöm 1989. Frá þvf pillan kom á markaðinn
hefur aldur við upphaf pillunotkunar sífellt verið að færast neðar
og hófu flestar konur, sem vora fæddar eftir 1950, pillutöku fyrir
tvítugt.
Ályktun: Ljóst er að nauðsyn er á áframhaldandi rannsóknum,
sérstaklega á sambandi brjóstakrabbameins og pillunotkunar
ungra kvenna, þar sem svo mikill fjöldi ungra kvenna á íslandi
kjósa pilluna sem getnaðarvöm.
Okkar upplýsingar koma frá konum sem mæta í leitina, þess
vegna er ekki hægt að segja að okkar niðurstöður gildi fyrir allar
íslenskar konur. Þó gefur lýsandi rannsókn sem þessi mynd af
pillunotkun íslenskra kvenna þar sem stór hluti þcirra hefur
einhvemtíman mætt í Ieitina.
ÁHRIF HITASTIGS Á VERKUN SÝKLALYFJA GEGN
PSEUDOMONAS AERUGINOSA
Vidar Mcienússson'. Þórunn Jónsdóttir1. Helga Erlendsdóttir2,
Sigurður Guðmundsson2
'LHÍ, 'Sýkladeild Bsp
Inngangur: Eftirvirkni sýklalyfja (postantibiotic effect) kemur
fram hjá ýmsum gerðum sýkla eftir tiltekin sýklalyf og felst í
hömlun á vexti sýkils löngu eftir að lyf er horfið af sýkingarstað.
Eftirvirkni þessi er háð tegund sýkils og sýklalyfi, þéttni þess og
lengd verkunar, fjölda lyfja og sýrastigi umhverfisins. Hækkaður
líkamshiti er eitt af algengustu einkennum sýkinga. Margt
bendir til þess að hækkaður hiti hafi örvandi áhrif á ýmsa þætti
ónæmiskerfisins, en minna er vitað um áhrif hans á vöxt sýkla og
sýklalyf gegn þeim. f þessu tilliti höfum við rannsakað áhrif
hitastigs á vaxtarhraða og verkun sýklalyfja gegn P. aeruginosa.
Efniviöur og aðferðir: Við athuguðum áhrif mismunandi
hitastigs (35.5“C, 38.5°C og 41.0°C) in vitro á vaxtarhraða,
hammörk (MIC), sýkladráp og eftirvirkni fjögurra lyfja
(tobramycin, ciprofloxacin, imipenem og ceftazidimc) gegn
þremur stofnum af P. aeraginosa (ATCC 27853, NTCC 94966 og
klínískur stofn B 408). Til að meta eftirvirkni voru lyf í l-8x MIC
þéttni Iátin verka í 1 klst. á sýkil og síðan numin brott með
þynningu. Fylgst var með vexti sýklanna eftir þynningu með
líftalningu (cfu/ml) og eftirvirkni mæld sem sá tími sem það tók
sýkilinn að vaxa 1 loglOcfu/ml að frádregnum þeim tíma sem
viðmiðunarsýni þurfti til sýna sama vöxt. MIC voru ákvörðuð
með E-test. Dráp var reiknað útfrá þéttni sýklanna eftir verkun
lyfja að frádreginni upphafsþéttni þeirra. Vaxtarhraði
viðmiðunarsýklanna var metinn út frá líftalningu eftir 3 klst.
Nlðurstöður: Vaxtarhraði sýkilsins var frá 1.4±0.1
(meðaltal±standard error) til 1.6±0.1 logl0cfu/ml/3klst. eftir
hitastigi. MIC lyfjanna gegn P. aeruginosa var 1.3-4 falt lægri
við 41.0°C heldur en við 35.5°C. Dráp P. aeruginosa af völdum
þessara lyfja var á bilinu 0-0.7 loglOcfu/ml/klst við 35.5°C eftir
lyfjategund og -þéttni og breyttist <0.5 við hærri hitastig. Ákveðin
hneigð sást til styttingar eftirvirkni með hækkandi hitastigi, en
hún reyndist almennt ekki marktæk. Eftirvirkni við mismunandi
hitastig eftir tobramycin var frá 0.9±0.3 til 1.1±0.2 (p=NS), eftir
ciprofloxacin frá 0.2±0.1 til 0.6±0.2 (p=NS) og eftir ceftazidime
frá -0,5±0.2 til -0.2±0.1 (p=NS). Munur á eftirvirkni eftir
imipenem við mismunandi hitastig reyndist aftur á móti
marktækur, en hann var frá 0.6±0.3 til 1.7±0.2 (p=0.012).
Ályktun: Samkvæmt niðurstöðum okkar virðist vera ákveðin
hneigð til lækkunar á MIC við hækkandi hitastig. Vaxtarhraði
var mestur við 38.5°C en minnkaði við hærra og lægra hitastig.
Dráp af völdum tobramycins og ciprofloxacins var mest við
38.5°C en imipenem og ceftazidime virðast hins vegar óháð
hitastigi hvað þetta varðar. Eftirvirkni lyfjanna er mislöng og
breytist mismikið eftir hitastigi. Við 35.5°C hefur imipenem
lengsta eftirvirkni því næst tobramycin og svo ciprofloxacin en
ceftazidime hefur enga eða jafnvel neikvæða eftirvirkni. Hækkað
hitastig virðist almennt stytta eftirvirkni lyfjanna, þó svo að
yfirleitt sé ckki um marktækan mun að ræða. Eftir tobramycin og
ciprofloxacin sést ákveðin tilhneiging til styttingar eftirvirkni
með hækkandi hitastigi sem þó er ekki marktæk. Imipenem sýnir
hins vegar marktæka lækkun á eftirvirkni með hækkandi hitastigi.
ÖRVUN SYMPATÍSKA TAUGAKERFISINS í
MÖNNUM VIÐ STÖÐUGAN SAMDRÁTT f STÓRUM
OG LITLUM VÖÐVUM í SAMA ÚTLIM.
Þorsteinn Gunnarsson', Christoph Dodt', Yrsa Bergmann
Sverrisdóttir', Christopher Lindberg2, Mikael Elam'
‘Klíníska taugalífeðlisfrœðideild, 2Taugadeild
Gautaborgarháskóla. Sahlgrenska sjukhuset
Inngangur: Með því að stinga hárfínum skautum (nálum) inn
í úttaugar á mönnum er hægt að mæla virkni sympatískra tauga
til húðar eða vöðva. Þessi rannsóknartækni (microneurography)
hefur á síðustu árum aukið verulega skilning manna á
stjórnunarhlutverki sympatíska taugakerfisins í hjarta og
æðakerfinu við áreynslu.
Við stöðugan vöðvasamdrátt/áreynslu (static exercise) eykst
virkni sympatískra tauga til vöðva sem era í hvíld sem leiðir til
æðasamdráttar í vöðvunum. Þessi aukna sympatíska virkni er
82
LÆKNANEMINN 2 1993 46. árg.