Læknaneminn - 01.10.1993, Qupperneq 55

Tannvernd
DMFT
Mynd 8. Samanburdur á tannstuðlum fullorðinstanna
(DMFT) 6 ára, 12 ára og 15 ára barna árið 1985 og
eftir íhlutandi aðgerðir 1989.
Starfsmannaheilsuvernd. Reglubundnar
læknisskoðanir meðal starfsfólks með tilheyrandi
blóðrannsóknum hafa verið afar vinsælar í fyrirtækjum.
Slíkar skoðanir eru þó gagnslausar í flestimi tilvikum.
Vinnuumhverfi getur verið margbreytilegt og því
verður að athuga áhættuþætti á hverjum vinnustað
fyrir sig og skipuleggja heilsuvemd samkvæmt því.
Slysavamir em t.d. snar þáttur í vinnuvemd. Almenn
fræðsla og sú aðferð að gera starfsmennina sjálfa
ábyrga á eigin heilsu er nú talin gefa mun betri
árangur en mælingar og læknisskoðanir. Það er t.d.
lítið gagn í því síendurtaka heymannælingar meðal
starfsfólks ef ekki tekst að fá fólkið til að nota
heymarhlífar þegar það á við.
Oft virðist lúns vegar erfitt að breyla lífsstíl fólks
og því getur verið heppilegt að beita aðferðtun er ná til
alls hópsins (“mass-strategy” aðferðinni). Reglubundið
heilsufarseftirlit meðal starfsmanna í
Jámblendiverksmiðjunni á Gmndartanga sýndi hdar
breytingar á vissum áhættuþáttum hjarta- og
æðasjúkdóma þrátt fyrir ábendingar lækna. Þá var
gerð ramisókn á því hvort hægt væri að lækka blóðfitu
meðal starfsmaima með því að auka fræðslu og að
breyta matseldinni í eldhúsinu, þar sem löguð er heit
máltíð ofan í nær alla starfsmenn verksmiðjunnar
(27). Blóðfitur vom mældar fyrir þessa breytingu og
150 starfsmöimmn fylgt eflir í tvö ár. í Ijós kom að
fyrir allan hópinn var hægt að lækka meðalgildi
kólesteróls í sermi um 8% (sjá mynd 10) á þessu
tveggja ára tímabili (marktækur munur miðað við
upphafsgildið p<0.001). Hjá þeim sem höfðu hærri
kólesteról gildi máth sjá hækkun á háþéttnifitupróteini
(HDL) og lækkun á lágþéttnifitupróteinum (LDL).
Rannsókn þessi staðfestir að hægt er að beita víðtæku
forvamarstarfi á þennan hátt sé áhugi fyrir hendi.
V. FJÖLSKYLDAN
OG EINSTAKLINGURINN
Möguleikar viðtalsins. Fleshr íslendingar hafa
sinn eigin heimilislækni. Þeir vinna flestir á
heilsugæslustöðvum með öðm heilbrigðisstarfsfólki
sem myndar teymi. Eins og fyrr segir er það verkefni
heilsugæslustöðvarinnar að vinna að heilsuvernd.
Athyglin þar beinist einkum að fjölskyldunni og
einstaklingum innan heimar. Rannsóknir hérlendis
hafa sýnt að um 90% allra íslendinga hafa samband
við heilsugæsluna á ári (28). Þetta þýðir að hægt er að
nota þessi samskipri á kerfisbundinn hátt hl forvama
Gosdrykkjaneysla
40
30
20
10
0
1960 1970 1980 1985 1990
Sælgætisneysla
Tonn
1960 1970 1980 1985 1990
Mynd 9. Þróun gosdrykkja- (í 1000 lítrum) og sœlgætisneyslu (ítonnum) á íslandi (Magnús R.
Gíslason ’92).
LÆKNANEMINN 2 1993 46. árg.
53