Læknaneminn - 01.10.1993, Page 84

Við tölfræðiútreikninga var notuð contengency table leiðrétt
með continuty. Niðuistöður: Snemmkomnir fylgikvillar sem
fundust voru, blæðing(7,0%), hematoma(2,l%), geirvörtudrep-
hluta(8,4%) -alveg(l,4%), drep í stilk(6,3%), sýking(6,9%),
fistill(l,4%), gliðnun skurðsárs(4,9%) en í 12,5% tilfella í kjölfar
annars fylgikvilla. Alls fengu 47 fylgikvilla eða 32,9% . Greinilega
kom fram aukin tíðni fylgikvilla þegar meira magn var tekið.
Tíðni fylgikvilla hjá 0-999gr var 19,6% en 39,2% hjá 1000-
3500gr (P<0,05). Hvað viðkemur aldri þegar farið er í aðgerð þá
var ekki marktækur munur á milli aldurshópa (P=0,21).
Ályktun: Augljóst er að tíðni fylgikvilla hækkar þegar taka
þarf meira magn brjóstvefs. Um það bil tvöföldun (19,6% í
39,2%) er á tíðni fylgikvilla þegar taka þarf meira en lOOOgr
(bæði brjóst). Spumingin er því sú hvort ekki sé vænlegri kostur
að beita þeirri aðferð að flytja geirvörtuna sem frían græðling
þegar taka þarf meira en lOOOgr.
STARFSEMI NEYÐARBÍLSINS
Jón Ivar Einarsson1. Gestur Þorgeirsson2
'LHÍ, 2Lyflœkningadeild Bsp
í þessari rannsókn á starfsemi neyðarbílsins var m.a. gagnsemi
læknis á bílnum metin og það hversu vel honum tókst til við
fyrstu greiningu og meðferð sjúklinga. Þá var athugað um afdrif
sjúklinga eftir innlögn á sjúkrahús og brjóstverkir voru sérstaklega
teknir fyrir þar sem þeir eru ein algengasta ástæða útkalls.
Utkallstími, aldursdreifing og hugsanleg ölvun sjúklings voru
einnig athuguð, ásamt fleiru. Stuðst var við eyðublöð sem fyllt
eru út í bílnum, ásamt læknabréfum og sjúkraskrám.
Helstu niðurstöður voru eftirfarandi: Læknir á neyðarbílnum
er metinn nauðsynlegur eða bráðnauðsynlegur í um helmingi
útkalla þannig að réttlætanlegt er að hafa lækni um borð allan
sólarhringinn, enda eru útköll að nóttu til þó nokkur hluti útkalla
neyðarbílsins (22,3%). Læknar neyðarbílsins standa sig almennt
vel í fyrstu greiningu og meðferð bráðveikra sjúklinga (í um 88%
tilfella var fyrsta greining læknis nákvæmlega rétt eða nokkurn
veginn rétt) þó svo að mismunagreiningu brjóstverkja hafi verið
nokkuð ábótavant (röng eða vafasöm í 23,5% tilfella). Það cr
nokkuð Ijóst að neyðarbíllinn er oft á tíðum sendur í ónauðsynleg
útköll, sem sést einna best á þeim fjölda útkalla þar sem ekki er
um innlögn á sjúkrahús að ræða (20,8%) og hversu margir af
þeim sem leggjast inn á sjúkrahús útskrifast samdægurs (42,5%).
Sjúklingum sem koma inn á sjúkrahús með neyðarbíl famast
almennt vel og útskrifast um 77% þeirra af sjúkrahúsi við góða
heilsu. Utkallstími neyðarbílsins reyndist að meðaltali vera 5
mínúturog um ölvun varað ræða ía.m.k. 12% tilfella. Brjóstverkir
reyndust vera algengasta útkallsástæðan og um 80% þeirra
sjúklinga náðu sér að fullu en um 2,7% létust. Endurlífgun var
reynd í 8 tilfellum og tókst að lífga 3 við en tveir þeirra létust
þegar komið var á sjúkrahús.
NOTKUN TÍÐAHVARFAHORMÓNA Á ÍSLANDI
Jón Hersir Elíasson’. Laufey Tryggvadótlir2, Guðnín Birna
Guðmundsdóttir2, Hrafn Tidinius2, Valdís F. Manfredsdótlir'
‘LHI, 2Krabbameinsskrd Krabbameinsfélags Islands
Inngangur: Flestar konur komast á tíðahvörf um fimmtugt.
Margar þeirra fá þá óþægindi eins og hitasteypur, svitakóf og
svefntruflanir. Við þessum óþægindum er hægt að taka
tíðahvarfahormón. Þau losa konur yfirleitt við einkennin en hafa
líka víðtæk áhrif í líkamanum, aðallega á hjarta- og æðakerfi,
bein, legbolsslímhúð og brjóst. Tíðahvarfahormón eru fyrst og
fremst af tveimur gerðum : hrein estrogen og estrogen-progestin
blöndur.
Við notuðum upplýsingar úr Heilsusögubanka Leitarstöðvar
Krabbameinsfélags íslands til að kanna notkun tíðahvarfahormóna
á Islandi.
Efniviður og aðferðir: f rannsókninni voru allar konur sem
komu í leghálsskoðun hjá Leitarstöðinni á ttmabilinu 1979-89,
samtals 65597 konur. Við komu svöruðu þær ýmsum spumingum
um notkun tíðahvarfahormóna.
Niðnrstöðnr og ályktanir: Notkun tíðahvarfahormóna hefur
stöðugt farið vaxandi fyrir hvem nýjan 5 ára fæðingarhóp. Gera
má ráð fyrir að 35-40% kvenna sem fara yfir tíðahvörf í dag noti
einhvern tímann tíðahvarfahormón og að á hverjum tíma séu
tæplega 15% 50-55 ára kvenna á hormónum Af þeim sem nota
tíðahvarfahormón notar um það bil helmingur þau í 0-1 ár.
Notkunarlengd virðist vera að aukast. Notkun hreinna estrogena
var algengasta meðferðin þangað til árið 1987 þegar estrogen/
progestin meðferð varð í fyrsta sinn meira notuð.
BEINÞÉTTNIMÆLINGAR f ÍSLENSKUM STÚLKUM;
SAMANBURÐUR VIÐ KALKINNTÖKU, HREYFINGU
OG VÖÐVASTYRK
Jón Örvar Kristinssn'. Örnólfur VaIdimarsson‘. Gunnar
Sigurðsson2, Laufey Steingrímsdóttir3
'LHÍ, 2Lyflœkningadeild Bsp, 2Manneldisrdð Islands
Inngangur: Talið er að umhverfisþættir geti haft áhrif á styrk
beina þegar fullorðins aldri er náð. Hafa augu manna aðallega
beinst að kalkneyslu og hreyfingu í því sambandi. Menn em ekki
á eitt sáttir um hvenær hámarksbeinþéttni er náð en flestar
rannsóknir á framhandlegg benda til þess að þar náist hún milli
18 og 20 ára aldurs. Líklegt er að hækkun í hámarksbeinþéttni
um örfá prósent gcti fækkað beinbrotum mjög mikið, sérstaklega
hjá konum eftir tíðarhvörf.
Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna áhrif umhverfisþátta
á beinþéttni. Finna meðalgildi á beinþéttni fyrir stúlkur á
unglingsárum og athuga samband hennar við aðra líkamlegra
þætti s.s. vöðvastyrk í framhandlegg, hæð, þyngd og tímalengd
frá upphafi tíða.
Efniviður og aðferðir: Beinþéttni í framhandlegg var mæld
í 169 íslenskum stúlkum á 13. og 15. aldursári með SPA
mæliaðferð (single-photon absorptiometry; 1-125 geislagjafi).
Vöðvastyrkur í framhandlegg var mældur með gripstyrksmæli
(dynamometer). Upplýsingar um mataræði fengum við að hluta
til úr könnun Manneldisráðs fslands en einnig úr okkar eigin
spurningarlista. Bæði var um að ræða sólarhringsupprifjun á
mataræði og tíðnispumingar. Stúlkumar voru jafnframt spurðar
um íþróttaiðkun og aðra hreyfingu. Við tölfræðilegan útreikning
var notuð fjölþáttagreining (Stepwise linear regression).
Niðnrstöðnr: Þar sem aldur hefur afgerandi áhrif á
beinþéttnina varð að rannsaka niðurstöður hópanna í sitt hvora
lagi. Kalkneysla virtist ekki hafa áhrif á beinþéttni yngri
aldurshópsins. Hreyfing hafði fylgni við beinþéttni í ríkjandi
(dominant) hendi allra fremst (ultra distal; r=0,34; p < 0,01).
Jákvæð fylgni var á milli beinþéttni og gripstyrks í báðum
hópunum. Þyngd hafði fylgni við beinþéttni í báðum hópum
(distal: p < 0,05, ultra: p < 0,01). Hreyfing hafði sömuleiðis
fylgni við alla mælistaði en meira allra fremst (r=0,37; p < 0,01)
en fremst (distal; r=0,24; p < 0,05). Tímalengd frá upphafi tíða
hafði einungis fylgni við bcinþéttnina fremst (p < 0,01). Þegar
leiðrétt var fyrir þessum þætti ásamt hreyfingu kom í ljós fylgni
milli beinþéttni og neyslu mjólkurafurða (r=0,24; p < 0,05).
78
LÆKNANEMINN 2 1993 46. árg.