Læknaneminn - 01.10.1994, Page 42

talin bæta lífslíkur húðgræðlinga. Af tæknilegum
ástæðum getur verið erfitt að meðhöndla þá sem
útbreidd brunasár hafa og þurfa sjúklingar þessir
einatt náið eftirlit. Af þessum sökum og öðrum eru
skoðanir enn mjög skiptar um hlutverk súrefnis í
brunasárameðferð en víst er að meðferðin er allrar
athygli verð og er nauðsynlegt að rannsaka hlutverk
hennar nánar við meðferð á þessum áverka.
Aður hefur verið talað um notkun súrefnis gegn
sýkingum af völdum loftfælinna baktería sem valda
vefjadrepi. Súrefnismeðferð getur komið að notum í
slíkum tilfellum sem stuðningsmeðferð ásamt
sýklalyfjagjöf og hreinsun.
Súrefnismeðferð hefur verið notuð í meðferð
langvinnra beinsýkinga þegar hefðbundin sýkla-
lyfjameðferð hefur ekki borið tilætlaðan árangur. I
þessum tilfellum hefur súrefni verið bætt við aðra
meðferð, þ.e. sýklalyfjagjöf og beinhreinsun og aðra
meðferð sem nauðsynleg hefur verið talin. Súrefnis-
gjöfin stuðlar að nýmyndun æða í hinu sýkta beini og
nærirhvítkornafrumuríbaráttuþeirraviðsýkla. Súrefnið
eitt sér hefur enga drápsgetu í beininu en getur verið
samverkandi sýkialyfjum. Einungis í langvinnum
beinsýkingum hefur verið talið rétt að beita súrefnis-
meðferð og er stuðst við hefðbundna skilgreiningu á
slíkum sýkingum, þ.e. ef sex vikna sýklalyfjagjöf og
minnst ein beinhreinsun hefur ekki náð að útrýma
sýkingunni. Einnig falla í þennan flokk endurteknar
beinsýkingar. Miðað er við að veita meðferð daglega og
er fjöldi meðferða oft um fjörutíu.
Við geislun, ýmist í lækningaskyni eða af öðrum
orsökum, getur vefjaskaði orðið í beini eða húð og sár
myndast sem seint eða ekki gróa. Súrefnismeðferð
getur komið að notum við meðferð slíks skaða og með
henni oft unnt að koma af stað gróanda á svæði sem
síðar er hreinsað og húð flutt á eða bein grætt í. I
slíkum tilfellum er meðferðinni beitt bæði fyrir og
eftir skurðaðgerð. Með þeirri tækni sem nú er beitt
við geislameðferð er drep í heilbrigðum vef mjög
fátítt en sést þó stöku sinnum.
Við venjulegan húðflutning og flipaaðgerðir er
súrefnismeðferð að sjálfsögðu ekki nauðsynleg en
standi hinni fluttu húð eða flipa ógn af skertu blóð-
flæði eða súrefnisskorti má oft á tíðum fleyta þeim vef
yfirerfiðastahjallann með súrefnismeðferð. í upphafi
meðferðar er rétt að meðhöndla sjúklinginn tvisvar á
dag en síðan daglega þar til lífvænlegur vefur hefur
afmarkað sig og fest sig í sessi og þá er unnt að taka
FRÁBENDINGAR
fyrir háþrýstisúrefnismeðferð
I Algjörar frábendingar
1. Ómeðhöndlað ioftbrjóst
2. Meðferð með adriamycini eða cisplatinum
II Afstæðar frábendingar
1. Sýking í efri loftvegum
2. Langvinn skútabólga
3. Flogaveiki
4. Lungnaþemba með söfnun á koltvísýringi
5. Sótthiti
6. Saga um loftbrjóst
7. Saga um skurðaðgerð í brjóstholi eða eyrum
8. Óeðlileg lungnamynd
9. Veirusýking
10. Congenital spherocytosis
11. Saga um bólgur í sjóntaug
Tafla 2. Helstufrábendingar háþrýstimeðferðar.
afstöðu til frekari aðgerðaef þörferá. Reynslan hefur
sýnt að mjög varasamt er að hætta súrefnismeðferð of
snemma í tilfellum sem þessumjafnvel þótt græðlingur
líti hraustlega út.
Háþrýstisúrefnismeðferð hefur verið beitt með
góðum árangri við meðferð á kolmónoxíðeitrunum.
Kolmónoxíð er öflugt eitur sem hindrar eðlilegan
flutning og nýtingu súrefnis bæði innan frumna og
utan þeirra. Efnið binst hemoglobini og myoglóbíni
og hindrar þannig súrefnisflutning, en einnig hemur
kolmónoxíð loftháða öndun í frumum með því að
bindast og hamla cytokróm A3 oxídasa í hvatberum.
Hlutverk súrefnismeðferðar í meðferð kolmónoxíð-
eitrunar er að hraða niðurbroti eitursins í líkamanum
og rninnka líkur á óafturkræfum vefjaskemmmdum
vegna súrefnisskorts, en með því að gefa súrefnið við
aukinn þrýsting fæst hærri þéttni þess í blóði og
útskilnað kolmónoxíðs er hraðað. Við einaloftþyngd
er helmingunartími karboxyhemóglóbíns 240-320
mínútur þegar andað er hreinu súrefni, en við þrjár
loftþyngdir, sem er nærri þeim þrýstingi sem beitt er
í meðferð, er helmingunartíminn aðeins 23 mínútur.
Þrýstimeðferðin er þannig mjög öflugt tæki til
afeitrunar og súrefnið á mun greiðari aðgang að
vefjum líkamans inn í frumur þar sem verulegt magn
kolmónoxíðs getur leynst þó að þéttni þess sé vart
38
LÆKNANEMINN 2 1994 47. árg.