Læknaneminn - 01.10.1994, Blaðsíða 62

Mynd 4. Gleyplar í yfirborðsþekju taka við
ofnæmisvökum og umbreyta þeim í peptíð sem T-
frumur þekkja. I öndunarvegi astmasjúklings eru
munfleiri T-frumur en hjá heilbrigðum einstaklingi.
Þessar T-frumur stjórna og viðhalda bólgusvarinu
með því aðframleiða cýtókín.
Hitt HANK kerfið nefnist non-cholinergic
excitatorysystem ogveldur berkjuteppu. Boðefnifrá
þessum taugaendum eru t.d. SP , NKA , NKB og
CGRP (Substance P, Neurokinin A og B og Calci-
tonin Gene Related Peptide). Þess má geta að capsai-
cin, sem er í sterkum chili pipar veldur losun á SP og
þar með nefrennsli og nefstíflu. Þetta eru einkenni
sem flestir þekkja sem borðað hafa velkryddaðan
mat.
Ekki er vitað nákvæmlega hvaða hlutverk þetta
nýskilgreinda (HANK) taugakerfi gegnir í mein-
myndun astma. Talið er að ofnæmisvaki eða annað
áreiti sem sjúklingur andar að sér, losi boðefni frá
bólgufrumum í öndunarvegi og örvi taugaenda í
yfirborðsþekju berkjunnar (aðlægar vagal taugar).
Þetta hrindir af stað kólínergri svörun og veldur losun
á taugaboðefnum frá hinu "non-cholinergic
excitatory" kerfi. Eftirtalin neuropeptíð: SP, NK-A,
NK-B og CGRP valda þá samdrætti á sléttum vöðvum
í berkjum, slímmyndun, bjúg og losun á öðrum
boðefnum frá ýmsum bólgufrumum. Þessar bólgu-
frumur og eyðing yfirborðslags öndunarvegar valda
frekari losun á neuropeptíðum. Þannig er kominn af
stað vítahringur sem viðheldur bólgusvari í astma.
Hvernig komast bólgufrumur á vettvang,
frá blóðrás til lungna?
Til þess að eosinofílar geti valdið skaða, þurfa þeir
—*Axon Reflex in Asthma: Neurogenic Inflammation —
Eosinopha
• Sonsoty Nerve
Activaöon
Mucus Hypereecreöon | (o.fl. BradyWnkt)
ChoKtwglc 4 v»
FadHtation
Neuropeptldo Release
>nÍSP. NKA, CQRP)
4 Cholinorgic Activation
Mynd 5. Hlutverk taugakerfis og taugaboðefna í
bólgusvari. Aðlœgar skyntaugar ertast af bólgu-
boðefnum, t.d. bradykinin. Virkjun þessara
taugabrauta leiðir til berkjusamdráttar og losunará
neuropeptíðum, s.s. Substance P (SP), neurokinin A
(NKA) og calcitonin-gene related peptide (CGRP).
Þessi efni magna bólgusvörun íöndunarvegi með því
að valda œðaleka, slímmyndun og vöðvasamdrœtti.
að ferðastfráblóðrás til lungna (Mynd 6). Eosínófílar
fá boð frá cytókínum TH2 frumnanna (IL-5, IL-3 og
GM-CSF) um að mæta á bólgusvæðið í lungunum.
Mynd 6. Til þess að eosínófílar geti valdið skaða,
þurfa þeir að ferðast frá blóðrás til öndunarvegar.
Cýtókín (1L-5, IL-3 og GM-CSF) fráT-frumumkalla
eosínófíla á bólgustað og rœsa þá. Ferðalagið hefst
við œðavegginn þarsem eosínófílar hægja áferðinni
(margination) og festast síðan tímabundið við
samloðunarsameindir (adhesion molecules). ICAM-
1 og VCAM-1 áæðaendothelifestastvið CD11/CD18
og VLA-4 á eosínófílum en cýtókín(IL-l og TNF)frá
átfrumum virkja þessar sameindir. Þannig ferðast
eosínófílar í gegnum æðaveggi og vefi til lungnanna
og koma þar ræstir, virkjaðir og tilbúnir til
skemmdarverka.
56
LÆKNANEMINN 2 1994 47. árg.