Læknaneminn - 01.10.1994, Blaðsíða 112

SLÉTTVÖÐVAFRUMUR í HEILAÆÐUM SJÚKLINGA
MEÐ ARFGENGA HEILABLÆÐINGU
María G. Hrafnsdnttir'.
Hannes BlöndaP, Finnbogi R. Þormóðsson* 1.
'LHÍ, 2RHÍ í líffœrafrœði.
Inngangur: A íslandi er þekktur arfgengur mýlildis-
æðasjúkdómur (amyloid angiopathy), arfgeng heilablæðing, þar
sem sjúkdómsferillinn einkennist af endurteknum heilaáföllum
sem byrja á ungum aldri (meðalaldur við fyrsta áfall er 25.2 ár) og
dauða af stórfelldri heilablæðingu. Sjúkdómseinkennin eru
aðallega brottfallseinkenni svo sem lamanir, skyntruflanir og
málglöp en einnig eru geðrænar breytingar áberandi, og krampar
íum 25% tilfella. Orsöktaugakerfiseinkennanna er mýlildissöfnun
í æðaveggina sem veldur annars vegar lokun æða og drepi í
heilavefnum og hins vegar biæðingu í heiiavefinn. Mýlildis-
útfellingarnar einkennast af stökkbrey ttu formi próteinsins cystatin
C þar sem á einum stað í cystatin sameindinni er komin glutaminsýra
í stað lefsins (leucin). Hvar eða hvernig mýlildið er myndað er
óþekkt. Hugsanlegar uppsprettur þess eru blóð, innanþelsfrumur
æða,perivasculerfrumur, átfrumurogsiéttvöðvafrumur. Tilgangur
þessarar rannsóknar er að kanna hugsanlegan þátt sléttvöðvafruma
í myndun cystatin C mýlildis í heilaæðum við arfgenga
heilablæðingu.
Efniviður og aðferðir: Notaður var formalínhertur heilavefur
úr þremur konum (31,32 og 45 ára) sem látnar eru úr sjúkdómnum.
Vefjasneiðarnar (5 pm þykkar) voru litaðar með hefðbundnum
litunaraðferðum og ónæmisvefjafræðilegum aðferðum.
Hefðbundnu litanirnar voru eftirtaldar: hematoxylin og eosin,
Verhoeffs elastica, alkalisk Congo red og Masson trichrome
lítanir. Gerðar voru þrjár mótefnalitanir á raðskornum sneiðum
þar sem litað var með mótefnum gegn cystatin C á einni sneið, von
Willenbrands þætti (factor VIII) á annarri sneið og fyrir alfa-actini
á þriðju sneiðinni. Auk þess voru sneiðar tvílitaðar, annars vegar
fyrir cystatin C eða von Willenbrands þætti og hins vegar fyrir
alfa-actini. Við mótefnalitanirnar voru notaðar tvær aðferðir.
Biotin-Avidin aðferðin við fjölstofna mótefnin cystatin C og von
Willenbrands þátt, en með einstofna mótefni gegn alfa-actini var
litað með APAAP aðferð (Alkaline Phosphatasa Anti-Alkaiine
Phosphatasa).
Niðurstöður: Meiri hluti slagæða í hverju sýni er með þekktar
mýlildisbreytingar. Slagæðar í skúmsholi og heilavef sem sýna
hyalinbreytingar í H.E. litun, litast með Congo rauðu og sýna
sægrænt ljósbrot í póluðu ljósi. Með tilliti til stærðar og útlits má
skipta æðunum í 3 flokka:
1. I fyrsta flokkinn falla hinar stærri slagæðar í skúmsholi
(cavitas subarachnoidalis). Æðaveggurinn er ekki augljóslega
skemmdur eða þykknaður. Onæmislitun gegn cystatin C sýnir
brúna útfellingafláka inni á milli vöðvafruma sem litast fjólubláar
með mótefni gegn sléttvöðva-actini. I æðunum er innanþelið
óskemmt að því er séð verður og sýnir jákvæða svörun við mótefni
gegn von Willebrand þætti.
2. I annan flokk koma meðalstórar og smáar slagæðar bæði f
skúmsholi og heilavef sem hafa heilan, þykknaðan vegg. Þykknun
veggjarins og þrenging æðarinnar er mismikil, allt að fullkominni
iokun. Æðaveggurinn er án sléttvöðvakjarna eða því sem næst, en
Iitast samfellt og sterkt með mótefni gegn cystatin C. Innanþel
æðanna litast með mótefni gegn von Willebrand þætti.
3. I þriðja fiokk má skipa meðalstórum og smáum slagæðum
bæði í skúmsholi og heilavef sem eru með rof í þykknaðan vegginn
þannig að í æðinni eru tveir gangar (double lumen). Innanþel
blóðgangsins er eðlilegt útlits. Utan þess sjást gjarnan nokkrar
frumur og jafnvel heilsteypt frumulag sem gefur svörun við
mótefni gegn actin. Þar utan við er misvítt rof og síðan upprunalegi
æðaveggurinn þykknaður, frumulaus eða því sem næst og sterkt
jákvæður við mótefni gegn cystatin C.
Umræða: Litun með sérhæfðu mótefni gegn alfa actini
sléttvöðvafruma sýnir að í veggjum æða sem mesta hafa
mýlildissöfnunina eru sléttvöðvafrumur horfnar og eftir stendur
aðeins sterk litun fyrir cystatin C. I æðum þar sem sléttvöðvafrumur
eru til staðar er mýlildið í mjög nánum tengslum við
vöðvafrumurnar, inni á milli og umhverfis þær. Eru þær þannig
mismikið á kafi í aðskotaefninu. Þetta er svipað nýbirtum
niðurstöðum um tengsl sléttvöðvafruma og 13-próteinmýlildis í
æðabreytingu við Alzheimer sjúkdóm. í æðum þar sem er tvöfaldur
gangur eða rof, fylgja gjarnan innanþelsklæddum blóðgangi
æðanna nokkrar frumur eða örþunnt frumulag. Eðli þessara fruma
hefur verið óþekkt en þær sýna jákvæða svörun við alfa actin
mótefni. Útlit frumukjarnanna bendir til meiri virkni þeirra en
vöðvafrumanna annars staðar í veggnum. Til þess að skilgreina
þessar frumur frekar er ætlunin að beita öðrum vöðvasérhæfum
mótefnum (desmin-, vimentin- og sléttvöðvamyosin- mótefnum)
og jafnframt mótefni gegn “cyclin proliferating cell nuclear
antigen”. Von Willenbrand þáttur (factor VIII) er sérhæft mótefni
sem þekkir innanþelsfrumur æða. Á því stigi sem rannsóknin er
nú er ekki unnt að álykta frekar en að náið samband sé milli
sléttvöðvafruma og cystatin C útfellinga í æðaveggjum en að
innanþelsfrumurnar séu lítt eða ekkert snortnar af hinum sjúklegu
breytingum.
THE EFFECTS OF SUBSTANCE P ANTAGONISTS
ON S. JAPONICUM INFECTION IN MICE.
María Skarphéðinsdóttir'.
Birgitte Vennervald2 og Peter Schmidt3.
1 LHI, 2 Dansk Biharziose Laboratorium, 3 Panum Institut.
Introduction: The aim of our study was to investigate the
effects of Substance P NK-1 receptor antagonists (RP 67580) on
the Schistosoma japonicum infection in mice.Substance P.(SP)
has an wide distribution phylogenically. Immunoreactive SP has
been demonstrated in the S.japonicum. SP is known to be among
the regulatory peptides in the schistosome granulome. The effects
of SP NK-1 receptor antagonists are investigated with regard to
three main points:
1. The immunological response of the host.We will measure
granulome size to investigate whether SP antagonists have a
similar effect on S. japonicum granulomes as has recently been
demonstrated for S. mansoni. Liver size was measured and
various antibody responses to worm and egg antigen.
2. Parasite physioiogy. We measured worm fecundity, sex ratio
and maturity. We also investigated the possible existence of SP
receptors on the surface of S. japonicum parasite.
3. Parasite microenvironment with regard to SP. SP
concentrations will be determined in livers from infected mice
vs.healthy mice.
Materiai and Methods: Cercaria were harvested from a
chinese mainland strain of S.japonicum (Anhua) kept routinely in
102
LÆKNANEMINN 2 1994 47. árg.