Læknaneminn - 01.10.1994, Blaðsíða 108

Bati Meðferðarheldni á lyfjakúr Meðferðarheldni á matarkúr
Mjög góð/góð % Sæmileg/slök % Mjög góð/góð % Sæmileg/slök %
Hópur 1 96,5 3,5 84,9 15,1
Hópur 2 100 0 69,8 30,2
Hópur 3 81,25 18,75 68,75 31,25
Einnig var ætlunin að velja fólk, sem tengir þessi einkenni við
neyslu á geri og sykri, til að taka þátt í tvíblindu egnunarprófi sem
er í undirbúningi.
Aðferðir: Staðlaður og ýtarlegur spurningalisti var lagður fyrir
146 sjúklinga, 120 konur og 26 karla, sem voru valdir af handahófi
úr skrá Helga Valdimarssonar yfir fólk sem leitað hafði til hans og
fengið ofangreinda meðferð. Meðallengd lyfjameðferðar var 7,2
mánuðir. Aðalspurningar listans voru um bata meðan á
lyfjameðferð og matarkúr stóð, versnun eftir að lyfjameðferð
lauk, meðferðarheldni á lyfja- og matarkúr og tengsl einkenna við
sykur- og/eða gerneyslu. Einnig var spurt um flest þau einkenni
sem tengd hafa verið "gersveppaóþoli", hvort þau voru til staðar
fyrir meðferð og hvort meðferð hafi haft áhrif á þau. Þá var m.a.
spurt um notkun sýklalyfja, getnaðarvamapilluna, steranotkun,
og hversu mikið fólk hafði leitað til lækna vegna þessara einkenna.
Niðurstöður og uniræða: 86 (56%) töldu sig hafa fengið
mikinn eða algeran bata (hópur 1), 43 (30%) nokkurn/talsverðan
bata (hópur 2), 16 (11%) alls engan eða lítinn/vafasaman bata
(hópur 3) og 1 (0,7%) var óviss um bata. Meðferðarheldni á
lyfjakúr og á mataræði meðan á lyfjakúr stóð hjá þessum hópum,
má sjá í eftirfarandi töflu 1.
I hópi 1 og 2 (umtalsverður bati) versnaði líðan hjá 68 (53%)
eftir að lyfjameðferð lauk, 44 (34%) versnuðu lítið eða ekki og 13
HERPES ZOSTER OPHTHALMICUS
Helei H. Heleason '.
Sigurður Helgason2, Olafur G. Guðmundsson2,
JóhannÁ. Sigurðsson'.
'LHÍ, 2Heilsugœslustöðin Arbœ, 2Augndeild Lkt.
Inngangur: Ristill erbráður smitsjúkdómursemyfirleitt byrjar
með svæðisbundnum taugaverk og útbrotum. Orsök ristils er
endurvakning hlaupabóluveirunnar (VZV) sem lagst hefur ídvala
í skyntaugahnoðum mænu- og heilatauga þegar viðkomandi
smitaðist af hlaupabólu. Áætlað er að um20%-40% fólks fái ristil
einhvern tíma á æfinni. I um 8-10% tilvika koma útbrotin á
augnsvæði (N. ophthalmicus), en aðeins lítill hluti þeirra fær ristil
í augun, þ.e. augnristil og augnbólgur. Þannig er Ijóst að eiginlegur
augnristill er tiltölulega sjaldgæft fyrirbæri og má áætla að
heimilislæknir á Islandi sjái eitt slíkt tilvik á 10-12 ára fresti.
Alvarlegustu fylgikvillar ristils á augnsvæði eru langvarandi
verkir, snemmkomnar augnbólgur og síðkomnar augnskemmdir.
Við teljum að þáttur augnvandamála sé ofmetinn í þeim
rannsóknum sem fyrir liggja, en þær eru ýmisst gerðar á sérdeildum
sjúkrahúsa eða framkvæmdar afturvirkt. Tilgangur þessarar
rannsóknar er að kanna tíðni og feril ristils á augnsvæði og
augnristils, fylgikvilla og hvernig meðferð er háttað í íslenskri
heilsugæslu.
(10%) voru óvissir um versnun (4höfðu ekki lokið lyfjameðferð).
99 (68%) tengdu óþægindi við neyslu sykurs og 88 (60%) neyslu
gers. Þar af voru 68 (47%) sem tengdu óþægindi við bæði ger og
sykur. 88 (60%) kváðust oft hafa þurft á sýklalyfjum að halda um
ævina, 54 (37%) ekki og 4 (3%) voru óvissir.
214 einstaklingar valdir af handahófi höfðu áður verið
rannsakaðir m.t.t. "gersveppaóþols" og voru 49 þeirra taldir hafa
vandamálið (óbirtar niðurstöður, M.L. og R.M). 55% þessara
einstaklinga höfðu oft notað sýklalyf að eigin mati samanborið við
15% þeirra sem ekki höfðu vandamálið (p« 0.001). Greinileg
fylgni virtist milli mikillar sýklalyfjanotkunar og
"gersveppaóþols ".
Ályktun: Samkvæmt okkar niðurstöðum telur 88% þessa fólks
sig fá umtalsverðan bata af ofangreindri meðferð (hópar 1 og 2).
Mjög fáir greindu frá aukaverkunum vegna lyfjatökunnar og því
virðist vera um gagnlega meðferð að ræða. Hins vegar er alls ekki
hægt að fullyrða að þessi árangur tengist minnkuðu geráreiti.
Þetta er nauðsynlegt að kanna með tvíblindu egnunarprófi, og er
slík rannsókn í undirbúningi. Áhugaverðar eru niðurstöðurnar um
háa tíðni sýklalyfjanotkunar hjá þessunt hópi þar sem ekki er
markækur munur á okkar niðurstöðum (60%) og fyrri rannsókn
(55%, M.L. og R.M.).
Efniviður og aðferðir: Upplýsingum um sjúklinga með ristil
var safnað á framvirkan hátt. Á árabilinu 1990 og fram til apríl
1994 tóku alls 66 heimilislæknar (42% allra) þátt í rannsókninni,
en þeir höfðu umsjón með um 90.000 manns (33% þjóðarinnar).
Eingöngu voru með í þessari rannsókn þeir læknar sem gátu með
aðstoð tölvuskráiningar sýnt fram á að allir sjúklingar með nýjan
ristil væru skráðir. Á tímabiliniu greindust alls 472 sjúklingar
með Herpes zoster, þar af 42 með ristil á augnsvæði og er fjallað
um þá sérstaklega í þessari rannsókn. Sjúklingunum var fylgt eftir
í 1 ár m.t.t. verkja og annarra fylgikvilla af einum af höfundum
(SH). Sjúklingarnir 42 voru síðan kallaðir til viðtals og nákvæmrar
augnskoðunar (HH, OGG). Við skoðunina var spurt um dreifingu
útbrota, einkenni frá augum, verki, meðferð og aðra sjúkdóma.
Einnig voru sjúklingar skoðaðir m.t.t. sjónskerpu, hornhimnu-
skynjunar, merkja eftir ytri sýkingu á augnlokum, slímhimnu og
hornhimnu. Einnig var augnbotn skoðaður og augnþrýstingur
mældur.
Niðurstöður: Tíðni ristils á augnsvæði reyndist vera 8,9%
(95% CI 3,4 til 11,5). Meðalaldursjúklingameðristiláaugnsvæði
var 55 ár, þar af voru 86% >40 ára og 43% >60, en meðalaldur allra
ristilsjúklinga var 44 ár. Kynskipting var ekki jöfn, konur voru
64% og karlar 36%, svipað og meðal allra ristilsjúklingaþ.s. konur
voru 56% og karlar 44%. Þrjátíu og fjórir (80%) voru skoðaðir af
augnlæknum og þar af 26 (62%) af HH og OGG. Upplýsingar um
aðra sjúklinga fengust úr skrám heimilislækna og sjúkrahúsa.
Af þeim 42 sem fengu ristil á augnsvæði fengu 14 (33%)
98
LÆKNANEMINN 2 1994 47. árg.