Læknaneminn - 01.10.1994, Blaðsíða 78

Myntl 8: Manipulation í mjóbaki.
öllumþremurstigum,a) starfstruflanir(dysfunction);
b) ofhreyfingar (hypermobility); og c) stirðnun
(stabilisation), sem grunn að frekari flokkun einkenna
sem koma til kasta kírópraktora.
Áður en slit verður merkjanlegt má rekja flest
einkenni, önnur en áverka, til álags á vöðva og/eða
liði sem í flestum tilvikum svara vel kírópraktískri
meðferð.
Á því tímabili ævinnar sem slit veldur vaxandi
óstöðugleika (u.þ.b. frá 30 til 55 ára aldri) aukast
truflanir í starfsemi liða og álag á vöðva vex. Eins og
fyrr segir næst oftast góður árangur í meðferð
vöðvavandamála s.s. quatratus lumborum heilkenni
og einnig þegar erting verður á taugum eins og við
thoracic outlet - og piriformis heilkenni.
Taugrótaeinkenni s.s. vegna foramina þrenginga
eða lateral stenósu má oft bæta og í sumum tilfellum
mikið. Brjósskífubungun (disc bulge) svarar meðferð
oftast vel og áhætta af meðferð talin lítil l0. Verri
batahorfur eru þegar verkir eru hættir í baki en verkir
í ganglim ennþá miklir eða þegar brjóskskífuefni
hefur losnað frá og er laust í mænugöngum (free
fragment). Höfuðverkir sem stafa af truflun í
stoðkerfinu, s.s. spennuhöfuðverkir, svara meðferð
oftast mjög vel. Oft verður þó að komast fyrir orsakir
streitu eða líkamlegs álags ef varanlegur árangur á að
nást. Mígren hefur oft lagast mikið við meðferð
kírópraktors en erfitt er að spá um útkomu meðferðar.
Kírópraktorar hafa skipað sér stóran sess í
meðhöndlun verkja í eða við hrygg en flestir vinna
einnig með útlimi t.d. álagsverki ífótumeðahnjám og
bólgur í festurn í öxlum.
Mynd 9: Einföldskýringarmyndafsársaukahliði
Melzack og Wall. Þ-þykkir taugaþrœðir frá
hreyfinemum; G-grannir sársaukataugaþrœðir.
Þessirþræðir ganga inn íSG- substatia gelatinosa
og til S-sendifrumu. Hömlunaráhrif SG fruma eru
aukin með boðumfrá þ-þráðum en minnkað með
boðum G-þráðanna. + = örvun, - = hömlun.
FRÁBENDINGAR
Frábendingar frá manipulation eru ýmis konar mein
í liðum s.s. liðagigt og aðrir bólgusjúkdómar,
yfirhreyfing liða (hypermobility) og liðhlaup. Einnig
beinskemmdir t.d. brot eða vegna sýkinga og æxla og
önnur veiklun beins, eins og t.d. mikil beingisnun.
Mjög hár blóðþrýstingur, blóðstorkuvandamál, s.s.
hjá blæðurum og fólki á blóðþynningar lytjum og
æðasjúkdómar, t.d. gúlar. Taugasjúkdómar s.s.
mænuskemmdir (myelopathy) og mænutagls-
heilkenni (cauda equina syndrome) eru einnig
frábendingar21.
RANNSÓKNIR
Rannsóknir voru lengi framan af lítið stundaðar af
kírópraktorum. Ofuráhersla á bætta menntun og
takmarkaður aðgangur að opinberu fé hefur verið
nefnt sem helstu ástæður þessa. Á síðustu árum hefur
grettistaki verið lyft á þessu sviði en fjöldi rannsókna
fer nú ört vaxandi og gæði þeirra batnandi. Þetta á
sinn þátt í aukinni viðurkenningu kírópraktíkur á
síðustu árum og auðveldar kírópraktorum að fá styrki
og aðstöðu til frekari rannsókna.
HAGKVÆMNI MEÐFERÐAR
Meðhöndlun kírópraktora virðist einstaklega
hagkvæm 3,5’I4'16J9’20. Hagkvæmnin felst einkum í
70
LÆKNANEMINN 2 1994 47. árg.