Læknaneminn - 01.10.1994, Qupperneq 114

að sést hafa bólguviðbrögð, áþekk sarklíki, hjá mönnum og dýrum
sem orðið hafa fyrir mengun efna, skyldum kísilgúr. Þó verður að
hafa það í huga að þar sem svo fátt er vitað um orsakafræði
sjúkdómsins ennþá, getur verið að óþekktir þættir hafi hér áhrif.
BEINÞÉTTNIMÆLING HJÁ KONUM
FYRIR TÍÐAHVÖRF
Páll Hallerímsson'.
Gutitiar Sigurðsson 2.
'LHI, 2Lyflæknisdeild Bsp.
Inngangur: Það er þekkt í dag að konur verði fyrir miklu
beintapi eftir tíðarhvörf en það er ekki ein sátt um það hvort að
þetta beintap sé byrjað fyrir tíðarhvörf eða ekki.
Tilgangur þessara rannsóknar var að athuga hvort beintap
byrjaði fyrir tíðar-hvörf.
Efniviður: Þátttakendur í rannsókn þessari voru konur á
aldrinum 45-53 ára. Konurnar voru fengnar úr rannsókn sem var
gerð á vegum Hjartaverndar árið 1992( slembi-úrtak úr götuskrá
Reykjavíkur ) og þær valdar sem voru fæddar 1949-1941 og
upfylltu þau skilyrði að vera enn á blæðingum og hafa ekki tekið
inn hormónaly f. J afnframt því voru teknar inn í rannsóknina konur
sem höfðu farið í beinþéttni-mælingu á Borgarspítala fyrir að
minnsta kosti einu ári síðan. I upphafi var miðað við að rannsóknin
næði til 50 kvenna en endanleg tala varð 25, þar sem fleiri konur
en búist var við voru komnar á hormónalyf.
Aðferðir: Mælt var kalkinnihald í fjærenda framhandleggs
víkjandi handar með SPA (single photon absorptiometry, þar sem
notaður er 1-125 geislagjafi). Þetta tæki finnur 8mm. bil á milli
Ölnar og Sveifar og mælir svo nærlægt við þann stað (95% hart
bein- distal niðurstöður) og fjærlægt við þann stað (35-40%
frauðbein- ultra distal niðurstöður) þannig eru mælistaðirnir tveir.
Auk þess svöruðu konurnar spurningalista þar sem m.a. var spurt
um sjúkdóma og lyf sem gætu haft áhrif á beinbúskapinn, reykingar
og fleira.
Þekkt samband er á milli gripstyrks og beinþéttni og var það
athugað í þessari rannsókn. Var sú mæling framkvæmd með
Jamar Dynamometer á víkjandi hendi og var hver mæling gerð
þrisvar sinnum með 3ja mínútna hvíld á milli.
Niðurstöður og ururæða: Niðurstöðurnar úr beinþéttni-
mælingum þar sem fyrri mæling var borin saman þá seinni sem
fengusl með pöruðu t-prófi, sýndu engan markverðan mun fyrir
hvorugan mælistaðinn, þar sem p-gildið fyrir distal mælinguna
var p=0,2764 og fyrir ultra distal mælinguna var p=0,3388.
Niðurstöður úr gripstyrksmælingunum sýndu markverða fylgni á
milli gripstyrks og beinþéttni, fyrir distal mælingu var r2=0,208
og fyrir utlra dislal mælingu var r2=0,177.
Niðurstöðurnar úr þessari rannsókn gefa til kynna að ekkert
markvert beintap verði fyrir tíðarhvörf. En það liggur fyrir að
þetta þarf að rannsaka betur í framtíðinni og væri langtímarannsókn
einna best til þess fallin.
AUTONOM EINKENNI VIÐ TÍÐAHVÖRF
Sieríður Ýr Jensdóttir'.
Björg Þorleifsdóttir2, Helgi Kristbjarnarson2.
'LHl, 2Rannsóknarstofa geðdeildar Lsp.
Inngangur: Einkenni kvenna á tíðahvarfaaldri (48-55 ára) eru
mjög margþætt. Aðalumkvörtunarefni þeirra eru hitakóf og/eða
svitakóf og þreyta. I kjölfar hitakófa hefur verið lýst aukningu á
blóðflæði til húðar, aðallega útlima, ásamt aukningu í
hjartsláttartíðni. Hins vegar verður ekki vart við lækkun á
blóðþrýstingi. Sýnthefurveriðframátengsl milli þessarahitakófa
og truflana á svefni, sem veldur svefnleysi og dagsyfju. PLM
(periodic leg movementj-fótakippir eru fyrirbæri sem einnig geta
valdið svefntruflunum, þ.e. endurteknum örvökum (microarousal)
og uppvöknunum. Þekkt er að þessir kippir koma fyrst fram á
þessu sama aldursskeiði. Þessvegna er forvitnilegt að athuga
hvort samband sé á milli þeirra og hitakófanna.
Efniviður og aðferðir: Átta konur, meðalaldur 52,4 ár (48-60
ára), allar með hitakóf að slaðaldri (5-yfir 10 á sólarhring) og án
hormóna, tóku þátt. Upplýsingum um húðhitastig, virkni,
hjartsláttartíðni (HT), hjarsláttarbreytileiki og atburðaskráningu
var safnað í sólarhring með Dagrúnu, sérhönnuðu mælitæki.
Jafnframt var gerð venjuleg svefnrannsókn (heila-, vöðva-og
augnrit) ásamt vöðvariti af fótleggjum. Vegna tæknilegra
örðugleika heppnuðust svefnmælingar einungis hjá 4 kvennanna.
Fundnir voru hitatoppar og HT ásamt virkni alhuguð samhliða til
þess að sjá hvort eitthvað mynstur fyndist í þessum mæliþáttum.
Einnig voru athugaðir fótakippir á tíu mínútna bili í kringum
hitatoppana.
Niðurstöður: Skýrt mynsturerámilli hitatoppa, HTogvirkni.
Rétt eftir að hitatoppur nær hámarki eykst HT (5-30 slög /mín) og
samhliða verður aukning á virkninni.. Lengd hitakófa er
mismunandi milli kvennanna og hjá sömu konunni geta þau verið
mislöng (12-57 mín.). Húðhitastig eykst verulega þegar lagst er
til svefns og grunnhitastigið helst hærra yfir nóttina og fellur á ný
við rismál. Ekki sáust merki um PLM-fótakippi í kringum
hilatoppana.
Ályktun: Menn hafa reynt að skýra HT aukninguna sem
eðlilegt svar líkamans við æðavíkkun og auknu blóðflæði í húð
útlima en þó hefur ekki verið sýnt fram á blóðþrýstingslækkun.
Það sem mælir gegn því, er að í þessari rannsókn fáum við
aukninguna ekki fram fyrr en eftir að hitatoppi er náð. Samtímis
aukinni HT mælist aukin virkni. Þegar konan upplifir hitakóf
reynir hún með öllum ráðum að losa sig við umfram hitann (opnar
glugga, fækkar fötum, kastar af sér sæng o.fl). Það er því rökrétt
að ætla, að þessi aukna HT, sé afleiðingin af þessum athöfnum
konunnar. Einnig gæti orsök aukinnar HT verið vegna
ónotatilfinningar meðfylgjandi hitakófinu. þó engir PLM-
fótakippir hafi fundist í tengslum við hitakóf, útilokar það ekki
tilvist þeirra hjá þessum konum þar sem einungis 4 svefnmælingar
tókust. Niðurstöður bíða betri tíma.
104
LÆKNANEMINN 2 1994 47. árg.