Læknaneminn - 01.04.1996, Blaðsíða 18

Kristbjöm Orri Guðmundsson og
Leifur Þorsteinsson
Stofnfmmur úr
naflastrengsblóði.
Til hvers?
INNGANGUR
Beinmergsflutningur (BMF) hefur verið notaður
með nokkuð góðum árangri síðustu þrjá áratugina
sem meðferðarform við ýmsum illkynja eða arf-
gengum blóðsjúkdómum. Megin ástæðan er aukin
þekking á gerð og hlutverki vefjaflokkasameinda
(major histocompatibility complex, MHC)(1).
Svonefndar blóðmyndandi stofnfrumur (hematopoi-
etic stem cells) í beinmerg eru uppspretta allra
frumugerða blóð- og ónæmiskerfisins (2,3,4).
Stofnfrumur hafa hæfileika til að endurmynda
sjálfar sig en einnig að mynda með frumuskipting-
um og sérhæfingu forverafrumur sem síðan
þroskast í þær frumugerðir sem finnast í blóði
þ.m.t. blóðflögur. Fyrstu forverafrumurnar hafa
getu til að þroskast eftir fleiri en einni leið en eftir
því sem skiptingar verða fleiri og sérhæfing meiri
bindast forverafrumurnar við eina ákveðna þroskun-
arleið (5) (mynd 1). Forverafrumur hafa því stofn-
frumueiginleika sem minnka með auknum þroska.
Stofnfrumurnar og forverafrumurnar eiga allar
sameiginlegt einkenni. Það er mjög sykruð yfir-
borðssameind sem fengið hefur CD númer 34
(CD34) (6,7) (mynd 2). Ymislegt bendir til þess að
CD34 á stofnfrumum hafi hlutverki að gegna sem
Mynd 1. Ferli blóðmyndunar frá stofnrumu til fullþroska frumugerða.
Sýnd er tjáning ýmissa CD sameinda og hvernig hún breytist með
auknum þroska (sjá skýringar í texta) (Umbreytt úr Hoffbrand et al.
1994).
Mynd 2. Einfölduð mynd af CD34
sameindinni
(Úr Egeland et al. 1994)
Kristbjörn Orri er líffrœðingur og Leifur er ónœmisfrœðingur.
Þeir starfa í Blóðbankanum.
LÆKNANEMINN
16
1. tbl. 1996, 49. árg.