Læknaneminn - 01.04.1996, Síða 39

Már Kristjánsson
Utanbastsígerð
(epidural abscess) af völdum
Streptococcus milleri
INNGANGUR
Uranbastsígerð (epidural abscess) er staðsett á
milli ysta lags heilahimnu (dura mater) og aðliggj-
andi beina (höfuðkúpu eða hryggjar). Innan í höf-
uðkúpunni er heilahimnan njörvuð niður á bein og
er í raun beinhimna (periosteum) þeirra. Utan-
bastsígerð innan í kúpunni er því alltaf samfara rofi
beinhimnunnar frá beini. Igerð af þessu tagi er því
vel afmörkuð og henni fylgir alltaf sýking í undir-
liggjandi beini (osteomyelitis). Bláæðarnar (w. em-
isarii) í höfuðkúpunni auðvelda útbreiðslu sýking-
arinnar í gegnum dura. Þess vegna fylgir subdural
empyema oft utanbastsígerð innan í höfuðkúp-
unni. I hryggjarsúlunni er afstaða heilahimna og
beina með öðrum hætti. Dura mater er aðskilin frá
nærliggjandi beini og á milli þeirra er bil sem í er
fita, æðar og laus bandvefur. Þar sem heilahimnan
á þessu svæði er mun sterkari en lausir vefir epi-
duralbilsins dreifast sýkingar fremur þar og brjóta
sér ekki leið í gegnum dura mater. Sýking sem nær
til þessa svæðis breiðist því yfirleitt hratt út og veld-
ur oft tauga- og mænuskaða vegna þrýstings og
blóðflæðishindrunar. Miklu varðar að læknar séu
vakandi fyrir þessari sýkingu. Með árvekni sinni
geta þeir komið í veg fyrir alvarlega taugaskaða eða
dauða (5).
Hér á eftir verður lýst sjúklingi með utanbasts-
ígerð og heilahimnubólgu sem nýlega var á Sjúkra-
húsi Reykjavíkur.
Már er sérfrœðingur í smitsjúkdómum
á Smitsjúkdómadeild Sjúkrahúss Reykjavíkur.
S JÚKR ATILFELLI
Sjúklingur er 45 ára gamall karlmaður sem hefur
verið hraustur um ævina utan einstöku bakverkja-
köst sem vanalega hafa gengið yfir með hvíld og
verkjalyfjum. Um mánaðarmót október/nóvember
1995 fékk hann skyndilega verk í mjóbak líkt og
áður en þessu fylgdi leiðniverkur utanvert á vinstri
fæti. Sjúklingurinn tók eftir því að þegar hann gekk
slettist vinstri fóturinn til og hann gat ekki lyft rist-
inni upp vinstra megin. Hann leitaði til heimilis-
læknisins sem greindi hjá honum taugarótarert-
ingu. Talið var að brjósklos á milli hryggjarliða 3 og
4 vinstra megin í mjóbaki ylli (L3-L4). Þetta var
staðfest með tölvusneiðmynd og mýelógrafíu. Þann
27/11 ‘95 var umræddur liðbolsþófi fjarlægður
(microdiscectomy) og var farið inn á liðþófann frá
vinstri til hliðar við miðlínu. Rannsóknir fyrir að-
gerð voru eðlilegar. Aðgerðin gekk áfallalaust fyrir
sig og var sjúklingurinn útskrifaður heim á öðrum
degi eftir aðgerð.
Á 5. degi eftir aðgerð fannst sjúklingi verkir fara
versnandi í bakinu á ný. Tveimur dögum síðar tók
hann eftir því að hann var slappari en venjulega og
hann var með lágan hita. Hann hafði útbreidda
beinverki eins og við „flensu“. Daginn fyrir innlögn
fór að bera á höfuðverk en innlagnardag hækkaði
hitinn snarlega. Höfuðverkurinn var mest áberandi
og skyggði verulega á bakverkinn sem enn var til
staðar. Kallað var á vaktlækni sem fannst sjúkling-
urinn veikindalegur og lagði hann á sjúkrahús.
Sjúklingurinn kvartaði um flökurleika. Það voru
engin staðbundin merki um sýkingu. Skoðun við
komu sýndi 38°C hita en lífsmörk að öðru leyti
innan eðlilegra marka. Það var ekki merkjanleg
LÆKNANEMINN
33
1. tbl. 1996, 49. árg.