Læknaneminn - 01.04.1996, Page 52

Þættir
Þorbjörn Jónsson, Sturla Arinbjarnarson og Helgi Valdimarsson
INNGANGUR
Iktsýki eða rheumatoid arthritis (RA) er líklega
algengasti alvarlegi gigtarsjúkdómurinn. Talið að
hann leggist á um það bil 1-2% mannkyns og hafa
faraldursfræðilegar rannsóknir sýnt að tíðni sjúk-
dómsins er svipuð í flestum heimshlutum (1). Ein-
kennandi fyrir iktsýki eru samhverfar liðbólgur
bæði í höndum og fótum oft samfara liðskemmd-
um, brjóskeyðingu og svonefndum beinúrátum.
Auk stoðkerfisins getur iktsýki í alvarlegum tilvik-
um lagst áýmis önnur líffærakerfi, til dæmis lungu,
milta, tára- og munnvatnskirtla, svo fátt eitt sé talið
(2, 3).
Klínískur gangur sjúkdómsins getur verið mjög
breytilegur eins og mynd 1 sýnir (4). Sumir sjúld-
inganna (15%) fá einungis eitt kast sem gengur yfir
á fáeinum mánuðum eða árum og skilur eklti eftir
sig neinar varanlegar liðskemmdir. Aðrir (25%) fá
endurtekin sjúkdómsköst með bata (remission) inn
á milli. Flestir sjúklinga (50%) hafa viðvarandi
sjúkdóm sem smám saman leiðir til sívaxandi lið-
skemmda og fötlunar. Loks fá sumir sjúklingar
(10%) mjög svæsinn sjúkdóm sem erfitt er að ráða
við og leiðir tiltölulega fljótt til mikilla liðskemmda
og bæklunar. Það er því hugsanlegt að það sem
kallað er iktsýki nú sé ekki einn sjúkdómur með
sömu orsök heldur nolderir sjúkdómar sem eigi sér
mismunandi orsakir.
Iktsýki getur þannig verið mjög alvarlegar sjúk-
dómur sem styttir ævi þeirra sem hann hrjáir.
Þorbjörn og Sturla eru laknar á Rannsóknastoju
l ónœmisjrœði á Landspítalanum og Helgi eryfirheknir og
prófessor í ónamisfra’ði.
Rannsóknir hafa til dæmis sýnt að sjúklingar með
svæsna iktsýki hafa svipaðar lífslíkur til 10 ára og
sjúldingar með tveggja til þriggja æða kransæða-
sjúkdóm eða Hodgkin’s sjúkdóm á stigi III-IV (5).
Þess vegna er nauðsynlegt að auka skilning okkar á
orsökum og eðli þessa vágests og reyna að greina
snemma þá einstaldinga sem hafa verstar horfur
eftir að sjúkdómurinn gerir vart við sig. Þannig
væri mögulegt að beita öflugri lyfjameðferð fyrr og
hugsanlega bæta horfur slíkra sjúklinga þegar til
lengri tíma er litið.
í samvinnu Rannsóknastofu í ónæmisfræði,
Rannsóknarstöðvar Hjartaverndar og Gigtardeildar
Landspítalans hefur á undanförnum árum verið
Sjúkdómslengd (ár)
Mynd 1. Sjúkdómsferill iktsýki. A. Hluti sjúkl-
inga fær einungis eitt sjúkdómskast án varanlegra
liðskeminda (15%). B. Aðrir hafa sveiflukenndan
sjúkdóm með bata inn á milli (25%). C. Flestir
sjúldingar fá viðvarandi sjúkdóm qieð vaxandi Iið-
skemmdum (50%). D. Lítill hluti sjúklinga er
með mjög svæsinn sjúkdóm sem tiltölulega fljótt
leiðir til mikillar bæklunar (10%).
LÆKNANEMINN
46
1. tbl. 1996, 49. árg.