Læknaneminn - 01.04.1999, Blaðsíða 74

ingum greindum 1966-70 varþað 19,4% en hjá sjúklingum greind-
um á árunum 1971-75 datt það niður í 9,7%. Hjá sjúklingum sem
greindir voru á árabilinu 1976-80 hækkaði safngengið síðan aftur
upp f 27,1%. Hæst fór uppsafnað nýgengi í 41,4% hjá sjúklingum
sem greindust 1966-70 eftir 30 ár með sykursýki. Meðaltal
glýkósíleraðs hemóglóbíns hjá sjúklingum sem greindust á árunum
1961-85 var 7,7%. Þegar tfmabilið frá 1984-93 og 1998 var skoð-
að sást marktækur munur á gildum hjá sjúklingum með nýrnamein
og þeirra sem ekki voru með nýrnamein (8,3% á móti 7,6%,
p=0,003).
Alyktun. Safngengi nýrnameins í tegund 1 sykursýki er svipað
og annars staðar. Safngengi hefur ekki breyst á undanförnum
tveimur áratugum á milli hópanna ef undan eru skilið tímabilið
1971-75. Tengsl nýrnameins við lélega blóðsykurstjórnun eru skýr
en aðrir þættir gætu einnig legið þar að baki.
HAFA MANNAFRUMUR VARNARKERFI
GEGN STÖKKLUM?
Hans Tómas Biörnsson1. M.Stephen Meyn2 og
Jón Jóhannes Jónsson1.
'Lífefna og sameindalíffræðistofa læknadeildar Háskóla Islands
og Meinefnafræðideild Landspítalans. 2Department of Genetics,
University of Toronto.
Inngangur. Þriðjungur erfðaefnis mannsins er stökklaerfðaefni.
Til samanburðar er heildarlengd táknraða talin vera um 3% erfða-
mengis. Þrátt fyrir þetta valda stökklar sjaldan stökkbreytingum í
mönnum sem e.t.v. er vegna virkrar bælingar þeirra. Hugsanlegt er
að slík bælikerfi byggist á metýleringu á C bösum í CpG dínúkleó-
tíðum. Ef sú tilgáta er rétt gæti verið samband milli magns stökkla
nálægt genum og þess hve oft CpG stökkbreytingar eiga sér stað í
viðkomandi genum.
I leit að hugsanlegum bælikerfum fyrir stökkla erum við einnig
að rannsaka hvort virkni þeirra sé aukin í frumulínum sjúklinga
með arfgenga sjúkdóma sem valda erfðaefnisóstöðugleika.
Efni og aðferðir. Valin voru öll mannagen í Genebank þar sem
táknröð og nálæg svæði hafa verið raðgreind og þekktar eru 5 eða
fleiri einbasabreytingar. Leitað var að stökkium í þeim með hjálp
Censor forritsins. Einnig var ákvarðað stökkbreytingamynstur í
þessum genum samkvæmt Human Gene Mutation Database. Skoð-
að var hlutfall stökkbreytinga af völdum CpG metýleringa af heild-
arfjölda einsbasabreytinga og það borið saman við magn stökkla-
erfðaefnis á genasvæðinu.
Plasmíð með virkum mariner stökkli var fært með rafgötun inn
í frumulínur sjúklinga með ataxia telangiectasia, Fanconi anemia,
Werner, Bloom og Lesch-Nyhan heilkenni. Borin var saman tíðni
innlimunar mariner stökkulsins með og án stökkhvata (tran-
sposasa).
Niðurstöður. Ekki var merkjanlegt samband milli methylering-
ar og stökklamagns fyrir heildarúrtakshópinn. Hugsanlegt er að
stökklar hafi einungis áhrif ef þeir eru nærri táknröðinni. Þegar at-
huguð voru þau 18 gen sem innihéldu styttri ótjáðar raðir en 12 kb
þá kom hins vegar fram marktækt samband (R2=0.4049, N=18).
Tilraunir með innleiðslu plasmíða benda til að mariner stökklar
eigi auðveldar með að stökkva inn í litninga fruma úr sjúklingi með
Werner heilkenni en annarra prófaðra fruma.
Alyktanir. Sú niðurstaða að eingöngu fannst samband milli
magns stökkla og CpG stökkbreytinga hjá þeim tilfellum þar sem
einungis hafði verið lýst tiltölulega stuttum erfðamengisröðum
70
gefur vísbendingu um að áhrif stökkla á CpG methyleringu geti
verið fjarlægðarbundin. Stefnt er að því að rannsaka þessi áhrif
betur.
Niðurstöður okkar benda til þess að stökktíðni mariner raðar frá
plasmíði á litning sé aukin í frumulínum sjúklinga með Werners
heilkenni. Eftir er að staðfesta stökkin með raðgreiningu og leit að
staðsetningartvöföldun (target site duplication).
LEIT AÐ STÖKKBREYTINGUNNI 35DELG í
GENI CONNEXIN-26 HJÁ SJÚKLINGUM
MEÐ MEÐFÆTT HEYRNARLEYSI
Hialti Már Þórisson. Isieifur Olafsson', Hannes Petersen2.
'yfirlæknir rannsóknardeildar SHR, 2yfirlæknir Háls- Nef- og
Eyrnadeildar SHR
Inngangur: Meðfætt heyrnarleysi er algengasta meðfædda
skyntruflunin og hrjáir það einn af hverjum 1000 sem fæðast. Arið
1997 var fyrsta meingeninu lýst sem veldur heyrnarleysi sem ekki
er hluti heilkennis en það skráir amínosýruröð próteinsins Connex-
in 26 sem gegnir lykilhlutverki við skynjun hljóðs. Stökkbreyting-
in 35delG á geni Connexin 26 veldur lesrammatilfærslu og verður
próteinafurðin því ónothæf. Sýnt hefur verið frani á að 35delG er
algengasta örsök fyrir meðfæddu heyrnarleysi í suður-evrópu og er
talinn vera orsakavaldur í 40-50% tilfella. Tilgangur rannsóknar-
innar var að kanna hvort 35delG stökkbreytingin finnist á íslandi
og í hve miklum mæli.
Efni og Aðferðir: 17 einstaklingar með meðfætt heyrnarleysi af
óþekktum uppruna skiluðu blóðsýni og svöruðu spurningalista. Ur
blóðsýni var einangrað DNA og bútur Connexin 26 gensins magn-
aður upp með PCR og hann raðgreindur.
Niðurstöður: Þáttakendur voru 17, 8 karlar og 9 konur. Meðal-
aldur þáttakenda var 28,4 ár. Heyrnarleysið var meðfætt hjá 14
þeirra, algjört hjá 8 og verulegt hjá 9. Ættarsaga var þekkt hjá 8
þáttakendum. Við arfgerðargreiningu hefur komið í ljós að 2 ein-
staklingar hafa 35delG arfgerðina á Connexin 26 geninu.
Alyktanir: 1 rannsókninni sýnum við fram á að 35delG stökk-
breytinguna er að finna á íslandi. Ekki er unnt að draga ályktanir
um tíðni stökkbreytingarinnar út frá þessum litla hóp en erfitt hef-
ur reynst að fá skýrar tölur um fjölda einstaklinga á landinu sem
fæðst hafa heyrnarlausir án þekktra orsaka. Framtíðarverkefni er
að fjölga þáttakendum í rannsókninni þannig að hægt sé að ákvarða
tíðni 35delG á fslandi.
ER VANÞROSKI Á ÓSÆÐAR- OG
MÍTURLOKUM HLUTIAF SJÚKDÓMSMYND
ÓSÆÐARÞRENGSLA (COARCTATION OF
THE AORTA)
Hjálmar Þorsteinsson1. Hróðmar Helgason2
'Læknadeild Háskóla Islands 2Barnaspftali Hringsins
Inngangur: Talið hefur verið að ósæðarþrengsli (Coarctation of
the Aorta) geti verið tengd vfðtækum vanþroska á vinstri hluta
hjartans. Markmið rannsóknarinnar var kanna sannleiksgildi þess-
arar hugmyndar með því að mæla stærð hjartaloka og hámarks
rennslishraða í vinstri hluta hjartans.
LÆKNANEMINN • 1. tbl. 1999, 52. árg.
J