Læknaneminn - 01.04.1999, Blaðsíða 52

Mynd 3. Flæðiskema um meðferð þeirra sem fá rafstuð frá
ígræddum hjartarafstuðstækjum. Skemað var samið af höfundi
meðan hann var á University of lowa Hospitals and Clinics.
hjartarafstuðstækja eru í gangi. Þær
rannsóknir sem birtar eða kynntar hafa
verið sýna flestar að meiri ávinningur
virðist vera af notkun hjartarafstuð-
stækjanna heldur en lyfjameðferðar.
Þessar niðurstöður hafa jafnframt leitt
af sér aukna notkun þessara tækja. Hins
vegar eru ekki öll kurl komin til grafar
enn. Rannsóknirnar eru ekki gallalausar
og sérstaklega hefur verið tekið til þess
að þátttakendurnir hafa fæstir verið á
því sem nú er talin kjörmeðferð við
kransæðasjúkdómi, þ.e. asetýlsalisýl-
sýra, ACE-hemjari, betablokkar og
blóðfitulækkandi meðferð. Jafnframt
hafa þessar rannsóknir verið gagnrýnd-
ar fyrir það að í fæstum tilfellum var
betablokkameðferð beitt með amiodar-
one, en sú blanda er mjög öflug gegn
sleglatakttruflunum. Einnig er erfitt að
átta sig fyllilega á þessum niðurstöðum
þar sem einungis tvær af þessum fimm
rannsóknum hafa birst á prenti. Þar til
að allar rannsóknirnar eru birtar og við
höfum frekari upplýsingar er líkast til réttast að meta
ábendingar fyrir ígræddum hjartarafstuðstækjum hjá
hverjum sjúklingi fyrir sig.
MEÐFERÐ SJÚKLINGS SEM FÆR RAFSTUÐ
FRÁ ÍGRÆDDU HJARTARAFSTUÐSTÆKI
Flestir sjúklingar sem fá ígrætt hjartarafstuðstæki
munu einhvern tímann verða fyrir þeirri reynslu að fá
stuð frá tækinu. Það finnst flestum afar óþægilegt og
lýsa því gjarnan sem þungu höggi á brjóstkassann.
Allar gerðir ígræddra hjartarafstuðstækja hafa þann
eiginleika að geta geymt upplýsingar um tilvik þar
sem meðferð var beitt. I mörgum tækjum er meira að
segja mögulegt að kalla fram hjartalínurit frá slíkum
tilvikum. Eru þau mjög gagnleg við að ákvarða hvort
meðferðin hafi verið vegna sleglahraðatakts eða af
annarri ástæðu, s.s. gáttatifs eða sínushraðatakts (10).
Mynd 3 sýnir flæðiskema um rannsóknir og meðferð
á sjúklingum sem fá rafstuð frá ígræddum hjartaraf-
stuðstækjum. Ef einungis er gefið eitt stuð og sjúkl-
ingur er einkennalaus nægir að hann komi á sjúkra-
hús eða göngudeild daginn eftir eða að nokkrum dög-
um liðnum. Er hjartarafstuðstækið þá yfirheyrt af
tölvu sem kannar ástæður rafstuðsins. Ef sjúklingur
hefur fengið mörg stuð á stuttum tíma eða hefur ein-
kenni, s.s. brjóstverk, mæði, svima eða hjartsláttar-
ónot skal vísa honum á bráðamóttöku sem allra fyrst.
Mat á bráðamóttöku skal byggja á sögu og skoðun, á
söltum í blóði, sérstaklega kalíum auk þess sent
hjartalínurit er skoðað m.t.t. merkja um blóðþurrð.
Mikilsvert er að meta sjúklinginn vel m.t.t. blóð-
þurrðar, hjartabilunar og lækkaðs kalíums í blóði, þar
sem þetta eru aðstæður þar sem sleglahraðataktur get-
ur komið fram. Jafnframt er mikilvægt að útiloka til-
vist ofansleglahraðatakts eða gáttatifs og bilun í
hjartarafstuðstækinu eða leiðslum þess sem stundum
getur valdið óréttmætum rafstuðum.
Fyrir þá sjúklinga sem endurtekið fá rafstuð af
völdum sleglahraðatakts kemur vel til greina að bæta
við lyfjum til að reyna að draga úr tíðni sleglahraða-
taktsins. Það er að sjálfsögðu grundvallarmunur á
verkun hjartarafstuðstækisins og Iyfjanna, þar sem að
hjartarafstuðstækið meðhöndlar takttruflanir þegar
þær verða, en lyfjameðferð miðast fyrst og fremst að
því að koma í veg fyrir þær. Að blanda saman lyfja-
meðferð og ígræddu rafstuðstæki hentar því mörgum
sjúklingum vel. Þau lyf sem helst eru notuð með
ígræddum hjartarafstuðstækjum eru betablokkar,
sotalol og amiodarone. Öll þessi lyf hafa gefist vel
við að draga úr tíðni slegiahraðatakts og þar með fjöl-
da rafstuða sem sjúklingur fær. Jafnframt kemur til
greina í völdum tilfellum að beita brennslumeðferð
48
LÆKNANEMINN • 1. tbl. 1999, 52. árg