Læknaneminn - 01.04.1999, Blaðsíða 77

HLUTVERK DAUÐAVIÐTAKANS FAS
LIGAND í BRJÓSTAÞEKJU
Katrín Kristiánsdóttir. Helga M. Ögmundsdóttir og
Þórunn Rafnar.
Rannsóknarstofa f sameinda og frumulíffræði,Krabbameinsfélag
Islands.
ÚTDRÁTTUR: Virkjaðar T-drápsfrumur tjá dauðaviðtakann
Fas ligand (FasL) á frumuhimnu sinni og er hann ein af leiðum
þeirra til að drepa veirusýktar frumur og krabbameinsfrumur. Þeg-
ar FasL á eitilfrumu tengist sjálfsmorðsviðtakanum Fas á frumu-
himnu markfrumu fer hún í stýrðan frumudauða. Ensím geta klof-
ið FasL frá frumuhimnunni og myndast þá leysanlegur FasL
(sFasL) sem er talinn geta verndað frumur fyrir dauða af völdum
himnubundins FasL. FasL er tjáður í sumum krabbameinum og
getur hugsanlega veitt æxlinu vörn gegn ónæmiskerfinu með því
að drepa eitilfrumur sem tjá Fas. Rannsóknir á brjóstaþekju benda
til þess að bæði Fas og FasL séu tjáðir í eðlilegri og illkynja
brjóstaþekju. Markmið þessarar rannsóknar var að kanna þessa
tjáningu í ferskum vef og athuga hvort FasL tjáning f brjóstaþekju
getur drepið Fas-næmar eitilfrumur.
Mótefnalitun á festum frumum leiddi í ljós að bæði Fas og FasL
voru tjáðir í eðlilegri brjóstaþekju og brjóstafrumulínum. Yfirborð-
stjáning þessara próteina var könnuð með því að lita lifandi frum-
ur með flúorljómandi mótefnum og mæla í frumuflæðisjá. í ljós
kom að Fas, en ekki FasL, var tjáður á yfirborði eðlilegrar þekju og
frumulína. Samræktir voru gerðar með eðlilegri brjóstaþekju eða
brjóstafrumulínum og Fas-næmum Jurkat T-eitilfrumum og frumu-
dauði Jurkat frumna mældur f frumuflæðisjá. Frumudauði var
meiri þar sem Jurkat frumur voru ræktaðar með brjóstafrumum
heldur en þegar Jurkat frumur voru ræktaðar einar sér. Þessi dráps-
áhrif virtust vera frumubundin því að æti af brjóstafrumum hafði
eitt og sér engin áhrif á frumudauða. Ekki tókst að hindra drápið
með sérhæfðum Fas-mótefnum. sFasL var ekki mælanlegur í æti af
brjóstafrumum en lágt magn sFasL fannst í brjóstamjólk. Þessar
niðurstöður benda til þess að Fas sé tjáður á yfirborði brjóstaþekju
og brjóstafrumulína. FasL virðist einnig vera tjáður í brjóstavef en
er ekki utan á frumum nema í sérstökum tilfellum eins og til dæm-
is við brjóstagjöf.
FLOGAVEIKI & ATVINNA
Lára G. Sigurðardóttir"2. Elías Olafsson"'21
Háskóli fslands, læknadeild"’, Taugalækningadeild
Landspitalans121
Inngangur: Flogaveiki er algengur sjúkdómur. Arlega greinast
urn 130 tilfelli á íslandi og svara um 20% þeirra lyfjameðferð illa
eða ekki. Þessir einstaklingar hafa tfð flog og benda jafnt erlendar
rannsóknir sem reynsla hérlendis til þess að þeir eigi erfitt upp-
dráttar á vinnumarkaði, þótt hvorki sé um andlega eða líkamlega
fötlun né skerta vinnugetu að ræða, en þetta hefur verið lítið kann-
að hér á landi. Með rannsókn okkar könnuðum við annars vegar at-
vinnusögu einstaklinga með tíð flog og hins vegar afstöðu vinnu-
veitenda til flogaveikra sem starfsmanna.
Efniviður og aðferðir: a) Flogaveikir: Við völdum 10 floga-
veika einstaklinga sem uppfylltu 5 skilyrði um tíðni og stærð floga
og enga fötlun að öðru leiti. b) Vinnuveitendur: Við völdum 10 stór
fyrirtæki sem hafa töluvert marga ófaglærða einstaklinga í
vinnu.Rætt var við báða hópa, annaðhvort símleiðis eða með heim-
sókn, og staðlaður spurningalisti lagður fyrir hvorn hópinn.
Niðurstöður: a) Flogaveikir: 5 voru í vinnu og þar af 4 í hluta-
starfi. Allir sem greindust með flogaveiki fyrir meira en tíu árum
og höfðu verið úti á vinnumarkaðnum eða að leita að vinnu, höfðu
annaðhvort misst vinnuna eða verið neitað um vinnu vegna floga-
veikinnar. b) Vinnuveitendur: Viðhorf í garð flogaveikra var yfir-
leitt jákvætt. Enginn hafði á móti því að ráða flogaveikan einstak-
ling en flestir sögðust mundu kanna málið nánar. Almennt fannst
viðmælendum þörf vera á fræðsluefni um málefni flogaveikra.
Ályktanir: Greinilegt misræmi er milli jákvæðs viðhorfs vinnu-
veitenda og erfiðleika flogaveikra á vinnumarkaðinum. Með auk-
inni fræðslu er sennilega hægt að breyta þessu. Rannsóknin gefur
mikilsverðar vísbendingar en er of lítil til þess að draga af henni
víðtækar ályktanir. Mikilvægt er að rannsaka þetta frekar.
KRABBAMEIN í ÞVAGBLÖÐRU, KRABBA-
MEINSGRÁÐA, TÍÐNI ENDURKOMU,
FRAMSÆKNI SJÚKDÓMS OG AFDRIF
SJÚKLINGA ER GREINDUST
Á ÍSLANDI 1986, 1987 OG 1988
Mannús Hialtalfn Jónsson, læknanemi,
Eiríkur Jónsson, yfirlæknir á þvagfæraskurðlækningadeild SHR.
Rannsóknin er afturskyggn og nær til þriggja greiningarára.
Sjúklingarnir voru fundnir með hjálp Krabbameinsskrár Krabba-
meinsfélags íslands. Til að fá upplýsingar um meingerð, gráðu
æxlisins og æxlisstig voru skoðuð meinafræðileg svör frá Rann-
sóknarstofu Háskólans í meinafræði. Núverandi ástand sjúklinga
fram til 31. desember 1998 var metið með hjálp Hagstofu Islands,
dánarvottorða og krufningarskýrslna. Afdrif þeirra sjúklinga er
gengust undir brottnám þvagblöðru eða geislameðferðar voru at-
huguð sérstaklega.
Flestir sjúklinganna eða 114 (97.4%) höfðu æxlismeingerðina
Transitional Cell Carcinoma (TCCa). Einn þriðji hópsins voru
konur, meðalaldur þeirra var um 67 ár. Meðalaldur karlanna var sá
sami. Á eftirlitstímanum lést þriðjungur karlanna og fjórðungur
kvennana úr sjúkdómnum.
Taflan sýnir sjúklingahópinn sem hafði TCCa skipt eftir æxlis-
stigi. Taeru æxli bundin slímhúðinni. Tis eru setmein (cancer in
situ) og Tl æxli með yfirborðslægan innvöxt í submucosa á með-
an T2-T4 eru æxli sem vaxa í dýpri lög (vöðva) blöðrunnar og eða
til nærliggjandi líffæra.
T-Stig Fjöldi Hlutfall greindra Meðalaldur D0D' % 5 ára lifun 10 ára lifun
Ta 66 56,4% 63,8 6% 98,3% 92,5%
Tis 4 3,4% 56 50% 100% 75,0%
Ti 15 12,8% 68 47% 57,4% 49,2%
Tj 18 15,4% 71,5 78% 27,3% -
T3 2 1,7% 80,5 100% - -
Ta 8 6,8% 75,1 100%
LÆKNANEMINN • 1. tbl. 1999, 52. árg.
73