Úrval - 01.09.1973, Side 86

Úrval - 01.09.1973, Side 86
84 ÚRVAL að vera kolsvört. Stundum mjúk eins og súrmjólk, stundum í föstu formi og þá hörð sem grjót. Vísindamönnum er þessi leðja hins vegar sem safarík lesning í bókasafni, ótölulegur fjöldi alls konar upplýsinga, ritaðar á tungu- máli, sem þeir hafa lært að lesa. Áhugaverðast í þeirra augum eru kalksteingervingar smágerðra dýra og plantna sem lifðu fyrir milljón- um ára en líkamir þeirra hrúguðust síðan upp á botninum. Vísindamenn- irnir geta með því, að rannsaka undir smásjá líkami þessara forn- aldardýra, ekki einungis ákvarðað aldur þeirra í ármilljónum, heldur einnig séð hvar í hafsbotninum til- tekin smálífvera var á tilteknum tíma, við hvaða skilyrði lífveran lifði þá, hvers eðlis andrúmsloftið var og hve djúpt það vatn var sem lá undir. Margt er einnig hægt að læra af jarðefnum þeim, sem botninn mynda. Mörg svæði sjávarbotnsins eru þakin rauðum leir, sem mynd- azt hefur af ryki sem fokið hefur af meginlöndunum og í hafið, eða borizt til hafsins með ám og fljót- um. Mismunandi samsetning þess- ara leirlaga gefur oft vitneskju um af hvers konar landi leirinn hefur borizt. Hvort hann hefur fokið úr eyðimörkum, borizt úr gjósandi eld- fjöllum í eða við hafið. Það er ljóst, að það er ekki á- hlaupsverk að skapa nýja sögu haf- svæðanna úr öllum þeim aragrúa smálífvera, málm- og bergtegunda sem vísindamenn afla sér. Eini sam- anburðurinn sem hægt er að gera, væri að ætla sér að skrifa nýja menningarsögu löngu gleymds sam- félags með því að velta fyrir sér fáeinum múrsteinsbrotum úr löngu eyddu húsi eða skoða steingerð fót- spor í smásjá. Veltið fyrir yður þessari gátu: Elzta sýnishornið sem fannst á botni Miðjarðarhafsins, gaf til kynna að Miðjarðarhafið hafi eitt sinn verið angi af Indlandshafi, þar eð umrætt sýnishorn hafði aðeins fundizt þar. En ofan við þetta umrædda sýnis- horn, tveim mílum neðan við sjáv- arborð, rákust vísindamennirnir á lag af matarsalti, lagið var míla á þykkt og mikið af því í formi an- hydrats, sem aðeins verður þegar saltið hefur verið bakað í sól um langa hríð eða af öðrum ástæðum náð að hitna vel yfir 100 gráður á Fahrenheit. Af þessu gátu þeir ekki annað en dregið þá ályktun, að hafið hafi verið einangrað frá öðrum höfum jarðar fyrir sjö milljónum ára, með- an yfir stóð einn af mörgum á- rekstrum milli Evrópu og Afríku, en einmitt þessir árekstrar mynduðu Alpana. Þar sem Miðjarðarhafið var þannig einangrað, þá halda vísinda- mennirnir því fram að um eitt skeið hafi það alveg þornað upp! Síðan eða fyrir 5,5 milljónum ára, rudd- ist sjórinn aftur inn í hinn vatns- lausa dauðadal. Talið er að í þúsund ár hafi sjór úr Atlantshafinu verið að fylla upp hið nýja Miðjarðar- haf. Þessi vitneskja um Miðjarðarhaf- ið, verður að teljast hið markverð- asta í þeim nýju upplýsingum sem tekizt hefur að safna um þróun og myndun jarðarinnar. Vísindamenn
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Úrval

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Úrval
https://timarit.is/publication/1841

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.