Goðasteinn - 01.09.1967, Side 32

stíl og orðin vel við aldur, því að Ólafur kyrri konungur byrjaði á
elzta hluta hennar skömmu eftir að hann kom til ríkis, árið 1066.
Stærsta átakið við að reisa þetta veglega musteri gerði Eysteinn
Erlendsson erkibiskup um það bil hundrað árum seinna. Skrín
Ólafs konungs helga stóð í kirkjunni í 500 ár, og alla þá tíð, sem
erkibiskup sat í Niðarósi, var dómkirkjan ein af höfuðkirkjum
Norðurálfu og átti átrúnaðurinn á Ólaf helga ríkan þátt í að efla
hana og gera veg hennar mikinn. En á langri ævi hefur þessi merka
kirkja orðið fyrir ýmsum áföllum, ítrekaðir eldsvoðar hafa leikið
hana grátt, turn hennar hefur fokið í óveðrum, Svíar hafa herjað
hana og danskir siðskiptamenn hafa rænt hana og ruplað. Þegar
kom fram á 19. öld, var hún varla annað en svipur hjá sjón. Þá
hófu Norðmcnn endurreisn hennar. Margt hefur þegar verið end-
urbætt og smám saman hefur kirkjan öðlazt hina fyrri reisn sína
og glæsileik. Sitthvað mun þó eftir, og er ráðgert að verkinu verði
að fullu lokið árið 1997, þegar þess verður minnzt, að þúsund ár
verða liðin frá því, er Ólafur konungur Tryggvason hóf að reisa
kaupstað í Niðarósi.
Norðmenn heiðra minningu Ólafs konungs Haraldssonar hins
helga á ýmsan hátt. Einkum hafa Þrændir haft frumkvæði í þeiin
efnum, og fyrir atbeina þeirra var tekið að halda hina fornu Ólafs-
vöku hátíðlega á ný fyrir fimm árum. Hátíðahöldin hófust að venju
að kvöldi 28. júlí, daginn fyrir Ólafsmessu, og fyrsta atriðið var
frumsýning á leikriti um Ólaf helga. Öllum þingfulltrúum var boð-
ið á leiksýningu þessa, sem haldin var undir berum himni í ná-
grenni Stiklastaða, þar sem konungur féll árið 1030. Farið var sem
leið liggur með langferðabifreiðum frá Þrándheimi norður í Ver-
dal. Allvíða var stanzað á þessari fögru leið, því að sitthvað merki-
legt bar fyrir augu, meðal annars helluristur afar fornar en nýlega
fundnar.
Þá var tafið drjúga stund í bænum Levanger og þar snæddur
■miðdegisverður. Er það forn verzlunarstaður og nefnist Lifangur
í Islendingasögum. Þar andaðist og var grafinn Gunnlaugur Orms-
tunga frá Gilsbakka í Borgarfirði eftir bardagann við Hrafn frá
Mosfelli árið 1010, svo sem frægt er orðið. Atburðir þessir bárust í
tal undir borðum og töldu Norðmenn, er nærstaddir voru, að gata
30
Goðasteinn