Læknaneminn - 01.04.2018, Side 86

Sk
em
m
tie
fn
i o
g
pi
st
la
r
86
Noregur
Verðandi foreldri
öðlast fullan rétt til
fæðingarorlofs að
uppfylltum þremur skilyrðum: Í fyrsta lagi
verður það að hafa unnið að minnsta kosti
sex af tíu mánuðum fyrir settan fæðingardag
barns. Í öðru lagi verður það að hafa
árslaun sem ná að minnsta kosti helmingi
landsviðmiða. Í þriðja lagi verður síðasta starf
að hafa verið staðsett í Noregi. Sækja verður
um fæðingarorlof eftir 26. viku meðgöngu
en það tekur 9 vikur að vinna úr umsókninni.
Fæðingarorlof fellur niður við fæðingu næsta
barns eða við þriggja ára aldur barnsins.
Mæðraorlof samanstendur af
• Þungunarorlofi (n. period før termindato), 3
vikur fyrir settan fæðingardag.
• Mæðraorlofi (n. mødrekvote), 10 vikur*
eftir fæðingu barns.
Móðir er skyldug til þess að taka fyrstu sex
vikur orlofsins strax eftir fæðingu barnsins.
Þungunarorlof kemur sem viðbót við
sameiginlegt orlof en það er þrjár vikur sem
teknar eru frá fyrir móður sem þungunarorlof.
Ef móðir gengur yfir settan dag eða þarf
að fara fyrr en þremur vikum fyrir settan
dag í mæðraorlof þá dragast þeir dagar frá
sameiginlegu orlofi.
Feðraorlof (n. fedrekvoten) er 10 vikur.**
*Lengja á mæðraorlof upp í 15 vikur frá 1. júlí 2018.
**Lengja á feðraorlof upp í 15 vikur frá 1. júlí 2018.

Sameiginlegt orlof (n. fellesperioden) er annað
hvort 26 eða 36 vikur* (að viðbættum þremur
vikum fyrir þungunarorlof ). 26 vikur ef valið
er að fá fullar greiðslur (100%) en 36 vikur ef
valið er að fá 80% greiðslur.
Greiðslur fara eftir greiðsluhlutfalli. Foreldrar
verða að velja sama greiðsluhlutfall, 100% eða
80%. Ef farin er 100% leiðin þá er greitt fyrir
samanlagt 49 vikur. Ef farin er 80% leiðin þá
er greitt fyrir samanlagt 59 vikur. Á heimasíðu
norskra stjórnvalda er reiknivél þar sem hægt
er að áætla fæðingarolofsgreiðslu tilvonandi
foreldra. Gróft áætlað hvað deildarlæknir
(grunnlaun án vakta) fengi greitt á viku væri
um 11.000 NOK (rúmlega 145.000 ISK) ef
farin væri 100% leiðin.18­20
*Frá og með 1. júlí 2018 styttist sameiginlegt orlof niður
í 16 eða 26 vikur en það fer eftir því hvort valin er 100%
eða 80% greiðsluleið.
Nýja Sjáland
Verðandi foreldri
öðlast fullan rétt til
fæðingarorlofs að
uppfylltum eftirfarandi skilyrðum: Í fyrsta
lagi þarf það að hafa unnið að minnsta kosti
10 klukkustundir á viku í annað hvort sex eða
tólf mánuði fyrir fæðingu barns. Í öðru lagi
verður að tilkynna vinnuveitanda fyrirhugað
fæðingarorlof að minnsta kosti þremur
mánuðum fyrir settan fæðingardag. Bíða má
með fæðingarorlofstöku eftir fæðingu barns
þar til önnur orlof eru uppurin til dæmis
sumarfrí.
Aðalforsjáraðilaorlof (e. primary carer leave)
er tvenns konar
• Sex mánaða útgáfan, 26 vikur.
• Tólf mánaða útgáfan, 52 vikur.

Orlofsréttindi aðalforsjáraðila fara eftir
tímalengd starfs. Í sex mánaða úgáfunni þá
á aðalforsjáraðili (e. primary carer) rétt á 18
vikna launuðu orlofi (e. Primary Carer Leave)
og átta vikna ólaunuðu orlofi (e. extended
leave), samtals 26 vikur. Hins vegar í tólf
mánaða útgáfunni á aðalforsjáraðili rétt á 18
vikna launuðu orlofi* og 34 vikna ólaunuðu
orlofi, samtals 52 vikur. Taka verður launað
leyfi samfellt.
Makaorlof (e. partner’s leave), makar sem
upp fylla sex mánaða útgáfu mega taka eina
viku af ólaunuðu fæðingarorlofi en þeir sem
uppfylla tólf mánaða útgáfu mega taka tvær
vikur af ólaunuðu fæðingarorlofi. Taka verður
maka orlof frá þremur vikum fyrir settan
fæðingardag til þriggja vikna eftir fæðingu
barns. Makar mega taka hluta af ólaunuðu
orlofi aðalforsjáraðila sem flokkast sem
framlengt orlof (e. extended leave).
Greiðslur fást fyrir aðalforsjáraðilaorlof, hann
fær fullar greiðslur upp að hámarki rúmlega
538 NZD á viku (rúmlega 42.000 ISK).21­23
*Fyrirhugað er að lengja launað orlof í tólf mánaða
útgáfunni í skrefum. Frá og með júlí 2018 verður launað
orlof lengt í 22 vikur og frá og með júlí 2020 verður
launað orlof 26 vikur.
Svíþjóð
Verðandi foreldri
öðlast fullan rétt til
fæðingarorlofs að
uppfylltum skilyrðum: Í fyrsta lagi þá þarf það
að hafa unnið 240 daga fyrir fæðingu barns.
Í öðru lagi þarf það að hafa árlega innkomu
yfir 82.100 SEK (rúmlega 1.000.000 ISK).
Fæðingarorlof gildir til tólf ára aldurs barns
en eftir fjögurra ára aldur barns þá fellur niður
fæðingarorlof umfram 96 daga.
Foreldraorlof (s. föräldraledighet) nemur 480
dögum fyrir parið. Hvort foreldri um sig fær
90 óframseljanlega daga en foreldrar mega
skipta hinum 300 dögunum sín á milli.
Greiðslur nema 80% af innkomu að hámarki
967 SEK (rúmlega 12.000 ISK) á dag fyrstu
390 dagana (s. sjukpenningnivå). Næstu 90
daga nemur greiðslan 180 SEK (rúmlega 2300
ISK) á dag (s. lägstanivå).24
Af hverju
fór bipolar
maðurinn
í spinning?
– Hann var svo
rapid cycling.
Hvaða áhrif hafði
nýi tækjabúnaðurinn á
fæðingarskurðdeildina?
– Hann skipti sköpum.