Félagsrit KRON - 15.12.1947, Blaðsíða 16

mönnum kleift að vinna sig smám
saman inn í félagið og greiða stofn-
gjöld með afborgunum. Árangurinn
var þó tiltölulega lítill. Aðalástæð-
urnar fyrir þessu virðast hafa verið
eftirfarandi: í fyrsta lagi hin háu
stofngjöld og samábyrgðin. Enginn
vafi er á því, að þetta hefur dregið
úr þáttöku í félaginu, þrátt fyrir
þær ráðstafanir, sem síðar voru gerð-
ar til þess að létta fyrir mönnum
með greiðslu stofngjalda. Ekki sízt
hlýtur þetta að liafa háð félaginu,
þegar starfandi voru önnur félög,
sem höfðu lægri stofngjöld og enga
samábyrgð. í öðru lagi náði félagið
aldrei verulegu sambandi við hinar
fjölmennu alþýðustéttir bæjarins.
Aðalforustumenn þess voru menn,
sem stóðu framarlega í samvinnu-
hreyfingu bændanna eða í Fram-
sóknarflokknum, og ekki höfðu
veruleg ítök meðal þessara stétta.
Varð þetta til að einangra félagið.
I þriðja lagi var félaginu stjórnað
af mikilli varfærni, og ekki keppt að
því að ráðast í miklar nýjungar eða
útþenslu. Hefur þetta orðið til að
draga úr aðsókn að félaginu, jafn-
framt og fámenni þess var ein or-
sök þessarar stefnu. í fjórða lagi
var verðlagningu félagsins hagað
þannig, að vörur voru yfirleitt seld-
ar á svipuðu verði og hjá kaup-
mönnum, en eftir á greiddur all-
hár arður'. Hins vegar var um leið
starfandi annað samvinnufélag í
bænum, Pöntunarfélagverkamanna,
er hagaði verðlagningu sinni all-
mjög á annan veg, sérstaklega fyrstu
starfsár sín, seldi lágu verði, en
greiddi engan eða lítinn arð. Enda
þótt þessi verðlagningaraðferð hafi
orðið til þess að styrkja K.R. fjár-
hagslega, þá má telja líklegt, að hún
hafi skapað því erfiðari aðstöðu í
samkeppninni við Pöntunarfélagið,
þar sem mönnum eðlilega hættir
við að líta fyrst og fremst. á verð-
ið.
Starfsemi félagsins var að mestu
bundin við eina matvöru- og ný-
lenduvöruverzlun ásarnt brauðgerð,
þó nokkur vísir væri seinustu árin
einnig risinn að víðtækari starfsemi.
Innan þessara vébanda fór þó starf-
semin mjög vaxandi og var orðin
allveruleg.
Fjárhagslega var félagið mjög
tryggt, og mun ekkert annað kaup-
félag hér í bænum hafa starfað á
eins traustum fjárhagsgrundvelli.
Lög þess og starfsemi voru sérstak-
lega við þetta miðuð, og mun hin
slæma reynsla fyrri kaupfélaga bæj-
arins í þessu efni hafa átt sinn þátt
í því. Þessi fjárhagslega gætni varð
þó hinsvegar til að tefja fyrir liraðri
þróun og mikilli aukningu með-
lima.
Varla er hægt að segja, að félagið
hafi nokkurntíma átt í verulegum
erfiðleikum að etja, en má þar þó
fremst nefna gjaldeyrisvandræðin,
sem sköpuðu nýjum fyrirtækjum
mikla örðugleika. Félagið naut:
góðrar aðstoðar SÍS, ekki sízt í
fyrstu byrjunarörðugleikunum.
Ásamt öðrum kaupfélögum og
pöntunarfélögum, sem hefja starf
46
Félagsril KRON