Félagsrit KRON - 15.12.1947, Page 24

blaðinu birtist óþvegin skamma-
grein um það, þar sem það er kallað
;,taglhnýtingur heildsalanna".
í fundargerðum stjórnarinnar er
skýrt frá því, að verksmiðj uvörur
hafi fengizt frá Akureyri, þrátt fyrir
viðskiptabannið. Komu vörur þess-
ar frá verksmiðjum KEA, og enda
þótt það komi ekki fram í fundar-
gerðum eða í blaðinu, þá mun
Pöntunarfélagið í þessari árás liafa
notið fulls stuðnings þessa stærsta
samvinnufélags landsins. Hvort sem
kaupmenn hafa óttazt, að viðskipta-
bannið næði ekki tilætluðum ár-
angri vegna aðstoðar annarra sam-
vinnufélaga, eða samheldni þeirra
hefur ekki verið hin bezta, þrátt
fyrir það, að um „tilverurétt verzl-
unarstéttarinnar" var að ræða, eða
að þetta hvort tveggja hefur komið
til, þá átti viðskiptabannið sér ekki
langan aldur. Á stjórnarfundi 12.
marz skýrir framkvæmdastjóri frá
því, að nokkrir hinna gömlu við-
skiptavina félagsins meðal heildsal-
anna séu nú farnir að linast, að
minnsta kosti í orði. Fáum dögum
síðar, eða 17. marz, eru síðan undir-
ritaðir samningar á milli Pöntunar-
félagsins annars vegar og Félags mat-
vörukaupmanna ltins vegar. Sam-
kvæmt þessum samningum var
Pöntunarfélaginu skylt að leggja
10% á pantaðar vörur í stað 5%
áður. Félaginu var þó heimilt að
greiða þessi 5% sem arð eftir á, og
var það gert. Ekki er hægt að sjá,
að viðskiptabannið hafi haft nokkur
áhrif á vöruveltu félagsins.
Vera má, að kaupmenn hafi
ímyndað sér, að þessi breyting á
verðlagningarvenjum, sem gerði
það að verkum, að hið lága vöru-
verð Pöntunarfélagsins var ekki eins
augljóst og áður, myndi draga úr
vexti og viðgangi félagsins. I árs-
skýrslu Pöntunarfélagsins fyrir árið
1935 segir, að heildsalar ltafi treyst
því, að félagsmenn myndu almennt
ekki þora að eiga þessi 5% inni hjá
félaginu, og þess vegna hætta við-
skiptum við það. Hvernig sem þessu
hefur verið varið, má fullyrða, að
þessir samningar hafi verið Pöntun-
arfélaginu til mikilla hagsbóta. Með
þeim var gengið inn á þá braut að
afla félaginu verulegs eigin starfs-
fjár, sem til lengdar var óumflýjan-
leg nauðsyn, ætti félagið að stækka
og eflast. Það má telja vafalítið, að
sumum forustumönnum félagsins
hafi verið þetta tilboð kaupmanna
kærkomið tilefni til að sveigja fé-
lagið inn á brautir, sem þeim var
ljóst, að það varð að ganga, en sem
fullur skilningur var enn ekki vakn-
aður um á meðal félagsmanna al-
mennt. í ársskýrslunni 1935 er frá
því skýrt, að þessi 5% álagning hafi
gert félaginu kleift að panta nokkr-
ar vörutegundir beint frá útlönd-
um og selja þær ódýrar en áður var.
Einnig að öðru leyti má telja, að
viðskiptabannið hafi verið félaginu
til blessunar. Það var áhrifamikil
hvatning til félagsmanna að standa
saman og efla félagið og sýndi þeim
ljóslega, hvað í húfi var.
Nokkuð kveður að árásum á
5-1
Félagsrit KRON