Morgunn - 01.06.1948, Blaðsíða 132
122
MORGUNN
ins hér á landi, er vitanlega Einar Hjörleifsson Kvaran.
Árið 1904, þegar hann var ritstjóri Norðurlands á Akur-
eyri, barst honum í hendur hið mikla höfuðrit F. H. Myers,
The Human Personolity. Einar H. Kvaran var vafalaust
þá þegar orðinn einhver víðlesnasti maður þjóðar vorrar
og búinn að ljúka blaðamennsku sinni fyrir vestan haf,
og af sögum sínum og ljóðum var hann orðinn einhver
ástsælasti rithöfundur þjóðarinnar. Ekki leikur það á
tveim tungum, að hann var einhver mesti vitmaðurinn
með þjóðinni, hann var frjálslyndur og hleypidómalaus,
og var þannig vel til þess fallinn, að veita viðtöku nýjum
sannleika. Hann tók bók Myers með forvitni hins fróð-
leiksfúsa manns, og undrun hans óx jöfnum höndum við
það, sem hann kom aftar í bókina. Gat þetta verið satt?
Var, þá eftir allt saman unnt að fá öruggt svar við spurn-
ingu mannsandans um ráðgátuna miklu, ráðgátu dauðans?
Hann aflaði sér þegar annarra bóka eftir mikilhæfustu
höfundana um málið, en sannfæringu um sannieiksgildi
þess fékk hann fyrst eftir miklar tilraunir með Indriða
Indriðason miðil, en var þá fluttur til Reykjavíkur. Og að
þessum tilraunum gekk hann ekki einn, því að þar hófst
samvinna hans við annan frumherjann, séra Harald
Níelsson. Á þessum árum var séra Haraldur að vinna að
stórvirki sínu, þýðing Gamla testamentisins úr hebresku.
Hann var glæsilega gáfaður maður og hafði lokið háskóla-
prófum sinum erlendis með hinu mesta lofti. Við Kaup-
mannahafnarháskóla var að mestu ráðandi hin íhaldssama
guðfræði, en í námsdvöl sinni við háskólann í Halle í
Þýzkalandi hafði hann kynnzt nýju guðfræðinni, sem
nokkuru róti hafði komið á trúarlíf hans. En einkum var
það þó við starf hans að biblíuþýðingunni, að honum varð
ljóst, hve afarröngum hugmyndum um hina helgu bók vat
haldið að mönnum í nafni vísindalegrar guðfræði. Þess-
vegna var hugur hans spurull og hinn ungi, gáfaði maður
opinn fyrir nýjum sannleika. Það er vafasamt með öllu,
hvort áframhald hefði orðið á áhuga þeirra félaga fyrir
J