Morgunblaðið - 18.12.1985, Side 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR18. DESEMBER1985
Sigurður Bjarnason
frá Vigur — sjötugur
Þó að mikið vatn hafi til sjávar
runnið og kringla heimsins hafi
endastungizt síöan við Sigurður
Bjarnason sátum saman á skóla-
bekk norður á Akureyri á árunum
upp úr 1930 og gengum út þaðan
með hvitan koll undir blæ himins
bliðan hinn 17. júni 1936, finnst
mér sem þessi hart nær hálfa öld
hafi verið undurfljót að líða.
Þó er ástæða til að hrökkva við
i dag, já einmitt í dag, því að nú
er Sigurður Bjarnason frá Vigur
orðinn sjötugur. Ég segi bara eins
og gamla fólkið sagði í ungdæmi
mínu: Tíminn líður, trúðu mér. En
það er þetta með hann Sigurð. Mér
finnst eins og ég hafi haft hann
fyrir augum mér, ungan, glaðan
og reifan, alla okkar ævi, þó að við
kæmum raunar hvor af sinu lands-
horni til Akureyrar, þegar við
vorum milli fermingar og tvítugs.
Að loknu stúdentsprófi bjuggum
við undir sama þaki á Gamla garði
i fjögur ár. Þá vildi stundum hitna
i kolunum f stúdentapólitikinni.
Sigurður var formaður stúdenta-
ráðs veturinn 1938—1939. Ég sat
þá raunar einnig í þessu gagn-
merka ráði, en á öndverðum meiði
og i liði minnihlutans, fékk þó að
vera ritari fyrir náð og miskunn
og eftir hefð. Ég reyndi af fremsta
mætti samkvæmt ritúalinu að vera
vondur við Sigurð og liðsodda
hans, en nóta bene, bara á fundum.
Þess á milli fór alltaf fjarska vel
á með okkur. Við sameinuðumst
einnig um að halda 1. desember
1938, á 20 ára afmæli fullveldisins,
sem allra hátiðlegastan. Ég man
ekki betur en það tækist bærilega.
En svo flókin voru ágreiningsmál
okkar, að jafnvel á tölvuöld hefur
heimurinn ekki fengið nokkurn
botn i, hvor okkar haföi réttara
fyrir sér, svo að þess var raunar
engin von, að við fengjum sann-
fært hvorn annan.
Ég dáist alltaf að því, hvað
Sigurður tók gagnrýni okkar svo-
kallaðra andstæðinga hans, sann-
gjarnri jafnt sem ósanngjarnri, af
miklu jafnaðargeði á þessum
árum. Ég hafði raunar áður áttað
mig á þvi, að Sigurður var drengur
góður, enda á hann til góðra að
telja, þar sem er Vigurfólkið,
Bjarni bóndi og hreppstjóri i Vig-
ur, Sigurðsson, prests, bónda og
alþingismanns sama staðar Stef-
ánssonar, og kona hans Björg
Björnsdóttir bónda og hreppstjóra
á Veðramóti Jónssonar. Ég átti
einu sinni þvi láni að fagna að
koma í Vigur. Það var í ágúst og
eindæma veðurblíðu. Sú stund líð-
ur mér seint úr minni, þó að komið
væri langt fram yfir eggtíð og
Sigurður þá víðs fjarri. Erfitt er
að segja, hvað eftirminnilegast er
frá þeirri dagstund, er dvalizt var
í eynni, en nefna má hið fagra
samræmi, sem þar ríkti yfir öllu,
heimilisbragnum, gestrisni hús-
ráöenda, landslagi eyjarinnar,
fjallasýninni, bátnum Vigur-
Breið, sem verið hafði í Vigur frá
því á 18. öld, kominn norðan af
Hornströndum, vindmyllu frá 19.
öld og æðarhreiðrum, að vísu tóm-
um orðnum, í garðveggjum við
hlaðvarpann. Það er því ekki nema
eðlilegt, að Sigurður Bjarnason,
sem alinn er upp í þessu umhverfi,
sé prúðmenni, viðmótsgóður og
glaðlyndur maður.
Sigurður Bjarnason á sér að
baki langan og annasaman starfs-
dag. Lögfræðiprófi lauk hann í
febrúar 1941. Hann varð alþingis-
maður 26 ára að aldri í aukakosn-
ingum sumarið 1941 I Norður-
ísafjarðarsýsiu og var þingmaður
þess kjördæmis og síðar I Vest-
fjarðakjördæmi að heita má sam-
fellt til 1970, er hann var kvaddur
til annarra starfa. Að vísu var
hann varaþingmaður Vestfjarða-
kjördæmis 1959—1963, en sat þó
öðru hverju á þingi öll þau ár. Á
þingferli sínum átti hann þó
stundum kappi að etja við fullhuga
eins og Hannibal Valdimarsson.
Frá 1970 hefur hann verið am-
bassador íslands, fyrst I Kaup-
mannahöfn og síðar í London og
seinustu árin í utanríkisráðuneyt-
inu með búsetu hér heima, en
hefur þó oft farið sendifarir í fjar-
læg lönd. Nú er hann t.d. fyrir
skömmu kominn úr för til Ind-
lands.
Jafnframt þingmannsstörfum
sínum var Sigurður Bjarnason
meðritstjóri Morgunblaðsins
1947—1970 (stjórnmálaritstjóri
1947—1956), en hafði þó áður grip-
ið þar í blaðamannsstörf. Einnig
var hann ritstjóri Vikublaðsins
Vestra á ísafirði 1942—1959 og
tímaritsins Stefnis 1950—1953.
Eins og kunnugt er, hafa öll þessi
rit verið málgögn Sjálfstæðis-
flokksins, sem Sigurður hefur allt-
af fylgt að málum. Má því með
sanni segja, að hann hafi dyggilega
goldið flokki sínum torfalögin.
Hann gat þó haft góða samvinnu
við menn úr öðrum flokkum, og
skildi vel nauðsyn þess.
Allt frá skólaárum hefur Sigurð-
ur lagt mikla rækt við íslenzkt
mál, enda er hann vel orði farinn
í ræðu og riti. Hefur það vitanlega
komið honum vel í hverju því
starfi, sem hann hefur tekizt á
hendur um dagana.
Sigurður hefur gegnt hinum
ábyrgðarmestu störfum í augsýn
alþjóðar. Hann hefur þolað það
vel, að kastljósi væri beint að
honum. Það næðir stundum napurt
um þá, sem lengi standa i þjóð-
málabaráttu, og Grímur Thomsen
kvaðst hafa sloppið kalinn á hjarta
úr höll Goðmundar konungs á
Glæsivöllum. Ekkert væri fjær
sanni en heimfæra nokkuð þvflíkt
upp á Sigurð Bjarnason frá Vigur.
Hann var og er gæddur bjarnyl,
hjartahlýr maður oggóðviljaður.
Við bekkjarsystkinin samfögn-
um Sigurði Bjarnasyni og fjöl-
skyldu hans í dag. Honum og konu
hans, hinni kunnu listakonu ólöfu
Pálsdóttur myndhöggvara, og
börnum þeirra hjóna, Hildi Helgu
og Ólafi Páli, sendum við einlægar
árnaðaróskir f tilefni dagsins.
Bjarni Vilhjilmsson
Sigurður Bjarnason, sendiherra,
er sjötugur í dag. Ég veit, að
margir verða til þess að tjá honum
þakkir fyrir samstarf og samleið
um lengri eða skemmri spöl, —
árna þeim frú ólöfu og fjölskyldu
þeirra blessunar og heilla við þessi
eyktamörk.
Mig langar að mega leggja hér
aðeins orð i belg, en leiðir okkar
Sigurðar lágu saman vestur við
Djúp, — á námsárum mínum hitt-
umst við stundum hér syðra og
yfir minningunum öllum, sem ég
á um samskipti okkar er óvenju
bjart.
Á æskuheimili mínu var Sigurð-
ur frá Vigur ávallt aufúsugestur
og ég veit, að svo var víða vestra,
er hann vann að málum manna
þar. Hér kom hann þá líka miklu
í verk, — átti góðan hlut að víð-
tækri þróun. Þegar hann hóf af-
skipti af opinberum málum, var
svo enn um byggðirnar í Norður-
ísafjarðarsýslu, að þær voru
næsta einangraðar, — ekki aðeins
frá höfuðborgarsvæðinu, heldur og
hver frá annarri, — jafnvel næstu
nágranna og heimkynni þeirra
þekktu menn oft aðeins af orð-
spori. Þar sem ég var kunnugastur,
voru bátarnir, sem lífsbjörgin var
sótt á, almennt ekki stærri en svo,
að menn drógu þá á land á sjálfum
sér að lokinni sjóferð, væri veður-
útlit ótryggt. tbúðarhús í nútima-
stíl voru ekki mörg. Fjöldi fólks
bjó þá enn í gömlum verbúðum,
misjafnlega vel upp gerðum, hús-
búnaður yfirleitt fábrotinn og fá-
tæklegur.
Þegar Sigurður lét af þing-
mennsku fyrir 15 árum, var hér
mikil breyting á orðin, — auðvitað
var hún ekki öll honum að þakka,
en hann kom hér þó margvíslega
við sögu. Þetta vissu menn og mátu
margir, þótt misjafnlega sé vísast
munað, eins og verða vill.
Fyrir Alþingiskosningarnar
1949 vann ég á kosningaskrifstofu
fyrir Sigurð á ísafirði og meðal
verkefna minna var að fara um
Inndjúpið til þess að afla undir-
skrifta stuðningsmanna hans. Mér
er minnistætt, hve vel mér var
tekið á bæjunum, — einnig hjá
oddvita yfirkjörstjórnar, þar sem
ég skilaði framboðsgögnum, en
hann var mjög eindreginn and-
stæðingur Sigurðar I stjórnmál-
um.
É g hafði það líka oft á tilfinn-
ingunni, að menn fögnuðu því
flestir, þegar Sigurður Bjarnason
birtist í Bolungavík, — yrðu glað-
ari í bragði og einhvern veginn
lukkulegri með lífið. Hann er
þeirrar gerðar, að þessi áhrif hefir
hann á fólk. Það er víst, að Sjálf-
stæðisflokkurinn fékk ófá atkvæði
út á Sigurð, meðan hann var virkur
á vettvangi stjórnmála, og þá ekki
síst meðan hann var þingmaður
Norður-ísfirðinga.
Það byggðist auðvitað á því,
hver hann er, — góðviljaður, glað-
ur og hlýr, traustur og umhyggju-
samur einstaklingum, — jafn-
framt þvi að vera heimsborgari,
sem ugglaust hefir svo komið þjóð
okkar að haldi, eftir að hann gerð-
ist starfsmaður utanríkisþjón-
ustunnar.
Vissulega hafði hann áhuga á
atkvæðum, meðan hann þurfti á
þeim að halda og kunni vel til
verka við öflun þeirra, en hann
hefir fyrst og fremst haft áhuga á
fólki. Fátt hefir honum verið ljúf-
ara en mega verða mönnum að liði.
Þessa nutum við Vestfirðingar vel
og lengi og raunar landsmenn allir,
beint og óbeint. Ég þykist líka vita,
að í útlöndum, þar sem einatt fýk-
ur í skjól og ýmislegt getur vafist
fyrir, hafi ósjaldan greiðst úr
málum, mönnum orðið bjartara
fyrir augum, þegar þeir fundu
Sigurð sendiherra.
Norræn samvinna er ein af
hugsjónum hans. Á því sviði hefir
hann mikið unnið og víða komið
við, sem hér verður eigi rakið. Ég
minnist þess, að eitt sinn kom
hann heim til mín I Bolungavik,
þeirra erinda að fá mig til að
standa þar fyrir deild í Norræna
félaginu, sem hann hugðist stofna.
Þegar við höfðum rætt málið um
hríð, var á mig kallað og meðan ég
sinnti því, sat sonur okkar hjóna,
5 ára sveinn, á tali við Sigurð.
Þegar hann fór, sagði drengurinn:
„Mikið var þetta skemmtilegur
maður, ég vildi, að hann kæmi
fljótt aftur, — hann talaði svo
mikið við mig.“
Þannig er Sigurður Bjarnason,
— hann á orð fyrir alla í ólíkustu
aðstæðum. Ugglaust hefir það
komið sér vel í erindrekstri hans
með öðrum þjóðum og víst er að
alúðin, — ylurinn I viðmóti hans
hefir auðveldað honum samskiptin
við ólíka einstaklinga. Sem þing-
maður Norður-lsfirðinga átti
hann vini og raunar örugga kjós-
endur langt út fyrir eigin flokks-
raðir. Kom þar margt til, en þó
að sjálfsögðu mannkostir hans og
hæfni fyrst og fremst. Menn dáðu
líka vígfimi hans á málþingum.
Hvergi naut hann sín betur, en þá
er marglitar örvar drifu að honum.
Þær greip hann oftast á lofti og
sendi aftur til síns heima. Það
voru þó oft engir aukvisar, er að
honum sóttu. Mikið mannval
keppti einatt um kjörfylgi Norð-
ur-ísfirðinga á þeim löngu liðnu
dögum, en dugði lítt að etja kappi
við Sigurð.
Vafalaust naut hann þess hér
líka, að ljómi stóð um nafn Sigurð-
ar í Vigur frá fyrri tíð. Afi hans,
sem hann er heitinn eftir, hafði
lengi gert garðinn frægan og for-
eldrar Sigurðar, Bjarni, hrepp-
stjóri í Vigur, og frú Björg héldu
vel i horfi. Orð fór af heimili þeirra
fyrir höfðingsskap og rausn, þann-
ig að Sigurður hafði vissulega gott
veganesti að heiman, — var vel úr
garði gerr.
í Vigur mætist gömul menning
og ný, — margt hugsað og skrifað,
fjölbreytileg störf unnin. Sigurður
hefir alla tið átt hlut að auðugu
lífi eyjafólksins. Sigur lifsins blas-
ir víða við, þegar varpland er
gengið um vor, þótt ýmislegt geti
ábjátað.
Fullur kapps, áræðis og bjart-
sýni hleypti Sigurður þá líka heim-
draganum og lagði á menntabraut.
Á skólaárunum aflaði hann sér
skotsilfurs með þvi að sækja sjó á
togurum og snemma naut hann
mikils trúnaðar af hendi félaga
sinna í starfi og námi. Hann
gegndi formennsku í stúdentaráði
og að loknu lögfræðiprófi sneri
hann sér alfarið að stjórnmálum.
Sigurður var kosinn á þing 26
ára gamall og á Alþingi átti hann
sæti næstum óslitið í tæpa þrjá
áratugi, í bæjarstjórn Isafjarðar
var hann lika um hríð og siðustu
15 árin hefir hann verið sendiherra
með mörgum þjóðum og sinnir
þeim starfa enn.
Samhliða þingmennskunni var
hann blaðamaður, — ritstjóri
Morgunblaðsins um langt skeið og
um árabil einnig Vesturlands. Með
skrifum sinum hefir hann vissu-
lega haft mikil áhrif, enda ritfær
í besta lagi, rökfastur og fundvís
á færar leiðir.
Áður var að því vikið, hve kapp-
ræður létu honum vel, — hann
þurfti ekki að beita kafbátahern-
aði. Mörgum munu líka minnis-
stæð sumarkomuerindi hans, er
hann flutti i útvarp. Hér naut sin
vel nærfærni hans og innsæi i
mannleg örlög, — söguþekking og
smekkvisi á mál, alúð hans og ást
á íslenskri náttúru.
Það hefir verið stiklað á stóru i
skrifi þessu, enda eigi ætlunin að
gera úttekt á starfi Sigurðar
Bjarnasonar eða rekja sögu hans.
Þetta átti aðeins að vera afmælis-
kveðja. Við þessi timamót er til
hans hugsað með virðingu og þökk
fyrir störfin öll i þágu lands og
lýðs.
Megi hann sæmdar njóta og
gleði við sólarsýn.
Þorbergur Kristjánsson
Oðruvísi tilfinning að koma í
Notre Dame en aðrar kirkjur
— segir Ragnar Björnsson sem heldur tónleika
í Notre Dame- kirkjunni í París 29. desember
RAGNAR Björnsson organisti og
skólastjóri Nýja tónfistarskólans
heldur tónleika f Notre Dame-
kirkjunni í París þann 29. desem-
ber nk. Þar flytur hann fjögur
verk, þar af tvö íslensk. Rætt var
við Ragnar í tilefni tónleikanna og
var hann fyrst spurður hvernig
hugmyndin að þessum tónleikum
varð til.
„Kona nokkur að nafni Miriam
Bat-Josep kom til mín eftir að
hafa heyrt mig spila hér heima og
spurði hvort ég hefði áhuga á að
spila í Notre Dame- kirkjunni. Ég
svaraði játandi án þess að hugsa
um það,“ sagði Ragnar. „Síðan fór
hún til Frakklands og hafði með
sér plötu sem ég hafði spilað inn
á. Svo heyrði ég ekkert meira um
þetta í langan tíma eða þar til
fyrir u.þ.b. mánuði. Þá fékk ég
bréf þar sem mér var boðið að
halda tónleika í kirkjunni þann 29.
desember. Ég ákvað að taka þessu
boði. Orgelið í kirkjunni er mjög
frægt, gifurlega stórt hljóðfæri og
mjög sérstakt.
Það eru oft haldnir tónleikar í
kirkjunni og ég held satt að segja
að þeir sem sjá um þessi mál í
þessum stóru kirkjum telji sig ekki
þurfa að greiða mönnum fyrir að
halda tónleika þar.“
- Hvað verðuráefnisskránni?
„Þetta verða stuttir tónleikar og
ég hef valið fjögur verk til flutn-
ings. Fyrst ber að nefna tvö íslensk
verk, Inngang úr Passacagiia eftir
Pál Isólfsson og Forleikinn um
sálminn sem aldrei var sunginn
eftir Jón Nordal. Þá spila ég Fant-
asía Trion Fale eftir Norðmanninn
Knut Nystet og Guð á meðal vor
úr Fæðingu frelsarans eftir Frakk-
ann Olivier Messiaen."
- Hefur þú tækifæri til að
kynnast hljóðfærinu fyrir tónleik-
ana?
„Já, ég fæ tima til að æfa mig
tvö kvöld fyrir tónleikana. Það
ætti að vera nægurtími.
Þetta verður eflaust skemmtilegt.
Ég hef ferðast víða og haldið tón-
leika, en þetta hljóðfæri er mjög
Ragnar Björnsson
. spennandi. Og vissulega er öðru- Dame- kirkjuna, en aðrar kirkjur,"
vísi tilfinning að koma inn í Notre sagði Ragnar Björnsson að lokum.