Morgunblaðið - 18.12.1985, Page 42

42
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR18. DESEMBER1985
A afmæli
Sigurðar frá Vigur
skyldi þessu linna? Eða er þetta
andlega harðlífi ólæknan^i?
X
Sigurður Bjarnason haslaði sér
ungur völl á Morgunblaðinu. Hann
var vinur Valtýs og frændi. Náinn
samstarfsmaður hans árum saman
og skrifaði einkum um stjórnmál.
Á þeim árum sem ég var blaða-
maður við Morgunblaðið var til-
kynnt að Sigurður væri stjórn-
málaritstjóri blaðsins en við breyt-
inguna 1956 varð hann ritstjóri
þess ásamt Einari Ásmundssyni,
en þeir Valtýr og Bjarni Bene-
diktsson voru þá nefndir aðalrit-
stjórar og Valtýr ábyrgðarmaður.
Við Sigurður urðum svo ritstjórar
saman 1959 og var þá aðalrit-
stjóratitillinn felldur niður en allir
ritstjórarnir fjórir jafn réttháir,
ef svo mætti segja. Bjarni Bene-
diktsson hætti ritstjórastörfum þá
um haustið og árið eftir kom
Eyjólfur Konráð Jónsson að blað-
inu. Það var 1. maí 1960 — og
mun það hafa verið framlag
blaðsins til hátíðahaldanna þann
dag! Vorum við þá enn fjórir rit-
stjórar þess þar til Valtýr Stefáns-
son lézt 1963. Við Sigurður og
Eyjólfur störfuðum síðan saman
við blaöið til 1970 þegar Sigurður
hvarf að sendiherrastörfum og þau
Ólöf hurfu af landi brott. Upp úr
því varð Styrmir Gunnarsson
einnig ritstjóri ásamt okkur
Eyjólfi Konráð sem lét af þeim
störfum í árslok 1974.
Ég rifja þetta ekki upp af hé-
góma, þótt ekkert okkar sé með
öllu laust við þann kvalsama
kvilla, heldur í því skyni að minna
á samhengið í sögu Morgunblaðs-
ins. Það er hverju blaði mikilvægt
að eiga rótsterka og innviðagóða
sögu sem styrkir tengsl við upp-
hafið en vísar jafnframt fram,
gerir miklar kröfur til endurnýj-
unar og ennþá meiri um forystu í
íslenzku þjóðlífi. Slíkt blað hlýtur
að eiga sér sterka og mikilvæga
sannfæringu og það á óhikað að
berjast fyrir þeim stjórnmálaskoð-
unum sem til var stofnað. Þannig
hefur Morgunblaðið ávallt reynt
að vera sjálfu sér trútt. Á sama
tíma sem við Morgunblaðsmenn
höfum reynt að losa um tengsl
blaðs og Sjálfstæðisflokks höfum
við hert varðstöðu um virðingu
einstaklinga í aðþrengdu umhverfi
enda ekki vanþörf á svo mjög sem
forsjárstefnan hefur rutt sér til
rúms og eflingu þess arfs sem
okkur er ætlað að varðveita — og
þá ekki sízt tungunnar sem er
fjöregg okkar og forsenda þess að
við erum sérstök þjóð sem hefur
mikilvægu hlutverki að gegna.
Sem stjórnmálamaður stóð Sig-
urður Bjarnason vörð um frelsi
einstaklinga, sjálfstæði þjóðar og
menningu. Þetta voru þær stoðir
sem skotið var undir sjálfstæðis-
stefnuna. Þessi arfur er einnig
hluti af sögu Morgunblaðsins sem
átti þátt í því á sínum tíma að
borgaraleg öfl í þjóðfélaginu sam-
einuðust í einum flokki. Síðan
hefur mikið vatn runnið til sjávar.
Átök hafa verið hörð, grálegir
tímar lagzt að eins og verða vill.
En hugsjón manngildis og frelsis
heldur velli.
XI
Nú eru borgaraleg öfl víðar en
í Sjálfstæðisflokknum. Jafnvel
Alþýðubandalagiö hefur hneigzt
til íhaldssamari stefnu en áður.
Og er það vel. Rússar hafa einnig
glatað byltingunni sinni og eru nú
í óðaönn að framfylgja heims-
valdastefnu með hefðbundnum
hætti. Þannig er allt í grænum
sjó og náðin aldeilis óendanleg eins
og Magnús dósent komst að orði,
einnig í stjórnmálum. Það var á
þeim árum þegar þingmenn sögðu
eftirminnilega hluti til að
skemmta fólki: Nú tala ég ekki
Peningamarkadurinn
r S
GENGIS-
SKRANING
Nr. 240 - 17. desember 1985
Kr. Kr. Toll-
Kin.KI.09.l5 Kaup Sala gengi
Dollari 41,930 42,050 41,660
SLpund 60,559 60,733 61461
Kan.dollari 30,046 30,131 30,161
Dönskkr. 4,6064 4,61% 4,5283
Norskkr. 5,4994 5,5151 5,4611
Sænskkr. 5,4650 5,4806 5,4262
Fi. mark 7,6550 7,6769 7,6050
Kr.franki 5,4643 5,4799 54770
Belg. franki 0,8189 0,8212 04100
Sv.franki 19,9505 20,0076 19,9140
Holl. gyllini 14,8417 14,8842 14,5649
V-þ. mark 16,7218 16,7697 16,3867
iLlíra 0,02450 0,02457 0,02423
Austurr. sch. 2,3800 2^868 2,3323
PorL escudo 0^645 04653 0,2612
Sp.peseti 04691 04699 04654
Jap.yen 0,20778 040837 040713
Irskt pund 51,580 51,728 50,661
SDR(SérsL 45,6341 45,7647 45,3689
V y
INNLÁNSVEXTIR:
Sparwjóðsbækur.................... 22,00%
Sparájóðsreikningar
með 3ja mánaða uppsðgn
Alþýðubankinn............... 25,00%
Búnaóarbankinn...... ....... 25,00%
lönaóarbankinn.............. 23,00%
Landsbankinn................ 23,00%
Samvinnubankinn............. 25,00%
Sparisjóöir................. 25,00%
Útvegsbankinn............... 23,00%
Verzlunarbankinn............ 25,00%
með 6 mánaða uppsögn
Alþýóubankinn............... 30,00%
Búnaóarbankinn.............. 28,00%
lónaóarbankinn.............. 28,00%
Samvinnubankinn............. 30,00%
Sparisjóóir................. 28,00%
Útvegsbankinn............... 29,00%
Verzlunarbankinn............ 31,00%
með 12 ménaða uppsðgn
Alþýðubankinn............... 32,00%
Landsbankinn.................31,00%
Útvegsbankinn............... 32,00%
Innlánsskírteini
Alþýóubankinn............... 28,00%
Sparisjóóir................. 28,00%
Verðtryggðir reikningar
miðað við lánsk jaravisitölu
með 3ja mánaða uppsðgn
Alþýöubankinn................ 1,50%
Búnaöarbankinn............. 1,00%
Iðnaðarbankinn............... 1,00%
Landsbankinn................. 1,00%
Samvinnubankinn.............. 1,00%
Sparisjóóir.................. 1,00%
Útvegsbankinn................ 1,00%
Verzlunarbankinn............. 2,00%
með 6 mánaða uppsögn
Alþýðubankinn................ 3,50%
Búnaðarbankinn............... 3,50%
Iðnaðarbankinn............... 3,50%
Landsbankinn................. 3,50%
Samvinnubankinn.............. 3,00%
Sparisjóóir.................. 3,00%
Útvegsbankinn................ 3,00%
Verzlunarbankinn.............. 340%
með 18 mánaða uppsðgn:
Útvegsbankinn................ 7,00%
Ávísana- og hiaupareikningan
Alþýóubankinn
— ávísanareikningar..... 17,00%
— hlaupareikningar....... 10,00%
Búnaóarbankinn............... 8,00%
Iðnaöarbankinn............... 8,00%
Landsbankinn................. 10,00%
Samvinnubankinn.............. 8,00%
Sparisjóöir................. 10,00%
Útvegsbankinn................ 8,00%
Verzlunarbankinn............ 10,00%
Stjömureikningan I, II, III
Alþýöubankinn................ 9,00%
Safniái - heánifcsián - B-ttn - pkislán
með 3ja til 5 mánaða bindingu
Iðnaðarbankinn.............. 23,00%
Landsbankinn................ 23,00%
Sparisjóóir................. 25,00%
Samvinnubankinn............. 23,00%
Útvegsbankinn............... 23,00%
Verzlunarbankinn............ 25,00%
6 mánaða bindingu eða lengur
lönaöarbankinn.............. 26,00%
Landsbankinn................ 23,00%
Sparisjóöir................. 28,00%
Útvegsbankinn............... 29,00%
Innlendir g jaldeyrisreikningar:
Bandarikjadollar
Alþýöubankinn.............." 8,00%
Búnaðarbankinn............... 7,50%
Iðnaðarbankinn............... 7,00%
Landsbankinn................. 7,50%
Samvinnubankinn.............. 7,50%
Sparisjóðir.................. 8,00%
Útvegsbankinn................ 7,50%
Verzlunarbankinn............ 7,50%
fyrir hönd Sjálfstæðisflokksins,
heldur skynseminnar, sagði Gísli
Jónsson í ræðu á Alþingi. Húmorn-
um hefur hrakað.
íhaldssemi allaballanna kom
rækilega I ljós í átökunum um
endurnýjun skólakerfisins á sjö-
unda áratugnum en þá ætlaði allt
um koll að keyra út af sjálfsögðum
og nauðsynlegum breytingum. Þá
prédikuðum við Morgunblaðsmenn
uppgjör við úrelta menntalöggjöf
og endurnýjun í samræmi við
breyttar aðstæður. Alþýðubanda-
lagið streittist á móti. Margir aðrir
andæfðu.
Allt sýnir þetta að tíminn er
miskunnsamur samverji. Hann
sker ekki sína alvarlegu fyndni við
nögl. Mikil er glettni guðanna(!)
Glysgjörn og ókotmannleg sú for-
sjón sem skammtar okkur söguleg-
ar uppákomur með þeim hætti sem
raun ber vitni, tekur okkur á beinið
og tuktar okkur til. Nú eru róttæk-
ir menn íhaldssamir og margir
íhaldsmenn eins og kálfar á vori.
Þó vilja súsarar eitthvert sérstakt
aðhald í menningarmálum eins og
þar sé þjóðfélagsmeinið! Samt
bendir Bragi Ásgeirsson á það í
athyglisverðu samtali í Morgun-
blaðinu sl. laugardag að hér sé
einungis 0,37% af tekjum ríkisins
varið til lista, en sambærilegar
tölur séu 2% á Norðurlöndum og
4% í Frakklandi. í þessum tekjum
ríkisins er milljóna söluskattur af
bókum íslenzkra höfunda sem
rennur að mestu í fyrirgreiðsluhít
misjafnlega vandaðra pólitíkusa.
Það er ekkert skrýtið þótt fjárveit-
inganefnd sjái ekki út úr auga við
að skipta þessum fjármunum
annarra og dreifa þeim milli at-
kvæða. Nú er einnig eitthvað verið
að amast við Háskólanum! Samt
er menntun hagkvæmasta fjár-
festingin eins og öflugt trygginga-
kerfi og pottþétt heilsugæzla eru
aðalsmerki velferðarþjóðfélags.
Þekking er hagkvæmasta leiðin til
velferðar, þótt hún sé ekki ávallt
stytzt, fljótt á litið. Enginn nýtur
eins góðs af þekkingu og launafólk.
Unga Island var blað sem gefið
var út þegar ég var drengur. Nú
er þetta unga ísland uppákomur
og popp og ekkert við það að at-
huga. En þetta ísland er einnig
komið inní Alþingi, það var verra.
Ég hef samt stundum gaman af
poppíhaldinu. En ekki alltaf, t.a.m.
ekki þegar það er að amast eitt-
hvað við námslánum ungs mennta-
fólks. Að vísu fær það háar upp-
hæðir og þeim refsað eða sagðir
vanhæfir sem vinna. Það er ótækt.
Þessu má hallvika til svo að notað
sé vestfirzkt orðfæri menntamála-
ráðherra. Ungir dugandi mennta-
menn eiga ekki að líða fyrir lið-
leskjur. Það á að rétta grasinu
hjálparhönd eins og bændur gera.
Það er engin tilviljun að 10—15
sinnum fleiri menntamenn starfa
í atvinnulífi Japana en hiutfalls-
lega hjá okkur, hefur forsætisráð-
herra sagt mér. Þeir standa sig
líka öðrum þjóðum betur.
Vísindi og tækni hafa gert
launafólki lífið bærilegt. Vísinda-
menn, agaðir af æðri menntun
háskólanna, hafa sýnt okkur
muninn á gnægð og gæðum, grjóti
og gulli. Ékkert mun halda við
lífsháttum okkar nema þessi vís-
indi, og þá einkum raunvísindi.
En þau eru eins og líkami utan
um sálina. Hugvísindi eru ekki
síður mikilvæg því að þau fjalla
um manninn sjálfan en ekki af-
komu hans. Þekking er hvítur
galdur sem stjórnmálamenn eiga
ekki að amast við, heldur hvetja
til. Hún er kannski eina von okkar,
hún og skáldskapurinn um mann-
inn á guðs vegum. Sá skáldskapur
hefur birzt okkur í mörgum mynd-
um.
Ásberg Sigurðsson, vinur Sig-
urðar Bjarnasonar og um tíma
arftaki á þingi, ólst upp hjá for-
eldrum sínum í (Jtgörðum við
Kaplaskjólsveg. Hann hefur sagt
mér þegar verðandi nóbelsskáld
kom þangað í heimsókn eftir dvöl-
ina hjá Benediktsmunkum í
Lúxemburg. Ásdís Þorgrímsdóttir
móðir Ásbergs bauð skáldinu unga
mjólkurglas að drekka en hann
hafnaði boðinu og sagði, Ég drekk
bara blávatn eins og englarnir í
himnaríki. Mörgum árum síðar
voru þeir Ásberg og Halldór Lax-
ness samskipa á Gullfossi og þá
minnti Ásberg skáldið á þessi
fyrstu kynni þeirra. Þá sagði
Halldór, Já, ég var snemma furðu-
fugl!
Það er í furðufuglunum sem
Island hefur risið hæst(!)
XII
Skáldskapur er dýrkeyptur, það
vita þeir sem við hann fást. Og
þekkingu fá menn ekki gefins. Það
vissu gömlu marxistarnir öðrum
mönnum betur. Styrkur þeirra var
djúpstæð þrá eftir forystu í menn-
ingarmálum og krafa um bættan
hag launþega. En þegar sæluríkin
fóru veg allrar varaldar, hvert á
fætur öðru, gufuðu þeir upp, hurfu.
Nú standa allaballarnir hallari
fæti en áður þegar Sigurður
Bjarnason og hans kynslóð var að
berja á þeim í Morgunblaðinu og
annars staðar. Og nú er Alli vinur
okkar á beininu. „Það kostar að
vera karlmaður, Þórður Sturlu-
son(!)“. Enn ein gerningahríðin
hefur dunið yfir. Sjálfstæðisflokk-
urinn er eins og hafskip í hafróti.
En vonandi nær flokkurinn áttum.
Það þarf að stilla kompásinn.
Ungu mennirnir í brúnni ættu að
geta haldið sjó, fullhugar eins og
Þorsteinn Pálsson og Davíð Odds-
son. Skárra væri það nú(!)
En það þarf að halda vel á spöð-
unum. Nú fá svokallaðir athafna-
menn milljónatuga veðlaus lán.
Það þótti ekki góð latína í gamla
daga. Nú er af sem áður var þegar
útgerðarmaður kom til banka-
stjóra síns og bað um meira lán.
Hann væri að lengja bátinn sinn
og þyrfti á aðstoð að halda. Banka-
stjórinn spurði um veðið. Útgerð-
armaðurinn þóttist fær í flestan
sjó og benti hróðugur á veð I eikar-
bátnum sínum. Nei, sagði banka-
stjórinn, þér fáið ekkert lán, þér
hafið sagað veðið í sundur. Svona
bankastjórar eru víst að verða fá-
gætir.
XIII
Pólitískir tilburðir eru ungu
fólki einatt óskiljanlegur farsi. Við
hin erum farin að sjóast. Við
skynjum vistina hjá Goðmundi
kóngi sem alvarlega fyndni. Við
tökum trúðum og leikurum Goð-
mundar kóngs af þeirri háttvísi
sem Alþingi á skilið. Vitum samt
að lítt er af setningi slegið. Þekkj-
um þessa skrínlögðu heimsku og
Steriingspund
Alþýðubankinn.............. 11,50%
Búnaðarbankinn............. 11,00%
Iðnaðarbankinn............. 11,00%
Landsbankinn............... 11,50%
Samvinnubankinn............ 11,50%
Sparisjóðir................ 11,50%
Útvegsbankinn.............. 11,00%
Verzlunarbankinn........... 11,50%
Veetur-þýsk mörk
Alþýðubankinn............... 4,50%
Búnaöarbankinn.............. 4,25%
Iðnaðarbankinn.............. 4,00%
Landsbankinn................ 4,50%
Samvinnubankinn............. 4,50%
Sparisjóðir................. 4,50%
Útvegsbankinn............... 4,50%
Verzlunarbankinn............ 5,00%
Danskarkrónur
Alþýðubankinn............... 9,50%
Búnaðarbankinn.............. 8,00%
lönaðarbankinn.............. 8,00%
Landsbankinn.............. 9,00%
Samvinnubankinn............. 9,00%
Sparisjóöir................. 9,00%
Útvegsbankinn............... 9,00%
Verzlunarbankinn........... 10,00%
ÚTLÁNSVEXTIR:
Almennir vixlar, lorvextir:
Landsbankinn............... 30,00%
Útvegsbankinn.............. 30,00%
Búnaöarbankinn............. 30,00%
lönaöarbankinn............. 30,00%
Verzlunarbankinn........... 30,00%
Samvinnubankinn............ 30,00%
Alþýöubankinn.............. 29,00%
Sparisjóöir................ 30,00%
Viðskiptavíxlar
Alþýðubankinn.............. 32,50%
Landsbankinn............... 32,50%
Búnaöarbankinn............. 34,00%
Sparisjóöir................ 32,50%
Yfirdráttarlán af hlaupareikningum:
Landsbankinn............... 31,50%
Útvegsbankinn.............. 31,50%
Búnaöarbankinn..............31,50%
lönaöarbankinn............. 31,50%
Verzlunarbankinn........... 31,50%
Samvinnubankinn.............31,50%
Alþýðubankinn.............. 31,50%
Sparisjóðir................ 31,50%
Endurselianleglán
fyrir innlendan markaö............ 28,50%
lán í SDR vegna útfl.framl......... 9,50%
Bandarikjadollar............ 9,50%
Stedingspund............... 12,75%
Vestur-þýsk mörk............ 6415%
Skuldabréf, almenn:
Landsbankinn................ 32,00%
Útvegsbankinn............... 32,00%
Búnaöarbankinn.............. 32,00%
Iðnaðarbankinn.............. 32,00%
Verzlunarbankinn..............32,0%
Samvinnubankinn............. 32,00%
Alþýðubankinn............... 32,00%
Sparisjóðir................. 32,00%
Viðskiptoskuldabréf:
Landsbankinn................ 33,00%
Búnaðarbankinn.............. 35,00%
Sparisjóðirnir.............. 35,00%
Verðtprggð lán miðað við
lánskjaravisitölu
í allt að 2 'h ár...................... 4%
lengur en 2!ó ár....................... 5%
Vanskilavextir........................ 45%
Óverðtryggð skuldabréf
útgefin fyrir 11.08. ’84 .......... 32,00%
Lífeyrissjóðslán:
Lífeyrissjóður starfsmanna ríkis-
ins:
Lánsupphæö er nú 400 þúsund krón-
ur og er lániö vísitöiubundiö meö
lánskjaravísitölu, en ársvextir eru 5%.
Lánstími er allt aö 25 ár, en getur
verið skemmri, óski lántakandi þess,
og eins ef eign sú, sem veö er í er
lítilfjörleg, þá getur sjóöurinn stytt
lánstímann.
Greiöandi sjóösfélagar geta sótt
um lán úr lífeyrissjóönum ef þeir hafa
greitt iðgjöld til sjóösins i tvö ár,
miöað viö fullt starf. Biðtími eftir láni
er sex mánuöir frá því umsókn berst
sjóönum.
Lífeyrissjóöur verzlunarmanna:
Lánsupphæö er nú, eftir 3ja ára aöild
aö lífeyrissjóönum, 216.000 krónur,
en fyrir hvern ársfjóröung umfram 3
ár bætast viö lánið 18.000 krónur,
unz sjóðsfélagi hefur náö 5 ára aöild
aö sjóönum. A tímabilinu frá 5 til 10
ára sjóösaöild bætast viö höfuöstól
leyfilegar lánsupphæöar 9.000 krón-
ur á hverjum ársfjórðungi, en eftir
10 ára sjóösaðild er lánsupphæðin
oröin 540.000 krónur. Eftir 10 ára
aöild bætast við 4.500 krónur fyrir
hvern ársfjóröung sem líður. Því er í
raun ekkert hámarkslán í sjóönum.
Höfuöstóll lánsins er tryggöur meö
lánskjaravísitölu, en lánsupphæöin
ber nú 5% ársvexti. Lánstíminn er
10 til 32 ár aö vali lántakanda.
Þá lánar sjóðurinn meö skilyrðum
sérstök lán til þeirra, sem eru eignast
sína fyrstu fasteign og hafa greitt til
sjóösins samfellt í 5 ár, kr. 590.000
til 37 ára.
Lánskjaravísitala fyrir desember
1985 er 1337 stig en var fyrir nóv-
ember 1301 stig. Hækkun milli mán-
aðanna er 2,76%. Miöaö er viö vísi-
töluna 100 í júní 1979.
Byggingavísitala fyrir október til
desember 1985 er 229 stig, og er
þá miðað viö 100 í janúar 1983.
Handhafaskuldabréf í fasteigna-
viöskiptum. Algengustu ársvextir eru
nú 18—20%.
Sérboð
Nafnvextir m.v. Höfuóstóls-
óverðtr. verðtr. Verðtrygg. færslurvaxto
Óbundið fé kjðr kjör timabil vaxtoáári
Landsbanki, Kjörbók: 1) ?—36,0 1,0 3mán. 1
Útvegsbanki, Abót: 22-34,6 1,0 1mán. 1
Búnaðarb.,Sparib: 1) 7-36,0 1,0 3mán. 1
Verzlunarb., Kaskóreikn: 22-31,0 3,5 3mán. 4
Samvinnub., Hávaxtareikn: 22-31,6 1-3,0 3mán. 2
Alþýðub., Sérvaxtabók: 27-33,0 4
Sparisjóöir, Trompreikn: 32,0 3,0 1 mán. 2
Iðnaðarbankinn: 2) Bundiðfé: 28,0 3,5 1 mán. 2
Búnaðarb., 18 mán. reikn: 39,0 3,5 6mán. 2
1) Vaxtaleiðrétting (úttektargjald) er 1,7% hjá Landsbanka og Búnaðarbanka.
2) Tvær úttektir heimilaðar á hverju sex mánaöa tímabili án, þes aö vextir lækki.