Morgunblaðið - 18.12.1985, Blaðsíða 45

Stjórnarfrumvarp:
MORGUNBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR18. DESEMBER1985
45
hinna sem berja sér á brjóst og
þakka guöi fyrir að vera ekki eins
og aðrir menn, því að þeir séu á
móti kvótanum, en þó verði þeir
að vera með honum þar sem
samtök útgerðarmanna mæli
með honum.
Mikið vald er Landssambandi
ísl. útvegsmanna gefið. Sjálfsagt
er að hlusta á rödd slíkra sam-
taka. Útgerðarmenn eiga hér
vissulega hlut að máli. En svo er
einnig um fleiri. Ekki er sjó-
mönnum óviðkomandi stjórn
fiskveiða né samtökum sjó-
manna, yfirmanna og undir-
manna. Sama verður sagt um
eigendur fiskvinnslufyrirtækj-
anna og samtaka þeirra. Og ekki
má gleyma fólkinu sem vinnur
við fiskinn, verkafólkinu í fisk-
iðnaðinum og hagsmunasamtök-
um þess.
Þegar grannt er skoðað eru það
harla margir landsmenn sem eiga
hlut að máli þegar mótuð er
stefnan í fiskveiðunum. Ætli það
varði raunar ekki allan landslýð
hver stefnan er i grundvallarat-
vinnuvegi þjóðarinnar. Þetta
verður umfram allt að hafa í
huga við mótun fiskveiðistefn-
unnar. Meira að segja verður að
gjalda varhug við því að láta
ánetjast af sérhagsmunum, sem
einstakir aðilar kunna að hafa.
Hagur alþjóðar verður ávallt að
vera í fyrirrúmi.
Og sérhagsmunir geta sagt til
sín með mismunandi móti. Sér-
hagsmunirnir geta jafnvel tekið
á sig hinar furðulegustu myndir.
Það eru t.d. sérhagsmunir þeirra
félaga LÍU sem eiga skip sem
ekki er haldið út til veiða en gerð
eru út til sölu á veiðikvóta. En
slíkir hagsmunir þurfa ekki að
vera hagsmunir útgerðarinnar í
heild hvað þá heldur þjóðar-
hagsmunir. Sumir geta tekið sitt
á þurru við skipulag kvótakerfis-
ins, en það breytir engu um eðli
þess og skaðsemi fyrir þjóðar-
heildina. Það er hægt að venja
hagsmunahópa eða jafnvel heilar
stéttir með gjöf á ríkisjötuna. En
það rekur að sláturtíðinni fyrr
eða síðar. Þeir sem njóta öryggis
ríkisafskiptanna í bili verða
óþarfir til lengdar við framtíðar-
skipulag rikishnappheldunnar.
Þannig geta misskildir eigin-
hagsmunir leitt til sjálfstor-
tímingar. Svo geta krosstré
brugðizt sem önnur tré, ef ekki
er að gáð.
Sósíalismi til
frambúðar
Kunnugt er dæmi úr brezkri
sögu. Þegar Bretar háðu sína
hetjubaráttu í heimsstyrjöldinni
síðari, settu þeir upp kerfi ríkis-
afskipta og ríkishafta sem stríðs-
reksturinn krafði. Sérstakt ráðu-
neyti hafði með þessi mál að gera.
Eftir styrjöldina kom til valda
sósíalistastjón í Bretlandi. Þessi
stjórn taldi rétt að viðhalda í
ýmsu því kerfi sem komið var upp
í stríðinu, því að það væri einföld
leið til að koma á skipan sósíal-
isma til frambúðar. Þegar stjórn-
artímabili sósíalista lauk og
Ihaldsflokkurinn kom til valda á
ný undir forustu Winston Churc-
hill var sérstöku ráðuneyti falið
að afnema kerfi ríkisafskipta og
ríkishafta sem komið hafði verið
upp í stríðinu. Það vildi svo til
að sami maðurinn var sá ráð-
herra sem hafði verið falið að
byggja kerfið upp og sem fékk
það hlutverk að rífa það niður.
Sá merki stjórnmálamaður sem
þessu tvíþætta hlutverki gegndi
segir í ævisögu sinni að hlutverk
sitt hafi verið vandasamt í báðum
tilfellum en sínu erfiðara hafi
verið að rífa kerfið niður. Þar
hafði komið til að ýmsir þeirra
sem kerfið varðaði mest í fram-
kvæmd, iðjuhöldar og verzlunar-
jöfrar, hafi viljað viðhalda kerf-
inu, þegar hér var komið. Þeir
hafi verið orðnir vanir ríkisaf-
skiptunum, sem veitt hafi þeim
visst öryggi, því að þeir hafi haft
sitt á þurru og ekki þurft að sæta
áhættunni sem fylgir frjálsri
samkeppni. Málið var þeim mun
erfiðara þar sem hér áttu í hlut
máttarstólpar íhaldsflokksins,
segir hinn merki stjórnmálamað-
ur, sem hér kemur við sögu. En
breski íhaldsflokkurinn ákvað að
kerfið skyldi lagt niður hvað sem
liði hagsmunum iðjuhölda og
verzlunarjöfra vegna þess að
þjóðarhagsmunir krefðust. Og
svo var litið á að iðjuhöldar og
verzlunarjöfrar gætu ekki gegnt
sínu mikilvæga hlutverki í skipu-
lagi sósíalisma heldur einungis
við skipulag frjálsrar verzlunar.
íhaldsflokkurinn var ekki hand-
bendi sérhagsmuna heldur
tryggði þjóðarhagsmuni.
Frelsi til athafna virt
Vaxtafrádráttur
húsnæðislána
Ólgaí
Alþýðu-
bandalagi
Skúli Alexandersson (Abl.—VI.)
lýsti því yfir í umræðu í efri deild
um kvótafrumvarpið, að hann hefði
sagt sig úr iðnaðarnefnd þingdeild-
arinnar, hvar hann sat sem fulltrúi
Alþýðubandalagsins. Skúli mun
hafa verið að mótmæla afstöðu
nokkurra þingmanna flokks síns,
ekki sízt Hjörleifs Guttormssonar,
sem studdu kvótann. Káti maður-
inn við hlið hans er Steingrímur
J. Sigfússon (Abl.—Ne.).
*
afnumiÖ“
Hér fer á eftir kafli úr þingræðu
Þorvalds Garðars Kristjánssonar
(S—Vf.) um kvótamálið. Fyrirsagnir
eru blaðsins.
Sérhagsmunir —
Þjóðarhagur
Þegar allt um þrýtur benda
formælendur kvótakerfisins á, að
útgerðarmenn sjálfir, sem eiga
að búa við stjórnkerfið, séu því
samþykkir og vilji við það una.
Þetta er haldreipi þeirra sem
boða kvótakerfið sem fagnaðar-
erindi og unnið hafa leynt og ljóst
að því að samtök útgerðarmanna
tækju afstöðu með kvótanum. En
þetta er ekki síður skálkaskjól
Tveir Vestfirðingar á þingi: forsætisráðherra og forseti Sameinaðs þings
Fram hefur verið lagt stjórnar-
frumvarp sem gengur til móts við
tillögur milliþinganefndar um hús-
næðismál, sem falið var aö kanna
greiðsluvanda íbúðareigenda, varð-
andi vaxtafrádrátt tekjuskattslaga.
Tillögur nefndarinnar vóru:
1) að vextir og verðbætur af sjálf-
skuldarábyrgðarlánum til hús-
næðismála njóti sama réttar og
veðlán, 2) að frádráttartímabil
vaxta af skammtímalánum lengist
úr 3 og 6 árum og í 4 og 7 ár vegna
tekjuársins 1985, 3) að ákvæði um
lántökukostnað og frádráttar-
bærni vaxta verði gerð ótvíræð og
4) að hámark verðtryggingar- og
vaxtafrádráttar verði endurskoðað
til hækkunar. Athuguð verði teng-
ing hámarksins við hreina eign.
Ríkisstjórnin hefur ákveðið að
verða þegar við tillögum nefndar-
innar í fyrsta og öðrum lið og
raunar þriðja lið, að því er varðar
stimpilgjöld og þinglýsingarkostn-
að. Frumvarpið felur þessi atriði
í sér. Á þeim skamma tíma sem
til stefnu er til jóla eru hinsvegar
ekki talin tök á því að endurskoða
frekar ákvæði laganna um vaxta-
frádrátt í því skyni að gera þau
víðtækari og skýrari eins og í til-
lögu nefndarinnar segir.
Þorvaldur Garðar Kristjánsson:
„Kvótakerfið verði
Skammstafanir í
stjórnmálafréttum
í stjórnmálafréttum Morg-
unblaösins, svo sem þingfrétt-
um, eru þessar skammstafanir
notaðar. Fyrir flokka: A: Al-
þýöuflokkur; Abl.: Alþýðu-
bandalag; BJ: Bandalag jafn-
aðarmanna; F: Framsóknar-
flokkur; Kl.: Kvennalisti; Kf.:
Kvennaframboð; S: Sjélfstæð-
isflokkur. Fyrir kjördæmi: Rvk:
Reykjavík; VI: Vesturland; VI:
Vestfirðir; NV: Norðurland
vestra; NE: Norðurland eystra;
Al: Austurland; Sl: Suöurland;
Rn: Reykjanes.
Stuttar þingfréttir:
Þingmaður ber ósannindi á ráðherra
Guðrún Helgadóttir (Abl.-Rvk.)
kvaddi sér hljóðs um þingsköp í
Sameinuðu þingi í gær og skilaði
skriflegu svari fjármálaráðherra
um kaup á Dauphine-þyrlu Land-
helgisgæzlunnar í hendur forseta.
Taldi Guðrún svarið ekki mark-
tækt og taldi að landbúnaðarráð-
herra og fjármálaráðherra hefðu
sagt Alþingi ósatt um þessi kaup.
Þorvaldur Garðar Kristjánsson
(S-Vf.), forseti Sameinaðs þings,
áminnti þingmanninn um orð-
bragð, að ekki væri heimilt að
segja að ráðherrar eða þingmenn
lygju. Ef svar væri ófullnægjandi
að dómi þingmanns væri honum
í lófa lagið að spyrja á ný og
æskja fyllri upplýsinga. Ekki
væri hinsvegar hægt að skila
þingskjali, eins og þingmaðurinn
færi fram á. Þingskjal er þing-
skjal, eins og forseti komst að
orði.
Guðrún gerði sérstaklega að
umræðuefni það sem í svari stóð.
að „ókunnugt væri um hver var
umboðsaðili Aerospatialeverk-
smiðjunnar 1980“. Svar við því
væri raunar að finna í riti sem
heitir „íslenzk fyrirtæki". Það
var núverandi iðnaðarráðherra.
Nafn umboðsaðilans skipti í
sjálfu sér ekki máli heldur hitt
að skýra rétt frá.
Eiður Guðnason (A-VI.) sagði það
eitt að þingmaður bæri ráðherrum
á brýn röng svör væri bæði
áhyggju- og rannsóknarefni.
Fáum fyrirspurnum
ósvarað
Jóhanna Helgadóttir (A-Rvk.),
Steingrímur J. Sigfússon (Abl.-
NE), Kristín S. Kvaran
(BJ-Rvk.), Kolbrún Jónsdóttir
(BJ-NE) kvöddu sér hljóðs um
þingsköp og kvörtuðu yfir því að
ráðherrar hefðu ekki enn svarað
fyrirspurnum um ýmis efni.
Þorvaldur Garðar Kristjáns-
son, forseti, sagði aðeins fimm
fyrirspurnum ósvarað, sem
munnlegs svars væri óskað við.
Væri það óvenju lítið. Fyrir-
spurnir, sem skriflegs svars væri
óskað við, væru fleiri. Hann
kvaðst myndu ýta eftir svörum
ráðherra.
Enginn umræöa um skýrslu
utanríkisráðherra
Skýrsla utanríkisráðherra
„um töf á brottför sovézka utan-
ríkisráðherrans" kom til umræðu
í Sameinuðu þingi í gær, en þing-
menn stjórnarandstöðu, sem
báðu um skýrsluna, höfðu sér-
staklega óskað eftir því að hún
kæmi til umræðu í þinginu. Geir
Hallgrímsson, utanríkisráð-
herra, fylgdi skýrslunni úr hlaði
með örfáum orðum. Enginn þing-
maður tók til máls í umræðunni.
Önnur þingmál
Svavar Gestsson (Abl.-Rvk.)
mælti fyrir tillögu sinni um
„rannsókn á innflutningsverzl-
uninni". Fjörugar umræður urðu
um töllöguna. Henni verða gerð
nánari skil hér á þingsíðu síðar.
Páll Pétursson (F-NV) mælti
fyrir „stofnskrá um Vestnorræna
þingmannaráðið". Málinu var
vísað til utanríkisnefndar.
Deildarfundir vóru síðdegis.
Stefnt var að því að afgreiða
nokkur stjórnarfrumvörp sem
lög, þar á meða!: 1) Hitveita
Suðurnesja (breyting á eignar-
hlutföllum o.fl), 2) Sala Kröflu-
virkjunar (til Landsvirkjunar),
3) Verðjöfnunargjald á raforku-
sölu, 4) Iðnráðgjafar (framlengd-
urgildistími).
Á dagskrá voru ennfremur
„Varnir gegn kynsjúkdómum",
þ.e. að fella alnæmi undir þau
lög, nokkuð breytt.
Hér á landi höfum við komið
upp kerfi ríkisafskipta og of-
stjórnar í undirstöðuatvinnuvegi
þjóðarinnar. Til þess rak engin
nauður. Það reyndist tiltölulega
auðvelt að koma þessu kerfi á.
En það ætlar að reynast sínu
erfiðara að leggja kerfið niður.
Kemur þar til að þeir sem kerfið
varðar mest í framkvæmd, meiri
hluti útvegsmanna, vilja viðhalda
kerfinu. Þeir telja sig hafa sitt á
þurru við þær aðstæður sem
kerfið býður upp á. Þeir sjá sér
hag í bili að viðhalda því kerfi,
sem leitt getur til framtíðar-
skipulags, sem gerir þá sjálfa
óþarfa til frambúðar. Raunin er
sú að þeir grafa sér sína eigin
gröf. Með því að viðhalda ríkisaf-
skiptum og ofstjórn kvótakerfis-
ins er stigið örlagaríkt spor til
þjóðnýtingar á íslandi. Útgerðar-
menn gegna ekki sínu mikilvæga
hlutverki í þjóðnýttum sjávarút- *
vegi. Því aðeins fær notið sín
atorka, dugnaður og framtak að
frelsi til athafna sé virt.
Alþingi má aldrei vera hand-
bendi misskilinna sérhagsmuna
heldur verður það að tryggja
hagsmuni alþjóðar. Þess vegna
krefjast þjóðarhagsmunir að
kvótakerfið verði afnumið.