Morgunblaðið - 10.04.1986, Blaðsíða 18

Morgunblaðið - 10.04.1986, Blaðsíða 18
18 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR10. APRÍL1986 + „Ég kann ekkert annað en selja fisk núorðið“ Spjallað við Jón Olgeirsson eiganda umboðsfyrirtækisins Fylkis o g ræðismann íslands í Grimsby Hvað dettur íslendingnm helst í hug þegar minnst er á Grimsby á Englandi? Sennilega ísfiskur — og togarar. íslensk fiskiskip hafa löngum selt afla sinn í Grimsby og Hull og hin síðari ár hefur fiskur jafnframt veríð sendur utan i gámum með flugvélum. En ekki er hægt að selja allan þennan fisk nema einhver hafi milligöngu milli islensku seljendanna og hinna bresku kaupenda. Sá maður, sem lengst hefur staðið i því, er Jón Olgeirsson, sem nú er ræðismaður Islands í Grimsby og rekur jafnframt umboðs- sölu, Fylkir Ltd., fyrir islenskan ísfisk. Jón er 41 árs gamall, kjörsonur Þórarins Olgeirssonar, sem lengi var skipstjóri og útgerðarmaður í Grimsby, og seinni konu hans, Guðrúnar Zoega frá Reykjavík. Þórarinn lést 1969 en Guðrún er enn á lífí og býr í Reykjavík. Jón Olgeirsson var á ferð á ís- landi á dögunum í viðskiptaerind- um en gaf sér þó tíma til þess að spjalla við blaðamann Morgun- blaðsins. Hvemig byijuðu afskipti Jóns af fisksölumálum? „Ég ólst upp við þetta," segir hann. „Faðir minn rak útgerðar- fyrirtækið Renovia ásamt Joe Little. Ég fór fyrst á sjóinn einn míns liðs fímm ára. Pabbi bað góðan skipstjóra, Markús Guð- mundsson á togaranum Jóni for- seta, fyrir mig og með honum fór ég til íslands, svo kynni mín af sjónum hófust snemma. Það var svo þremur árum seinna, að Páll Aðalsteinsson skip- stjóri á togaranum Andanes bauð mér í þriggja vikna veiðiferð á íslandsmið og með í för var stjúp- sonur hans, þremur árum eldri en ég. Þetta var árið 1953. Ferðin hafði mikil áhrif á mig og kveikti í mér áhuga á sjónum. Við komum heim með 150—160 tonn og seld- um þau á góðum markaðsdegi fyrir 8.000 £. Páll kemur svo að máli við föður minn og fullyrðir, að ég hafi ekki orðið sjóveikur og hafí unnið vel í lestinni — mér var ekki hleypt á dekkið. Síðan dregur hann upp fimm punda seðil og réttir mér. Mig rak í rogastans vegna þess að þetta var stórfé í augum átta ára sveinstaula — jafngildir sennilega um 100 pund- um í dag. En þetta var sem sagt mín fyrsta þóknun fyrir fisksölu. Ég fór svo aftur á sjóinn í sumarleyfum þegar ég var 11, 12 og 13 ára. Til þess að gera langa sögu stutta, þá lauk ég prófi inn í há- skóla og hafði lagt aðaláherslu á tungumál. En þá kom pabbi að máli við mig og sagði: „Ég er búinn að mennta þig í tvö ár og nú skalt þú fara að vinna. Þú ferð ekki í háskóla. Ég er orðinn það fullorðinn, að ég þarf á þér að halda við útgerðarreksturinn." Og þar með var stefnan tekin. Pabbi leyfði mér reyndar að fara til Emsts Stabel konsúls í Cuxhaven til þess að komast betur inn í þýskuna. Þar var ég í þijá mánuði. Síðan var ætlun mín að fara til Frakklands ári seinna, en þá slasaðist pabbi illa í bílslysi svo að ég átti ekki heimangengt. Ross-útgerðarfyrirtækið keypti Renovia árið 1960 og ég fór að vinna hjá Ross á Englandi 1964—1967. Þá fór ég til starfa hjá Ross Steers Fisheries Ltd. í St. John’s á Nýfundnalandi en það var í eigu Ross-fyrirtækisins. Við vorum búnir að ná upp góðri framleiðslu, en ári eftir að ég kom til Nýfundnalands hrapaði verð á þorskblokk niður úr öllu valdi og grundvellinum var þar með kippt undan rekstrinum. Ég fór því aftur heim til Englands og fór að vinna með Páli Aðalsteinssyni hjá Boston Deep Sea Fisheries. Hann var þá hættur sjómennsku og kominn í land. Pabbi deyr svo 1969. Við Páll störfuðum saman út árið 1970 en þá fórst hann í bílslysi og varð harmdauði öllum sem þekktu hann. Svo er það 1972, að Boston Deep Sea Fisheries, sem var í eigu einnar fjölskyldu, er skipt upp á milli fjölskyldumeðlimanna. Einn þeirra kom til mín og bauð mér að stofna með sér umboðsfyrir- tæki sem ég ræki og þar með var Fylkir kominn á laggimar." — Hvenær varðst þú ræðis- maður íslands í Grimsby? Jón Olgeirsson „Það var þetta sama ár, 1972, að Níels P. Sigurðsson þáverandi sendiherra í London, bað mig að vera vararæðismaður, vegna þess að Carl Ross ræðismaður og eig- andi Ross-fyrirtækisins vildi ekki blanda sér í þorskastríðið vegna útfærslunnar í 50 mílur, sem þá stóð yfir, en hélt þó ræðismanns- stöðunni. Það var svo 1976 þegar mest gekk á í víraklippingunum vegna 200 mílna útfærslunnar, að Ross sagði af sér og ég var skipaður ræðismaður. Sama ár lauk þorskastríðinu og ég eignað- ist Fylki að fullu." — Komst ekki skriður á ís- fisksölu íslendinga á Englandi þegar Bretar og íslendingar höfðu samið frið? „Ekki var það nú alveg strax. Það var löndunarbann á fslensk fiskiskip í þeim höfnum þar sem þau höfðu venjulega seit: Grims- by, Hull og Fleetwood, og kom það illa við íslendinga. Eg hóf samstarf við Landssamband ís- lenskra útvegsmanna og Félag slenskra botnvörpuskipaeigenda. Við Kristján Ragnarsson, Vilhelm Þorsteinsson og Ágúst Einarsson áttum ótal fundi með hinum og þessum fulltrúum til þess að fá löndunarbanni aflétt í Grimsby og það tókst eftir langa mæðu árið 1978. Banni hafði verið aflétt nokkru áður í Fleetwood og Hull. Þegar þessum hindrunum hafði verið rutt úr vegi, var hægt að he§a eðlileg viðskipti á ísfisk- mörkuðunum. Ég var eini umboðsmaðurinn fyrir Íslendinga í upphafi. Þá var mikil eftirspum eftir íslenskum fiski og markaður góður. Allt lagðist á eitt: togarafloti Breta var að ganga úr sér og útgerð hans að ieggjast niður að mestu, staða pundsins var sterk og afli allgóður á íslandsmiðum." — Hefurðu fengið að sitja einn að þessum markaði? „Það stóð ekki lengi. Umboðs- aðili minn í Hull var Boyd Line Ltd. en J. Marr Ltd. í Fleetwood. Það var svo upp úr 1980, að J. Marr ákvað að ráða eigin mann til þess að sjá um umboðssölu, Pétur Bjömsson, og hafði hann aðsetur í Hull. Fyrirtækin voru því orðin tvö á markaðinum — við í Grimsby og þeir í Hull. Við selj- um áfram fyrir milligöngu Boyd Line í Hull og J. Marr hefur umboðsaðila í Grimsby." — Er samkeppni ekki æskileg í þessari grein? „Jú, jú. Markaðurinn fór stækkandi og ég tel samkeppni eðlilega og æskilega þama sem annars staðar. Það vom sem sé tveir aðilar sem sáu um söluna þar til í árs- byrjun 1985. í febrúar það ár byijar Þórleifur Ólafsson, fyrmm starfsmaður minn, að selja ísfisk á vegum ákveðins hóps manna og um þá starfsemi er stofnað fyrirtækið Stafnes Ltd. en umsvif þess hafa aldrei orðið mikil. Síðan hefur J. Marr farið út í sjálfstæða umboðssölu og ráðið Baldvin Gíslason til þeirra hluta og sl. haust yfirtók Sölumiðstöð hrað- frystihúsanna með tilstyrk dóttur- fyrirtækis síns, Iceland Freezing Plants Ltd., Brekkers Ltd. í Hull, gamalt fyrirtæki sem hefur haft mikil viðskipti við SH og er með deild sem sér um sölu ísfisks — aðallega frá írlandi og Skotlandi. Þegar SH tók við þessu fyrirtæki, var ákveðið að bjóða aðilum Sölu- miðstöðvarinnar aukna þjónustu. Til þess var ráðinn Aðalsteinn Finsen, sem starfaði áður hjá mér. Skjmdilega em því orðnir fimm aðilar um þann markað sem tveir höfðu fyrir rúmu ári. Það er of margt að mínu mati. Það fer varla hjá því að þeim eigi eftir að fækka aftur." — Hvenær hófst flutningur ís- fisks í gámum til Bretlands? „Það var árið 1982 og náði hámarki í júlí og ágúst í fyrra. Það var eðlileg þróun. Afli var góður, skreið seldist ekki og pundið var að styrkjast. Þessi fískur var að jafnaði nýrri og betri en annar ísfiskur. Mönnum hætti til að vera of lengi á veiðum til þess að fylla skipin — það var auðvitað hagstæðara að sigla eftir því sem farmurinn var stærri — og því var fiskurinn ekki alltaf nógu góður þegar hann kom á markað. Nú geta þeir verið úti í 3—4 daga, skutlað aflanum í gám uppi á Islandi, gáminum í flugvél og haldið síðan aftur til veiða. Þannig kemur fiskurinn miklu ferskari á markaðinn. Þá eru umboðslaunin lægri fyrir sölu á gámafiski en þeim sem kemur með skipum, því snúningar í kring um hann eru miklu minni. Ég hafði svolítið gaman af því, þegar þeir hjá J. Marr lýstu þvi yfir, að þeir ætluðu að lækka umboðslaun fyrir gámafísk úr 3% í 2%. Þau voru nefnilega 2% frá upphafí hjá mér. Aftur á móti eru umboðs- laun fyrir skipafisk breytileg — fara eftir því hve mikið þarf að hafa fyrir sölunni," segir Jón. Hjá Fylkir Ltd. starfa nú 9 fastráðnir menn auk nokkurra sem sjá um að losa gámana. Umsvifin eru allmikil því eitt árið seldi Fylkir íslenskan fisk fyrir 16 milljónir og 700 þúsund pund eða rúman milljarð íslenskra króna á núgildandi gengi. Að sjálfsögðu kemur aðeins lítið brot af því fé í hlut fyrirtækisins en megnið kemur Islendingum til góða. Það hefur líka komið fyrir að Jón hefur þurft „að lifa á þeirri fitu sem hann hefur safnað i góðu árunum", eins og hann kemst að orði. En hvað segir Jón Olgeirsson um framtíð ísfisksölu fslendinga til Bretlands? „Meðan menn vilja sigla verður einhver til að kaupa,“ segir hann. „Það er ljóst, að markaður verður góður út þetta ár hvað sem seinna verður. Salan ræðst af svo mörgu — hvemig freðfiskmarkaðurinn í Bandaríkjunum verður, hvort frystitogurum fjölgar, hvemig Evrópubandalagslöndin veiða í Norðursjó, hvemig pundið stendur gagnvart dollaranum, afla ís- lenskra skipa og fiskveiðistefnu 'íslenskra stjómvalda, svo eitthvað sé nefnt." — Ætlarðu að halda fisksölu lengi áfram? „Ætli ég lafí ekki í þessu svo lengi sem mér endist líf og heilsa og einhveijir em til að selja og kaupa. Ég kann hvort eð er ekkert annað nú orðið," segir þessi frum- heiji í íslenskri ísfisksölu og bros- ir.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.