Morgunblaðið - 10.04.1986, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR10. APRÍL1986
Mæðralaun:
Aldursmark hækkar
Ragnhildur Helgadóttir heil-
brigðis- og tryggingaráðherra
hefur flutt breytingartillögu við
frumvarp til breytinga á al-
mannatryggingalögum sem felur
í sér hækkun á aldursmarki
unglinga, sem mæðralaun eru
greidd með til einstæðra mæðra.
Tillögugreinin hjjóðar svo: „Við
1. málsgrein 15. greinar laganna
bætist nýr málsliður svohljóð-
andi: Frá 1. júni 1986 hækkar
þetta aldursmark i 17 ár og frá
1. janúar 1987 i 18 ár.
Það kom fram í framsögu ráð-
herrans að hér væri lögð til sam-
ræming við aldursmark bamalífeyr-
is, sem fyrir nokkrum árum var
hækkað í 17 ár og sfðar f 18 ár,
en einmitt á þessum árum er út-
gjaldaþungi, m.a. vegna náms, hvað
þyngstur. Þegar af þeim sökum
væri þessi hækkun nauðsynleg.
Væri fullt samkomulag í ríkisstjóm-
inni um málið. Upphæð launanna
væri hinsvegar ekki lagaatriði og
breyttust þau með sama hætti og
ellilífeyrir almannatrygginga. Þessi
breyting á aldursmarki, ein út af
fyrir sig, þýðir 9 m.kr. útgjaldaauka
ríkissjóðs 1986 og 30 m.kr. út-
gjaldaauka 1987.
Tillaga þessi er flutt sem breyt-
ingartillaga við frumvarp til breyt-
inga á almannatryggingalögum,
sem tryggingaráðherra flutti ný-
lega og felur í áer „styrki til æfinga-
meðferðar, þjálfunar eða hjúkmnar
vegna afleiðinga alvarlegra, lang-
vinnra sjúkdóma eða slysa“. Að-
dragandi þess frumvarps var m.a.
hugmynd frá Hjúkmnarfélagi ís-
lands, að flmmta kafla laga um
almannatryggingar verði breytt
þann veg, að hjúkmnarstörf fengju
sömu stöðu og lækningar og endur-
hæfíng, þegar hjúkrunarfræðingar
starfa sjálfstætt. í greinargerð
segir að komið hafí í ljós „að vem-
leg þörf er fyrir heimahjúkrun hér
á landi og að engan veginn er hægt
að sinna henni frá þeim stofnunum,
sem til þess em ætlaðar. — Á sama
hátt og læknar starfa að lækning-
um utan stofiiana er í fyllsta máta
eðlilegt að hægt sé að reka hjúkmn
utan stofnana, þannig að sjúkra-
tryggingar taki þátt í greiðslu
Akveðins kostnaðar."
í ræðu ráðherra drap hann á
hugmynd, sem hann hafði sett fram
á fundi Öldmnarfélags Islands, að
hugað væri alvarlega að möguleik-
um á dagvistun aldraðra, sem mikil
eftirspum er eftir, í heimahúsum.
Frumvarp sjávarútvegsráðherra:
Frumvarp sjávarútvegsráðherra felur í sér nyög róttæka breytingu
á fjárhagslegu skipulagi sjávarútvegsins.
Róttæk breyting á fjárhags-
skipulagi sjávarútvegsins
FRUMVARP sjávarútvegsráð-
herra um skiptaverðmæti og
greiðslumiðlun innan sjávarút-
vegsins var lagt fram á Alþingi
ígær.
I athugasemdum við frum-
varpið kemur fram, að í árs-
byrjun 1985 skipaði sjávarút-
vegsráðherra nefnd með aðOd
samtaka sjómanna og útvegs-
manna og þingflokka tíl að end-
urskoða gOdandi iög og reglur
um sjóði sjávarútvegsins og lög-
bundnar greiðslur tengdar fisk-
verði. Auk þess skyldi samhengið
milli þessara lagafyrirmæla og
skiptaverðs sjávarafla og þar
með aflahluta sjómanna tekið tO
rækOegrar skoðunar.
Markmið endurskoðunarinnar
Stj órnarfrum varp
um dráttarvexti
Stjómarfrumvarp um dráttar-
vexti kom fram á Álþingi i gær.
í greinargerð frumvarpsins seg-
ir, að ýmis atriði varðandi drátt-
arvexti, s.s. um upphafstima
dráttarvaxta og dráttarvexti að
þvi er varðar erlenda mynt, hafi
valdið vafa og deOum og þvi
beri nauðsyn tíl að settar verði
lagareglur um dráttarvexti, bæði
ákvörðun þeirra og önnur atriði.
í frumvarpinu eru settar fram
tillögur að lagareglum um það
hvemig ákveða skuli dráttarvexti
af fjárkröfum á sviði flármunarétt-
ar, upphafstíma dráttarvaxta o.fl.
Vegna sérstöðu skaðabótakrafna
em þær kröfur teknar sérstaklega
fyrir og gerðar tillögur að reglum
bæði um hæð vaxta og dráttarvaxta
svo og upphafstíma dráttarvaxta.
Þá er í frumvarpinu gert ráð fyrir
því, að dómstólum verði í undan-
tekningartilvikum veittar heimildir
til að breyta dráttarvöxtum eða
upphafstíma þeirra,- ef sérstakar
aðstæður mæla með því. Ákvæði
frumvarpsins em miðuð við það,
að gerðar verði breytingar á gild-
andi lögum um samningsgerð,
umboð og ógilda löggeminga, en
frumvarp um það efni liggur fyrir
Alþingi.
Framvarpið er samið af Benedikt
Sigurjónssyni, fyrrv. hæstaréttar-
dómara, og Viðari Má Matthíassyni,
hdl., í samvinnu við viðskiptaráðu-
neytið og Seðlabanka íslands.
var þríþætt: Að gera fjárstrauma
og tekjuskiptingu innan sjávarút-
vegsins einfaldari og skýrari; að
stuðla að sanngjamri skiptingu
tekna innan sjávarútvegsins og
koma f veg fyrri að sjóðakerfíð og
tekjuskiptingarreglur dragi úr hag-
kvæmni f uppbyggingu og rekstri
sjávarútvegsins.
Meginefni frumvarpsins er, að
allir millifærslusjóðir og greiðslur
utan skipta við fískkaup verði lagð-
ar niður, en í staðinn komi einföld
lög um skiptaverðmæti sjávarafla,
sem ákveðið hlutfall skiptaverðs af
hráefnisverði. í kjölfarið hækki
fískverð þannig að það verði raun-
vemlegt heildarverð og sýni allar
greiðslur fyrir fískinn, sem nú fara
eftir ýmsum leiðum ýmist innan eða
utan skipta frá fískvinnslu eða sjóð-
um. Jafnframt verði sett í lög
ákvæði um greiðslumiðlun innan
sjávarútvegsins til þess að tryggja
ömggar heimtur á lífeyrisiðgjöldum
sjómanna, vátryggingaiðgjöldum
fískiskipa, vöxtum og afborgunum
af stofnlánum útvegsins og fram-
lögum til samtaka sjómanna og
útvegsmanna. í þessu skyni verði
haldið eftir 15% af aflaandvirði við
veðsetningu framleiðslunnar.
Þessar greiðslur skuli koma af
heildarandvirði aflans til útgerðar,
en snerti ekki skiptin. Hér yrði því
eingöngu um greiðslufyrirkomulag
að ræða en ekki íhlutun í tekjuskipt-
inguna. Sérreglur gildi um smábáta
undir 10 brúttólestum, m.a. þannig
að aðeins verði haldið eftir 10% af
aflaverðmæti þeirra.
Þá verði sett í lög ný ákvæði um
ráðstöfun þess §ár, sem varið er á
Qárlögum til endurgreiðslu á upp-
söfnuðum söluskatti til sjávarút-
vegs, á þann veg að það renni til
þeirra greina, þar sem skatturinn
safnast upp, einkum fískvinnslunn-
Stuttar þingfréttir:
Málum miðar áfram
Fundað var í báðum þingdeild-
um f gær. í neðri deild vóru
samþykkt lög sem heimila stað-
festingu íslands á alþjóðareglum
til að koma f veg fyrir árekstra
á sjó. Stjómarfrumvörp um fjár-
öflun til vegagerðar, Búnaðar-
málasjóð og loks um veð vóru
afgreidd til þriðju umræðu og
væntanlega til efri deildar á
kvöldfundi. Haldið var áfram
umræðu nm stjórnlagafrumvarp
Ólafs Þ. Þórðarsonar (F. Vf.).
í efri deild var frumvarp um ríkis-
endurskoðun samþykkt til neðri
deildar. Fmmvarp um afnám einka-
sölu á eldspýtum og vindlingapapp-
ír, fmmvarp um tollskrá, frumvarp
um talnagetraunir vóm afgreidd til
þriðju umræðu og hugsanlega til
síðari þingdeildar á kvöldfundi.
Mælt var fyrir stjómarframvörpum
um stofnlánadeild landbúnaðarins,
lausaskuldir bænda og heimild til
að framleiða áfengi innanlands til
útflutnings og dreifíngar innan-
lands eftir sömu reglum og innflutt
áfengi sætir.
í efri deild var talsverður skoð-
anaágreiningur um talnagetraunir.
Meirihluti viðkomandi þingnefndar
leggur til að framvarpið verði
samþykkt en Eiður Guðnason
(A.-Vl.) og Stefán Benediktsson
(Bj.-Rvk.) vilja að því verði vísað
til rikisstjórnar.
Helgi Seljan (Abl.-Al) spurðist
fyrir um, hvort fmmvarpið um
framleiðslu áfengis hefði stuðning
ríkisstjómarinnar allrar. Fram kom
í svari íjármálaráðherra að engin
athugasemd hafi verið gerð í ríkis-
stjóminni um frumvarpið, sem væri
stjómarframvarp. Helgi óskaði eftir
því að leitað yrði umsagnar áfengis-
vamaráðs um málið.
Sigríður Dúna Kristmundsdóttir
(Kl.-Rvk.) og Ragnar Amalds
(Abl.-Nv) kváðust ekki myndu
styðja fmmvarp um afnám einka-
réttar ríkisins til að selja eldspýtur
og vindlingapappír, þar eð það
þýddi tekjutap fyrir ríkissjóð.
í dag er síðasti dagur, samkvæmt
nýjum þingsköpum, til að skila
málum, sem fá eiga meðferð á þessu
þingi, án þess að leita þurfí afbrigða
fyrirþeim.
ar, í stað þess að fara um Aflatrygg-
ingasjóð í mynd verðuppbóta til
útgerðar eins og nú tíðkast.
Það er forsenda þessara laga-
breytinga, að gerður verði viðbót-
arkjarasamningur milli sjómanna
og útvegsmanna þar sem útvegs-
menn taki á sig skuldbindingar
áhafnadeildar Aflatryggingasjóðs
að greiða bátasjómönnum faeðis-
dagpeninga, auk þess sem skipta-
prósenta á öllum bátum undir 240
brl. hækki um u.þ.b. 1%-stig, til
þess að tiyggja sem næst óbreyttan
aflahlut sjómanna á þeim, eftir
breytinguna. Samningsaðilar hafa
lýst vilja sínum til þess að gera slík-
an samning eins og lýst er í fylgi-
skjali 1.
Sjóðakerfíð og lögbundnar
greiðslur utan skipta tengdar físk-
verði er í reynd fjórþætt. í þessu
frv. em gerðar tillögur um breyting-
ar á þremur þessara þátta:
I fyrsta lagi er nú lagt 5,5%
útflutningsgjald á nær allan fiskút-
flutning. Þetta fé, sem áætlað er
að nemi um 1500 m.kr. þetta ár,
rennur til Aflatryggingasjóðs
(56%), til Tiyggingasjóðs fískiskipa
og Úreldingasjóðs (23%), til Fisk-
veiðasjóðs og Fiskimálasjóðs
(18,8%), til sjávarrannsókna og
framleiðslueftirlits (1%) og til sam-
taka sjómanna og útvegsmanna
(1,2%).
I frv. er lagt til, að útflutnings-
gjöldin verði lögð niður og hér eftir
fái fískvinnslan ( hendur allt and-
virði útflutningsins. Sjávarútvegs-
fyrirtækin standi síðan sjálf undir
öllum kostnaði af starfsemi sinni
fyrir eigin reikning án millifærslu-
sjóða.
í frv. er Iagt til, að útflutnings-
gjöldin verði lögð niður og hér eftir
fái fískvinnslan f hendur allt and-
virði útflutningsins. Sjávarútvegs-
fyrirtækin standi síðan sjálf undir
öllum kostnaði af starfsemi sinni
fyrir eigin reikning án millifærslu-
sjóða.
í öðru lagi hefur Aflatrygg-
ingasjóður að undanfömu haft til
ráðstöfunar auk tekna af útflutn-
ingsgjaldi framlag úr ríkissjóði sem
endurgreiðslu á uppsöfnuðum sölu-
skatti. Þetta framlag er á fjárlögum
1986 600 m.kr., og hefur mnnið
til að standa undir verðuppbótun úr
verðjöfnunardeild, fæðisdagpening-
um sjómanna og öðram greiðslum
úr Aflatryggingasjóði. Bætur úr
Aflatryggingasjóði hafa síðustu ár
í vaxandi mæli verið ákveðnar í
beinu hlutfalli við aflaandvirði og
virðist því eðlilegast að taka þær
inn í sjálft fiskverðið. Hlutverk
bæði hinnar almennu deildar og
verðjöfnunardeildar sjóðsins breytt-
ist mjög eða hvarf jafnvel, þegar
upp var tekin ný fískveiðistefna,
sem byggist á aflamarki sem aðal-
reglu. Löggjafínn hefur reyndar
þegar sett bráðabirgðaákvæði í
þessa átt í lög, þar sem bætur úr
hinni almennu deild Aflatrygginga-
sjóðs skulu greiddar f hlutfalli við
aflaverðmæti.
í frv. er lagt til, að Aflatrygg-
ingasjóður sjávarútvegsins verði
lagður niður og tekjustofnar hans
færðir í farveg viðskipta milli fyrir-
tækja. Um fæðispeninga sjómanna
gegnir öðm máli og hafa samnings-
aðilar fallist á að taka þann þátt
málsins inn í kjarasamninga, sbr.
fslq'. 1, sem virðist hinn æskilegi
vettvangur fyrir slík ákvæði.
í þriðja lagi hafa á sfðari ámm
verið sett lög, sem ákveða, að til-
teknar greiðslur fyrir físk skuli vera
utan við hlutaskiptin. Hér er annars
vegar um að ræða greiðslur í Stofn-
fjársjóð fískiskipa (10% ofan á verð
við heimalandanir, 16% af söluverði
við landanir erlendis), en hins vegar
sérstakan kostnaðarhlut útgerðar
(29% ofan á verð við heimalöndun
en 6% af söluverði erlendis). Af
sérstökum kostnaðarhlut koma
101/2% til skipta á bátum undir 240
brl. en 6Vi% á skipum yfír 240 brl.
Þessi lagaákvæði fela í reynd í sér
breytingu á hlutaskiptum, en ekki
fjárstrauma utan við viðskiptin milli
fyrirtækja eins og útflutningsgjöld-
in.
í frv. er lagt til að þessar greiðsl-
ur utan skipta verði aflagðar, og
gert hreint borð í hlutaskiptum.
í fjórða lagi hefur Verðjöfnun-
arsjóður fiskiðnaðarins áhrif á það,
sem til skipta er innan sjávarút-
vegsins. Hann hefur þó mikla sér-
stöðu, þar sem honum er eingöngu
ætlað að færa tekjur milli tfmabila
en ekki milli aðila innan sjávarút-
vegsins.
I frv. em ekki gerðar tillögur um
breytingar á starfsemi Verðjöfnun-
arsjóðs, en nefndin hyggst fjalla
um hana síðar.
Svavar Gestsson:
Námsleyfi
launafólks
Svavar Gestsson (Abl.-Rvk.)
flytur tillögu til þingsálytkunar
sem felur rikissljórninni, verði
hún samþykkt, „að láta semja
frumvarp tíl laga um rétt launa-
fólks til námsleyfa". Miðað skal
við að Iaunafólk geti reglulega
fengið rétt til námsleyfa vegna
verkmenntunar, þjálfunar, al-
menns náms og endurmenntun-
ar. Stofna skal sjóð til að standa
undir kostnaði við námið sjálft
og til þess að bæta launatap á
meðan á námsleyfi stendur.
Með tillögunni er birt samþykkt
sambandsstjómar ASÍ um launað
námsfrí frá í október 1985 og fleiri
fylgigögn.